'දේශබන්ධු තිර නාටකය'

පොලිස්පති දේශබන්ධු තෙන්නකෝන් ගේ මෙතෙක් සිදුවූ සිඳුවීම් තුලින් සිනමා පටයකට, හෝ ටෙලිවෘත්තාන්තයකට සුදුසුයැයි මට හැඟුනද, ලබන වසරේ හෝ මෙම වසරේ අවසානයේ මා නිර්මාණය කරන 'The Colour Snakes' නම් චිත්‍රපටය තුළද මෙවන් චරිතයක් ඇති බව පසුව මට සිහිවිය. එය වෙනම කථාවකි.

මාතර මහේස්ත්‍රාත් විසින් දේශබන්ධුව වරෙන්තු කර දින 20 ක් යන තෙක් පොලිසියට ඔහුව සොයා ගැන්මට නොහැකිවූ බව කියන සිද්ධාන්තය තිර නාටකයට අයත් දෙයක් බව කව්රුත් දන්නා සත්‍යයකි. පොලිසිය විසින් තම වෘත්තීය, ප්‍රධානියාව එසේ පාවා දීම නොකෙරුවෙ, තමන්ගේම වරිගේ මහඑකාව පාවා දීමේ, කුණු ගොඩට අහුනොවී ඔහේ අහක බලා සිටීම, තම ජීවිතයටත්, වෘත්තියටත් හිතකර බැවිනි. පොලිසිය තුලින් එක 'ජූදස්' කෙනෙකුව සොයා ගැන්මට නොහැකි වූයේ ඒ නිසා විය හැක. ලංකාවේ නීතිය කෙතරම් ස්වාධීනයයි කීවද, ඔය නීතියේ චූටි හිලකින් හෝ රිංගන හැටි දේශබන්ධුලා හොදාකාරව දනී. අනිත් අතකට අනුරගේ ටීම් එක, විශේෂයෙන් නීතිය පිළිබද ඇමති හර්ෂණ නානායක්කාර පමණක් නොව පොලිස් ඇමති විජේපාලද තවම ට්‍රේනිං පීරියඩ් එකේ සිටින බව දේශබන්ධුලා, ටිරාන්ලා, රනිල්ලා හොඳටම දනී. එහෙයින් මේ ට්‍රේනිං පීරියඩ් එකේ සිටින අදාල අංශ ඇමැත්තන්ගේ දෑස් නොවසාම ඔවුන්ට පෙනී පෙනී නීතියේ හිල් අස්සෙන් රිංගන හැටි දේශබන්ධුලා දනියි. එවිට හර්ෂණ නානායක්කාර ට සිද්ධ වෙන්නේ අර ඉස්සර යොවුන් කාලයේ වාගේ නැවතත් ලාංකීය සිනමා ලෝකයට අවතීර්න වී, සංගීතා වීරරත්න සමඟ 'යසස' වැනි විත්‍රපටවල රඟපෑමටය. දැන් ඔවුන් එලෙස රඟපෑමට වයස වැඩිද කියන එක වෙනම ප්‍රශ්නයකි.

දේශබන්ධු භාර වීමට සති දෙකකට පෙර ඔහු ඔහුගේ නිතිඥ වරයෙකු අතේ ඔහුව අත්අඩංගුවට නොගන්නා ලෙස ඉල්ලා යැවූ රීට් පෙත්සම ගෙන ගිය එකී නිතිඥයවරයා දේශබන්ධු සිටින තැන දැනගත යුතුමය. නැත්නම් ඔහු ඒ රීට් පෙත්සම පිළියෙල කරන්නේ කෙසේද? දේශබන්ධු ව හොයා ගැන්මට අවශ්‍යව තිබුණා නම් පොලිසියට ඒ නිතිඥ වරයාගෙන් දැන ගන්නට ඉඩ තිබුණි. එහෙත් වෘත්තිමය ලෙස නිතිඥ ක්‍රේෂ්තය තුල තමසේවාදායකයාගේ රහස්‍ය භාවය රැකිය යුතුද කියන එක නම් මා දන්නෙ නැත. ඇතැම් විට එය එසේ විය හැක.

