ගමේ අමුතු කෑම

කැලෑ ගමේ අමුතු කෑම ...

මා 82 වර්ෂයේ මොණරාගල දුෂ්කර සේවයට එන බව කිව්වම ගමේ බොහෝ අය කිව්වෙ අම්මෝ ඇති පදම් දඩමස් කන්න ලැබෙයි කියලා. අපේ ගම් වල ඒ කලෙ දඩමස් තියා කඩමස්වත් නැහැ
ගාල්ලෙන් ආපු අම්පාර CTB බස් එකේ වහලෙ අට්ටි හහල තිබුනෙ තැඹිලි වලු. ඒ මදිවට රන්නෙදි රුහුණු මීකිරි හට්ටි වලින් පිරුනා ඩ්‍රයිවර් සීට් එක වටේට. මේවා අම්පාරට අරන් ගිහින් රියදුරු මහතා බිස්නස් එකක් කරනව ඇති කියල හිතුනා.
තණමල්විල කියන්නෙ ඒ කාලෙ දුර බස් නවතන කුඩා කඩමණ්ඩියක් . අද වගේ නගරයක් නෙමේ.
තණමල්විලදි බස් එක නැවැත්තුවම මොණරාගල ගැන පොඩි අදහසක් ආවා. කර්කශ වියලි සුළඟ වැලි කුණාටු නංවමින් වටේට තිබුනු කොහොඹ ගස් අඹරමින් හෝ හඬ නංවනවා. උණුසුම් දූවිල්ල වැදිල තොල් පුපුරු ගහනවා. කවදාවත් මොණරාගල ගැන නොදන්න මට කතරක අත්දැකීම තණමල්විලදිම ලැබුනා වගේ. මේ වගේ කටුක පාරසරික අත්දැකීමක් ලබල තිබුනෙ බැද්දෙගම පොතෙන් පමණයි.
ජනවාරි මෙහෙට වැසි කාලයක් වුනත් මා ඇවිත් තියෙන්නෙ දැඩි ඉඩෝරෙක. පේන තෙක් මානයක නිල්ලක් නැහැ පිදුරු බවට පත්වුන තණකොළ හැර.
තණමල්විල කෑම කඩේට ගියාම අර අපේ ගම් වල මිනිස්සු කිව්ව කතාව හරි කියල හිතුනා. එළවලු වලට වඩා තියෙන්නෙ එක එක ජාති වලට හදපු දඩමස්. දුර සේවා බස් වලින් ඇවිත් කෑමට බහින පිටස්තර මගීන් ඉලක්ක කර ගජරාමෙට මස් ව්‍යාංජන අළෙවි වෙනවා. මාත් හා හා පුරා කියා බඩ පැලෙන්න සප්පායම් වුනා. ගමේදි ජීවිතේට කාල නැහැ මේ තරම් රසට. අද කාලෙ මිළත් එක්ක බැලුවොත් ඒ කාලෙ කෑම බිල මාරු කාසි කීපයකින් ගෙවන්න පුලුවන්.

මගෙ පාසල පිහිටල තිබුනෙ මරගල කඳු වනාන්තරයේ නැගෙනහිර බෑවුමේ හුදකලා කැලෑ ගමක. දකුණෙන් දුෂ්කර සේවයට ආ සර්ල කීප දෙනෙකු සිටි චමරියෙ මාත් පදිංචි වුනා. අපි හැමෝම ගත කළේ හරිම සරල ජීවිත. බූමිතෙල් ලාම්පු, බූරු ඇඳන් හෝ ළමා ඩෙස් වලින් හදාගත්තු ඇඳන්, හැවන් පැදුරු, දැලිවලං, බෙලෙක් පිඟන් කෝප්ප වගේ දේවල් තමා තිබුනෙ. චමරියෙ කිසිම ලී බඩුවක් තිබුනෙ නැහැ. පාසලෙන් අයින් කරපු කැඩුන ලොකු ලී කබඩ් එකක අපි හැමෝම ඇඳුම් දැම්මේ.