දේශබන්ධු සැඟවී සිටියා යැයි මා සිතන්නේ නැත. ඔහු කිසියම් ප්‍රභූවරයෙක් යටතේ ඉතාමත් සුඛෝපභෝගිව සිටින්නට ඇත. වෙනසකට වූයේ ඔහු වැඩිය එළිපෙහෙලියට නොයෑමය. දේශබන්ධු සිටින තැන, පොලිසියේ බොහෝ දෙනා දැනන් සිටියහ. එය වැඩ බලන පොලිස් පති තුමාද දැන සිටියේය. ඇතැම් විට , හර්ෂණද, විජයපාලද ඇතැම් විට අනුර සහෝදර ජනාධිපති තුමාද දැන සිටින්නට ඇත. නමුත් දේශබන්ධු එක දිගටම සුපුරුදු මිනිස් ආශ්‍රයෙන් තොරව සිටීමට නොහැකි නිසා ඔහු කවදා හෝ අධිකරණයට භාර වී, මේ නූල් බෝලය ඔහු විසින්ම ලිහා ගනු ඇතැයි ඔවුන් සිතා සිටින්නට ඇත. එසේ ලිහා ගැනීමට අපහසු වන තැන්, රනිල් හා ටිරාන්ද, ඒ සමඟ ආණ්ඩුවෙ ⁣විජේපාල හා හර්ෂණද, තවත් අපහසු වුවහොත් ජනපති අනුර සහෝදරයාද එක්වී ලිහා දෙනු ඇත. ඉන් පසු මෙතෙක් දේශබන්ධු වෙනුවෙන් දැඩි විරෝධයක් පාන සොලිසිටර් දිලීප පීරිස්ගේ පැත්තට නඩුව හැරීමටද පුළුවන. මහේස්ත්‍රාත් තුමාටද මාරුවක් ලැබීමේ හැකියාවද ඇත. ඒ තිරනාටකයට අයත් වන එක් සිනොප්සියකි.

දෙවැන්න සජීව සිදුවීමයි. එක්වරම හදිසියේම දේශබන්ධු අධිකරණය⁣ට භාරවීමය. එය මීඩියාව හදිසි භාරවීමක් ලෙස පෙන්වූවද, එය කිසිසේත්ම හදිසියේ සිඳුවීමක් නොවේ. එය, රනිල්, ටිරාන් ඇතැම් විට මහී,ගෝඨාභය මෙන්ම අනුර සහෝදරයාගෙද සැලැස්මක් විය හැක. දේශබන්ධු ටයි කෝට් පැලඳ ගෙන තම බෙන්ස් රථයෙන් කිසිදු බියක් නැතිව අධිකරණයට පැමිණ බංකුවෙ ඉඳගෙන සිටියේ තමාව වරෙන්තු කෙරුවෙකු හෝ තමන්ව දින 20 ක් තිස්සේ පොලිසිය රට පිර පීරා හොයන පුද්ගලයෙක් කියා වගේ වගක් නැතිවය. පොලිසිය පීර පීරා කිව්වට, පොලීසියට අනන්ත අප්‍රමාණ වාරයක් දේශබන්ධුව හමුවෙන්නට ඇත. සාමාන්‍ය වරන්තු කරුවන් ඉදිරියේ අතීශයින්ම අසංවර, අසංවේදී වන පොලිසිය, දේශබන්ධු ඉදිරියේදී අතීශයින්ම සංවේදි වී හොටු පෙරාගෙන හඬමින් 'අපි කොහොමද සර්, සර්ව අල්ලන්නේ. සර් කැමති කාලයක් ඉඳලා කැමති නම් විතරක් අධිකරණයට භාර වෙන්න. අපි දැක්කා නොදැක්කා වගේ ඉන්නම්' කියා කියන්නට ඇත. ඒ අතරේදී 'සර් ඔහොම ඉන්නගමන් අනුරයියටත් කෝල් එකක් දෙන්න. අනුරයියා ටීවී වල වැඩ දැම්මට, සර් කෝල් කරපු ගමන් සංවේදි වෙලා සර්ව ගොඩ දායි.. දැං බලන්න මහින්දව නිල නිවසින් එළියට දානවා කියලා ටීවී වල, ස්ටේජ් වල අඩ් හප්පලා කෑගහලා කිව්වට, ඔය මහින්ද අපූරුවට ඉන්නේ. ඒ වගේ තමා සර් අනුරයියට තමන් විඳින දුක් කන්දරාව කියන්න. අනුරයියගෙ හිත උණුවෙලා ඇහෙන් කඳුලු පැනලා නහයෙන් හොටු ටිකකුත් එන සයිස් එකටම කියන්න. එතකොට ඔක්කොම හරියනවා. දැනටමත් ඔය ඉල්ලීම් රනිලුයි ටිරානුයි අනුරයියට කියලා ඇති. ඒත් සර්ත් කෙලින් කිව්වොත් වැඩේ ගොඩ. වැඩිම වුනොත් කියයි පළාත්පාලන ඡන්දය ඉවර වෙනකල් රිමාන්ඩ් එකේ ඉන්න කියයි. මොකද අනුරයියට ඒක හොඳ තුරුම්පුවක් හින්ද?

සිනොප්සියේ තුන්වැන්න නිතිඥ වරුන් 50 ක් එක්වර අධිකරණයට ඒම. එය මාධ්‍ය විසින් හුවා දක්වන්නේ ඒ දිනම සිදුවූවක් ලෙසටය. එය කෙසේවත් සිදුවිය නොහැක. මෙම නීතිඥ වරුන් සමඟ දේශබන්ධු අවම සතියකට පමණ පෙර සිටම සම්බන්ධ වී ති⁣බිය යුතුය. ⁣නැත්නම් මෙම සැලැස්ම කළ නොහැක. මෙම නිතිඥ වරුන්ගේ විවිධ විවිධ නීතිමය දක්ෂතාවයන් මත දේශබන්ධු ට ඇප අරන් දීම ටොයිස් ය. ඔවුන් අනේක ලෙස දේශබන්ධුට තම වෘත්තිමය පුරාජේරුව කියන්නට ඇත. ඔවුන්ගේ උපදෙස් මතය දේශබන්ධු මඟුල් ගෙදරකට යනවාක් මෙනි ටයිකෝට් පැළද ගෙන අධිකරණයට පැමිණියේ. අධිකරණයට බඩගාගෙන ආ යුතු වරෙන්තුවෙක් විරාජමාණව පැමිණීමෙන් හෑල්ලු කළේ සමස්ත පොලීසියද, නැත්නම් අධිකරණය ද කියා නම් තෝරා බේරා ගැන්මට නොහැක.

නීතිඥ වරු 50 දෙනා සිතුවේ, 50 දෙනෙක් අධිකරණයට එක් වර කඩාවැටීමෙන් මහේස්ත්‍රාත් ගේ එනජිය බාල කිරීමටය. එසේ බාල කර දේශබන්ධු ට ඇප අරන් දී තම සේවාදායකයා ව සතුටු කිරීමටය. එය වරදක් නැත. ඒ ඔවුන්ගේ වෘත්තියය.

එහෙත් එම අවස්ථාවට සොලිසිටර් දිලීප පීරිස් පැමිණේයැයි නම් ඔවුන් කිසිවෙක් සිතුවේ නැත. දිලීප පීරිස්ව දුටු විටම වැඩේ ජෝන් බාස්ට යන විත්තිය ඔවුන්ට වැටහුණේ දිලීප පීරිස් යුක්තියට සාධාරණත්වයට දැඩිව කැපවෙන කෙනෙක් නිසාය.