දෙවෙනි දවසෙම සර් කෙනෙක් මාත් එක්ක ළඟ ගෙදරකට ගියා. ඒ ගෙදර පුංචිබණ්ඩෙ දඩයමේ ගිහින් ඇවිත් කියන ආරංචියටයි ගියේ. ඔහුට "මේ අලුත් සර්" කියලා මාව හඳුන්වා දුන්නා. අපිට තේ දුන්නා. බිස්කට් වෙනුවට මැටි කෝප්පෙකින් එකක් තිබුනෙ දොදොල් කෑලි වගයක්. අතට ගත්තමයි දන්නෙ ඒ දුම් ගසා වේලපු මස් කෑලි කියලා. මගෙ බඩ දඟලන්න පටන් ගත්තා. උයන් නැතුව ජීවිතේට මස් කාලා නැහැ.
අර සර් පුංචිබණ්ඩට කිව්ව " අලුත් සර්ට තාම මේ කෑම හුරු නැහැ" කියලා. මේ ටික ඔතල දෙන්න කිව්ව රෑට උයන්න. ඔහු ඒ ටිකත් ඔතල දුන්න. තව පරාල කෑලි වගේ ලොකු වේලපු ගෝන මස් වගේකුත් දුන්නා.
වේලපු ගෝන මස් බීලූනු එක්ක තෙල් දාල පරිප්පු හොදියි, තිස්ස රෝස කැකුළු බතුයි එදා රෑ බඩපුරා කෑවා. ගෙදර කෑම මොන කෑමක්ද කියල හිතුනෙ එදා තමයි. උදේට හැමදාම වගේ වේලපු මස් බැදුමයි, පොල්සම්බෝලයි, තිස්ස රෝස කැකුළු බතුයි. ඔය විදියට දඩ මස් සමඟ දිගටම මේ පැත්තෙ කෑම වලට හුරු වුනාම නිවාඩුවට ගෙදර ගියාම ප්‍රශ්න ගොඩයි. අම්ම පුදුමයෙන් බලනව බත් ඉතුරු කරන්නෙ ඇයි කියලා. බෙහෙත් ගන්න යෝජනා කළ වාර අනන්තයි.
මේ ප්‍රදේශ කටුසර ගොවිතැන හා දඩයම ජීව්කාව කරගත් මිනිසුන් හිටපු පැත්තක්. කිසිම කඩේක කරවල, සැමන්, බිත්තර , මස් විකුණන්න නැහැ. විකිණෙන්නෙත් නැහැ. ඇයි හැම ගෙදරම දඩ මස් තමයි කන්නෙ. මූදු මාළු නම් කොහොමවත් නැහැ.
ටික දවසක් මාත් තව සර් කෙනෙකුත් ළඟ ගෙදරකින් කෑම කෑවා. ඒක නම් අපූරු කෑමක්. හැම වෑංජනයක්ම වගේ උයන්නෙ අපිට නුහුරු විදියට. පරිප්පු, මුරුංග, මුං ඇට ආදී මොන හොද්දක් ඉව්වත් ඒකට වේලපු මස් කෑලි හරි හරියට දානවා. උම්බලකඩ වෙනුවට ඕනම දෙයකට දාන්නෙ ගෝන කරවල. පරිප්පු හොද්දෙ පොල්කිරි වෙනුවට තියෙන්නෙ තෙල්. පුදුම විදියට මේ මිනිස්සු තෙල් කන්නෙ. අපි දෙන්න මාස එකහමාරක් විතර ඒ ගෙදරින් කෑවා. අපි කරන්නෙ වෑංජන වල තියෙන මස් කෑලි විතරක් අහුලගෙන කන එක. වේලපු මස් දාල හදන අල බැදුම නම් සුපිරි.
කොහොම හරි ඒ කාපු ටිකට අපි දෙන්න මහත්වුනා ඌරො වගේ. පස්සෙ මේ වැඩේ හරි යන්නෙ නැහැ කියලා අපිත් චමරියෙන්ම කෑවා. ඇඟපත මහන්සි නොවන අපි මේ විදියට තෙල් කෑවොත් ඉක්මනට කූරිය ගහයි කියල අපිටම හිතුනා.
මේ ගෙවල් වල කඩවලින් ගේන එළවලු නැති තරම්. හේන් එළවලු තමයි තියෙන්නේ. උඩරට එළවලු දකින්නවත් නැහැ. පරිප්පු වෙනුවට පියලි කළ කව්පී, ලීමා, මුං ඇට, කොල්ලු, කඩල (රටකජු ) වගේ දේවල් උයන්නේ. මේ අය රටකජු වලට කිව්වෙ කඩල කියලා.
අපි චමරියට නම් මොනරාගල හෝ දොඹගහවෙල පොලෙන් සියලුම එළවලු වර්ග ගේනවා. තිස්ස රෝස කැකුළු හාල් හරි ජනප්‍රියයි. ඒක පොල් සම්බෝලයක් එක්ක වුනත් රසයි. ඒත් මේ ගමේ අය තමන්ගෙ වී හාල් තමා කෑවේ.