නඩුව පටන් ගැණුනි. දිලීප ⁣පීරිස් වටේටම නෙළුවේය. නිතිඥ 50 දෙනාට මීක් නැතිවිය. දේශබන්ධු යනු මදූෂ්ටත්, හරක් කටාටත් වඩා සංවිධායක අපරාධකාරයෙක් බව දිලීප පීරිස් අඩි හප්පමින් කීවේය ,දේශබන්ධු ඇඳ සිටි ලන්කට්ටුවට චූ බින්දුව බින්දුව පෙරෙන්නට විය. ඔහු සිතුවේ මේ සියල්ල අද නිමවී ඇප ලබා අර නිතිඥ වරු 50 දෙනාම තම ඉස්කාගාරයට රැගෙන ගොස් මුලු දවසම, නැත්නම් දවස් දෙක තුනක්ම බී ගෙන කාගෙන ආතල් ගන්නටය.

දිලීප පීරිස්ගේ ඉදිරිපත් කිරීම තුලින් මහේස්ත්‍රාත් ගේ එනිජිය වැඩි විය.
'මෙම පුද්ගලයා ඔබ තුමාටත් දෝෂාරෝපණය කර පෙත්සමේ සඳහන් කර තිබුණා, ඔබ තුමා ගරු අධිකරණයේ දොර අගුල් දා මොහුට විරුද්ධව කුමන්ත්‍රණය කළ බවට' කියා දිලිප පීරිස් මහෙස්ත්‍රාත් ටත් දේශබන්ධු ගැන තව තවත් ඇරියස් වැඩි කළේය., එම කථාව අසන විටම 'දැන් නම් ගැලවීමක් නැතැයි දේශබන්ධු ට පමණක් නොව අර නිතිඥ වරුන් 50 දෙනාටම සිතෙන්නට ඇත.

දැන් දේශබන්ධු රිමාන්ඩ් භාරයේය. එහෙත් ඔහු තවම නීතිය ඉදිරියේ වැරදි කරුවෙකු නොවේ. ඔහු සැක කරුවෙකු පමණි. ඔහු වැරදි කරුවෙකුද, නිවැරදි කරුවෙකුද, ඔහුට ඇප ලබා දෙනවාද කියා තීරණය වන්නේ ඉදිරි නඩු වාරයන් වලදීය

සිනොප්සියේ අනෙක් කොටස මෙසේය. දැන් දේශබන්ධු සාමාන්‍ය කුටියක ගාල් කර ඇත. ඔහු දැන් කන්නෙත් නැත, බොන්නෙත් නැත. කිසිවෙක් සමඟ කථා කරන්නෙත් නැත. ඔහේ බලාගත් අත බලාගෙන සිටියි. මාධ්‍ය එසේ කියනු ඇත. නමුත් මෙයද නිතිඥ වරුන් 50 දෙනාගෙ සැලැස්මකි. ඔවුනුත් මේ පිළිබඳව කුමක් හෝ කල යුතු වේ. ඔවුන් තවමත් උත්සහා කරනුයේ දේශබන්ධු මානසිකව වැටුණු බවක් පෙන්වා ඇප ලබා ගැනීමටය. නොකා නොබී සිට ලෙඩ කර, නැවත නඩුවාරය එනතෙක් හෝ පුද්ගලීක රෝහලේ හෝ නැවැත්වීමටය. අවම ජාතික රෝහලේ හෝ නැවැත්වීමටය. මේ සියල්ලම කර ගත නොහැකි වුවහොත් අඩුම තරමේ බන්ධනාගාර රෝහලට ඇතුලත් කිරීමටය.