මෙහේ අයට බත් කියන්නෙ අපිට පාන් වගේ. ගමේ ප්‍රධාන ආහාරය කුරහන් තලප. තලප මේ අයට කෑමක් නෙමේ ආගමක්. පාසල ඇරිල එක පැයක් කොල්ලො ටික පන්තියක තියා ගන්න බැහැ. අනේ සෑර් තලප බෝල ගල් වෙනවා කිය කියා නාහෙන් අඬනවා තලප මතක් වෙලා. තලප උණුවෙන් මිසක් නිවුනම කන්න අමාරුයි ගල් වෙනවා.
කුරක්කන් තඹ පාට අබ ඇට වගේ ධාන්‍ය විශේෂයක්. මා පිටි දැකල තිබුනට අපේ ගමේදි ඇට දැකල තිබුනෙ නැහැ. ඒවා ගරල වේලල කුරහන් ගලේ අඹරල පිටි හදනවා. පිට්ටු, රොටි, හැලප වගේ කෑම රාශියක් කුරහන් පිටි වලින් හදනවා. දවසක කුරක්කන් තලප ගැන වෙනම කතාවක් ලියන්න ඕනා. ඒ තරම් සංකීර්ණයි ඒ වැඩේ.
ඉරිඟු තලප ලා කහ පාට ඉරිඟු පිටි වලින් හදන්නෙ. මොන තලපෙ උනත් කන්නෙ ආනමක් එක්ක. කොල්ලු, මුං, පරිප්පු, අල කොල, වට්ටක්කා ආදී බොහෝ දේවල් වලින් ඔය ආනම හදනවා. ඒකටම හැපෙන්න කොස්ඇට, වේලපු මස් වගේ දෙයකුත් දානවා. ආනම ලිපේ හැඳිගානවිට උකු වෙන්න කුරක්කන් පිටි හෝ ඉරිඟු පිටි ටිකක් දානවා. දැන් කාලෙ කෝන් ෆ්ලවර් දානව වගේ. හැබැයි වල් ඌරුමස් ආනම තමයි තලප වලට නියමෙටම යන්නෙ.
මේ හේන් ගම් වල සැප්තැම්බර් වැස්සට තමයි හේන් කරන්නෙ. ඒ කාලෙට කෑම බීම හිඟ නැහැ. හේන් වලට එන සතුන් දඩයම් කරන නිසා මස් වලින් හිගයකුත් නැහැ. මේ පැත්තෙ මස් විකුණන්නෙ නැහැ. දඩයමක් කළාම ළඟ කට්ටිය බෙදාගන්නවා. නොමිළේ ඉස්කෝලෙටත් පංගුව එවනවා. පස්සෙ කාලෙ නම් සොංච්චම් මුදලකට විකුණන්න පටන් ගත්තා. චමරියෙ අපි වල් ඌරු ගාතයක් රුපියල් හතලිහකට අරන් තියෙනවා.
දේසෙ හැටියට බාසේ කිව්ව වගේ අපිත් මෙහේදි දඩමස් වලට හුරු වුනා. ඒවා නැත්නම් සාංකාව හැදෙන තත්වෙට ආවා. ඒක දැනගත් ටොපි, චොකලට්, කේක්, බිස්කට් ගේන්න ඕන ටීචල අපිව බලන්න ආවෙ වල් ඌරුමස්, ගෝන මස් එහෙම රසට උයලා පාර්සල් අරගෙන. මොකද ඒ ටීචල වැඩ කළේ මෙහෙටත් වඩා දඩයම් බහුල ඇතිමලේට කිට්ටු පාසලක.
කැලෑ ගමේ ගෙවල් වල දුම් මැස්සෙ නැති දෙයක් නැහැ. ඒක ආහාර සංරක්ෂිත ගබඩාවක් වගේ. දුම්මැස්සෙ දුම් වැදී කරවූ මස් පවා තියෙනවා. ඒවට කියන්නෙ දරමස් කියලා. ඒවා කරුවල ලී කෑලි වගේ. මස් හිඟ දවසට දර මස් රැයක් පොඟවල, වනේ දාල කොටල, බී ලූණු එක්ක තෙල් දානවා. නැත්නම් කොටපු දරමස් පොල් සම්බෝල එක්ක මිශ්‍ර කරල තෙම්පරාදුකර ගන්නවා. ඒකත් එක්කම විතරක් බත් මරන්න පුලුවන්.
ඉරිඟු කන්න අපි හේන් වල යනවා. ඉරිඟු පුච්චන එක සාත්තරයක්. හැමෝටම කරන්න බැහැ. හේනෙන් එවෙලෙම කඩා ගත් බාගෙට පැහුන ඉරිඟු කරල සුද්ද කරල හේනෙ දැල්වෙන ලොකු දර අඟුරු උඩ තියල කොලපොතකින් පවන් ගහනවා. නැත්නම් බටේකින් පිඹිනවා. දුම වදින් නැතුව අධික රස්නෙන් ඉක්මනට පුලුස්ස ගත්තෙ නැත්නම් රස නැති වෙනවා. ගිනිදැල්ල හෝ දුම වැදුනොත් කාල හමාරයි. ඒක අපිට කරන්න අමාරුයි. ටක් ගාල ඉරිඟුඇට පිපිරෙන්න ඕන පදම ආවම. ලුනු ටිකක් ගෑවම අමෘතය වගේ තමයි. කරල් පහ හයකට එක් අයෙක් වග කියනවා.

කිරි ඉරිඟු තම්බල ලුනු දාල කන එක තමා වැඩිපුර කරන්නෙ. මෙහේ ගෙවල් වලින් නිතරම අපිට ඒවා දෙනවා. තම්බන්න ගන්නෙ පුච්චන්න ගන්න කරල් වලට වඩා ළපටි ඒවා.

ඉරිඟු බත්, ඉරිඟු රොටී, පිට්ටු, වගේ කෑම මේ ගමේ ජනප්‍රියයි. ඒවා හදන්නෙ බුඩු වෙච්ච ඉරිඟු වලින්. ඒ කියන්නෙ වේලපු ඉරිඟු. ඉරිඟු බත් හදන්නෙ ලීමා ඇටයි පොලුයි දාලා. එතකොට තමා නියම ගති. ඉදල් ඉරිඟු, සෝගම් වගේ දේත් මෙහේ තියෙනවා. බෝංචි වෙනුවට ගන්න මෑ වර්ග හත අටක්ම මේ ගම්වල තිබුනා.
ආසාවට පාන් ගෙඩියක් මේ ගම් තුලානෙ දකින්නවත් නැහැ. ඒ වගේ තමා මූදු මාළු, සිගරෙට්, අරක්කු වගේ ජාති තිබුනෙත් නැහැ. අරක්කු තැබෑරුමක් මොනරාගල නගරයේවත් ඒ කාලෙ නැහැ.
අපි හවසට ගමේ ගෙවල් වලට ගියොත් රටකජු වරදින්නෙ නැහැ. බැදපු කජු වගේම තම්බපු අමු කජු එක්ක තේ දීම බොහෝ අයගෙ සිරිත. ඒ අතරෙ දුම් ගසා වේලපු මස් කෑලිත් තේ වලට අතුරු පසට දෙනවා. ඒක මේ අයගෙ ජනප්‍රිය සංග්‍රහයක් වෙන්න ඇති. කිතුල් රා බොන විට හැපුවත් තේ බොන්න නම් අපි ඒව කටේවත් තියන්නෙ නැහැ.
ඒ වගේම හේන් වලදි අපට දඩමස් හොද්දක් එක්ක පුච්චපු හෝ තැම්බූ මයියොක්කා වලින් සංග්‍රහ කිරීම සුලබ දෙයක්. ඒක සුපිරි වෙන්නෙ ඒ අයගෙ හීන් කොච්චි සම්බෝලෙත් ආවම තමයි. හේනෙ සදාකාලිකව ඇවිලෙන ගිනිමැලයේ අඟුරු උඩට දාල යෝධ මයියොක්කා අල පුලුස්සනවා. ඒවා තැම්බූ අල වලට වඩා රසයි. මා මෙහේදි තමයි මයියොක්කා ඒ ක්‍රමයට කෑවේ.
ඇත්තට අපි දුෂ්කර සේවය කළ ඒ ගමේ කෑම බීම රටාව ඒ කාලෙ කොතරම් සරලද කියල දැන් තමා හිතෙන්නෙ. සරල වුනාට ඒ කෑම නැවුම් සහ ප්‍රනීතයි.
..
Jayakumara Ranchagoda ..
උපුටා පළකිරීමකි..

A day in the life