බොහෝ විට ඔහුට මෙම අප්‍රේල් 3 වනදා ඇප ලැබේවී. ඉන්පසු නඩුව ඇඳි ඇඳී යාවි. මහේස්ත්‍රාත් වරයාවත් කොහාට හෝ මාරුකරාවි. අනුරයියාටත් පලාත්පාලන ඡන්දය ගැන හිත යොමුකරන විට ඔය සිද්ධිය අමතක වේවි. රනිල්, ටිරාන්,මහින්ද, අනුරයියාට කරන්න ඕනෙ මොනවාද කියා උපදෙස් දේවී. අපි පොඩි කාලේ හිතුවේ ඩඩ්ලි සේනානායකයි, සිරිමාවෝ බණ්ඩාරනායක යි නයි වෛරයෙන් සිටිනවා කියාය. පසුව දැනුන් තේරුම් වයසට පැමිණෙන විට සිතුවේ මහින්ද රාජපක්ෂයි, රනිල් වික්‍රමසිංහයි නයි වෛරයි කියාය. ඉන්පස්සේ සිතුවේ ගෝඨාභය රාජපක්ෂ යි සජිත් ප්‍රේමදාසයි නයි වෛරයි කියාය. කෙතරම් මුහුකුරා ගියත් දැනුත් හිතෙන්නෙ ජනාධිපති අනුර කුමාරයි, විපක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාසයි නයි වෛරයි කියාය. ඇත්තටම අපි තවම කොච්චර චූටිද කියා සිතෙන්නෙ එවිටය. මා පාසැල් සඟයා වූ රන්ජන් රාමනායක 'උං ඔක්කොම යාලුයි මල්ලි' කියා කියපු කථාව සිහියට එන්නට විය.

දේශබන්ධු ට ඉදිරියේදි කෙරෙන්නේ මොනවාද කියා දන්නෝ දනිති. ⁣එය දැනට රහසේ පත්වී ඇති කොමිසම තීරණය කරාවි. එම කොමිසමට රනිල්, ගෝඨාභය, මහින්ද, ටිරාන්, පමණක් නොව අපි පත්කෙරු අපේ අනුරයියාද සිටින බව කව්රුත් දන්නා රහසකි. දේශබන්ධු වැන්නෙක් ව හිර ගෙයක ගාල් කල යුතු චරිතයක් නොවේ. ඔහු හොඳ ඡන්ද ගුණ්ඩුවකි. එහෙයින් එකී කොමිසම ඉතාමත් සුපරික්ෂාවෙන් දේශබන්ධු නාටකය රඟදක්වා එය ඔවුනට වාසිවන විදියට නිම කරනු ඇත.
හේතුව මේ හැම දේශපාලුවෙකුට දේශබන්ධු කෙනෙකුද අවශ්‍ය නිසාය.

දේශබන්ධු ගේ චරිතය මට විශේෂ වන්නේ ඒ තුලින් හොඳ තිරනාටකයක් ලියා චිත්‍රපටයක් කිරීමටය. හේතූව දේශබන්ධු ගේ කථාව තනිකර⁣ම නාටකයක් නිසාය.

මට ඇති විශාලම ප්‍රශ්නය, මේ තුලින් මා චිත්‍රපටයක් කරන්නේ නම් දේශබන්ධු තෙන්නකෝන් ගේ චරිතය⁣ට මා තෝරා ගන්නා නළුවා කව්ද කියාය.

-ශෝන් මැක්ස්මස් දිසානායක

A day in the life

ඉවසීමේ මානසිකත්වය රටක ජාතීන් ගොඩනංවන්න හේතු වෙනවා...- මැන්ඩෙලා

මම ජනාධිපති උනාට පස්සේ දවසක් මම මගේ ළගම හිතවත් ආරක්ෂකයින් කීපදෙනෙක් එක්ක නගරයේ ඇවිදින්න ගියා. උදේ වරුවේ ඉදන් ටිකක් වැඩිපුර නගරයේ ඇවිදලා හිටපු නිසා මහන්සිය නිවාගන්නත් එක්ක කොහේහරි අවන්හලකින් දහවල් ආහාරය ගමු කියලා මම මගේ ආරක්ෂකයින්ට යෝජනා කළා. අපි නගරය මධ්‍යයේ තිබුණු එක්තරා අවන්හලකට ගොඩවෙලා අපට අවශ්‍ය කරන ආහාර ඇණවුම් කලා. ටික වෙලාවක් යනකොට වේටර්වරයා විසින් අපගේ ඇණවුම ගෙන එනු ලැබුවා...
අපි අපේ කෑම කන්න ලෑස්ති වෙනකොටම මම දැක්කා මගේ ඉදිරිපස මේසයේ මා ඉදිරියෙන්ම මිනිසෙක් තමා ඇණවුම් කළ ආහාර එනකම් බලාගෙන ඉන්නවා. මම මගේ ආරක්ෂකයෙක් ගෙන්නලා අර මනුස්සයාව පෙන්නලා එයාගේ කෑම එක ආවාම ඒක අරගෙන ඇවිත් අපිත් එක්ක කෑමට සම්බන්ධ වන්න කියලා ඔහුට ආරාධනා කරන ලෙස ඉල්ලා සිටියා. ආරක්ෂකයා ගොස් ඔහුගෙන් එම ඉල්ලීම කළා...
ටික වේලාවකින් ඔහු ඇණවුම් කරන ලද කෑම එක ඔහුට ලැබුණා. ඔහු එයත් රැගෙන ඇවිත් මා ඉදිරි පිටින් අසුන්ගත්තා. කිසිම කතාවක් නොමැතිව අපි සැමදෙනාම එකට ආහාර ගත්තා. ආහාර ගැනීමෙන් පසු අර මනුස්සයා මුකුත්ම නොකියා එතනින් පිටවෙලා ගියා... හැමදෙනාම එකට ආහාර ගන්නා වෙලාවේ ඒ මනුස්සයාගේ එක දෙයක් ගැන අපි සැළකිලිමත් උනා. ඔහු කෑම එක රැගෙන මා ඉදිරියේ වාඩිවුනු වේලාවේ ඉදලා කෑම කාලා අවසන්වී මෙතනින් පිටවෙන තෙක්ම ඔහුගේ දෙඅත් වෙව්ලමින් තිබුණා...
ඔහු පිටවගිය පසු මගේ ප්‍රධාන ආරක්ෂකයා මගෙන් මෙහෙම අහනවා...
" සර්... ඒ මනුස්සයා මොකක් හරි අසනීපයකින් ඉන්නවා වගේ නේද..? කෑම කන මුළු වෙලාවෙම එයාගේ අත්දෙක වෙව්ලනවා අපි දැක්කා..."
" නෑ... ඒ මනුස්සයට කිසිම අසනීපයක් නෑ... ඒ මනුස්සයා කවුද කියලා දන්නවද..?
ඒ මනුස්සයා තමයි මම බන්ධනාගාර ගතවෙලා ඉන්නකොට මාව බලාගන්න බාරවෙලා හිටිය ආරක්ෂකයා... මාව හැමදාම වගේ වධකාගාරයට අරන් ගිහිල්ලා ගහලා, වද දීලා ආපහු හිර කුටියට ගෙනත් දැම්මාම මම වේදනාවෙන් කෑගහනවා... වේදනාවන් ඉවසගෙනම මම හැමදාම මෙයාගෙන් වතුර ටිකක් ඉල්ලනවා බොන්න... මම වතුර ඉල්ලුවම මෙයා හිනා වෙවී අවිත් වැටිලා ඉන්න මගේ ඔළුවට මුත්‍රා කරනවා..."
" ඔහු දන්නවා මම දැන් මේ රටේ ජනාධිපති කියලා... මම මෙතනට ඔහුට එන්න කිව්වාම ඔහු බයවෙන්න ඇති... මට ඔහු සලකපු ආකාරයටම මමත් ඔහුට සළකයි කියලා ඔහු හිතන්න ඇති... මගේ බලය පාවිච්චි කරලා ඔහුව සිරගත කරලා මට කළා වගේම ඔහුටත් වධහිංසා කරයි කියලා ඔහු හිතන්න ඇති... ඒකයි ඔහු බයෙන් වෙව්ලන්න පටන් ගත්තේ..."
" නමුත් මම ඒ වගේ මිනිහෙක් නෙවෙයි... පළිගැනීම මගේ අචාර ධර්මවලට අයත් කොටසක් නෙවෙයි..."
" පළිගැනීමේ මානසිකත්වය රාජ්‍යයන් විනාශ කරනවා..."
" ඉවසීමේ මානසිකත්වය රටක ජාතීන් ගොඩනංවන්න හේතු වෙනවා..."
නෙල්සන් මැන්ඩෙලා...
හිටපු ප්‍රථම කළු ජාතික දකුණු අප්‍රිකානු ජනාධිපති
(1994 - 1999)
උපුටා ගැනීමකි..
බලය තියෙන්නේ මිතුරාට සේම හතුරාට ද යපහත පිණිස යොදවන්න

A day in the life

ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් සහ සෙලෙන්සික්.

ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් යුක්රේන ජනාධිපතිවරයා ධවල මන්දිරයෙන් එලවා දමයි…..
ලෝකයේ රාජ්‍යතාන්ත්‍ර  යට ඉතාමත් අදුරු දිනයක් ඊයේ වොෂින්ටන් නුවර ධවල මන්දිරයෙන් වාර්ථා උනා. ඇමරිකානු ජනාධිපති‍ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ ආරාධනාවක් මත එරට සංචාරයක නිරතවන යුක්රේන ජනාධිපති සෙලෙන්සික් සමග ප්‍රබල වචන හරඹයක නිරත වූ ජනාධිපති ඩෙනල්ඩ් ට්‍රම්ප් සාකච්ඡාව අතර මග නවතා දමා යුක්රේන ජනාධිපතිවරයා ධවල මන්දිරයෙන් පිටත් කර යවා තිබෙනවා. විදෙස් මාධ්‍ය වාර්තා කරන ආකාරයට එය ඉතිහාසයේ පෙර නොවූ විරූ තත්වයක් බවයි සදහන් වෙන්නේ.
රාජ්‍ය නායකයෙකුට ලැබිය යුතු නියමිත රාජ්‍ය ගෞරව සහිතව ධවල මන්දිරයේ දොරටුව ලගදී යුක්රේන ජනාධිපතිවරයා පිළිගත් ජනාධිපති ට්‍රම්ප් ඔහුව සුප්‍රසිද්ධ ඕවල් කාර්යාලයට කැදවාගෙන යනු ලැබුවා. සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපතිවරයා ඇද සිටි ඇදුම ද ට්‍රම්ප් විසින් අගය කල අතර යුක්රේන ජනාධිපති සෙලෙන්ස්කි ට්‍රම්ප් වෙත සිහිවටන තිලිණයක්ද ප්‍රධානය කර තිබුනා. මාධ්‍යවේදීන් රැසක් ඉදිරිපිට ආරම්භ වූ සාකච්ඡාව මුලදී ඉතා සුහදව ආරම්භ වී ගලාගෙන ගොස් තිබූ අතර රැස්ව සිටි සියළු දෙනාම පුදුමයට පත්කරමින් දෙදෙනා අතර සාකච්ඡාව උනුසුම් වී තිබුනා.
ට්‍රම්ප් සමග එක්වූ ඇමරිකානු උප ජනාධිපති වැන්ස් සෙලෙන්ස්කි ජනාධිපතිවරයාට බැණවැදුනු අතර යුක්රේන ජනාධිපතිවරයාද අඛණ්ඩව වාදයට පැටලීමට උත්සාහ කරා. අවම වශයෙන් යුද්ධයට සහයෝගය දැක්වීම වෙනුවෙන් ඇමරිකාවට ස්තූති කිරීමට හෝ සෙලෙන්ස්කි කටයුතු නොකිරීම ඇමරිකානු උප ජනාධිපතිවරයාගේ අප්‍රසාදයට හේතුවී තිබුනා. එමෙන්ම ඕවල් කාර්යාලය තුල ඇමරිකානු මාධ්‍ය ඉදිරියේ සෙලෙන්ස්කිගේ හැසිරීම ඇමරිකාවට අගෞරවයක් බවයි වැන්ස් උප ජනාධිපතිවරයා කියා සිටියේ. (https://www.facebook.com/share/v/15EyEywcWC/?mibextid=wwXIfr)
ඉතාමත් තද ස්වරූපයෙන් සෙලෙන්ස්කිව ඇමතූ ට්‍රම්ප් ජනාධිපතිවරයා “ ඔබ දැන් ගොඩක් කතා කලා, ඔබ මේ යුද්ධය දිනන්නේ නෑ, අපේ ආයුධ වල සහයෝගය නොතිබුනා නම් සති දෙකකින් මේ යුද්ධය ඉවරයි, ඔබට යුද්ධ කරන්න මිනිස්සුත් නෑ, අපේ මෝඩ ජනාධිපතිවරයා (හිටපු ජනාධිපති බයිඩන් මෝඩයෙකු බව ට්‍රම්ප් සදහන් කරා) ඩොලර් බිලියන 350 ක් යුක්රේනයට ලබා දුන්නා, ඔබ තුන්වන ලෝක යුද්ධයත් සමග සෙල්ලම් කරනවා, බොහෝ අය ඔබට ඕනවටත් වඩා සහයෝගය ලබා දුන්නා, ඔබ යුක්රේනයට අගෞරවයක්” ආදී වශයෙන් ඉතා තදින් සෙලෙස්න්සිකට බැන වැදුනා.
ජනාධිපතිවරුන් දෙපළ අතර සාකච්ඡාවෙන් පසු පැවැත්වීමට තිබූ ඒකාබද්ධ මාධ්‍ය හමුව හා ගිවිසිම් අත්සන් කිරීම යන අවස්ථා දෙකම වහාම අවලංගු කල ට්‍රම්ප් ජනාධිපතිවරයා සෙලෙන්ස්කිට ධවල මන්ධිරයෙන් පිටව යන්නයැයි කියා තිබුනා. සාකච්චාව සදහා සහභාගී වී සිටි ඇමරිකාවේ යුක්රේන තානාපතිවරිය පමනක් සිය ජනාධිපතිවරයා සමග දොරටුව ලගට පෙරගමන් පැමිණි අතර සෙලෙන්ස්කි සිය රථයේ නැගී නිහඩවම ධවල මන්දිරයෙන් පිටව ගියා. 

සිදුවූ දෙය පිලිබදව සමාජ මාධ්‍ය සටහනක් තැබූ ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් කියා තිබුනේ “සාමය සදහා එකගවන ඕනෑම වෙලාවක ඔහුට නැවත ධවල මන්දිරයට පැමිණිය හැක” යනුවෙනි.

 

2025 මාර්තු 01.
-----තිලාන් ජයසේකර.
A day in the life

මේ මළ ඉළව්වත් පරණ ඉළව්ව වගෙයි.

පාර්ලිමේන්තුවේ කතා  ගැන අහගෙන ඉන්න කොට යමක් ලියන්න හිතුනා.

පරණ පාර්ලිමේන්තුව දූෂිතයි

225 ම වැඩකට නැති මිනිස්සුන්ගෙන් පිරිලා තිබුනා.

වර්තමාණයේ බලයට පත් පිරිස අපිට කිව්වා 

මහා ශ්‍රමදානයක් කරන්න - තියෙනවා.මේ කුණු කන්දල් සියල්ලම අතුගාලා දාන්න ඔ්න කියලා.

අපි ඒකග වුනා

තුනෙන් දෙකක්ම අළුත් කලා.

අළුත් අය ඇවිත් කියන්නේ කරන්නේ මොනවද කියලා අහගෙන ඉන්න කොට දුක හිතෙනවා.

මඩ හැරෙන්න කිසිම අළුත් දෙයක් නැහැ.

පරණ බයියෝ කරපු කියපු දේවල් හරි නැති නිසානේ අළුත් අය පත් කරගත්තේ කියලා නිනව්වක් නැහැ. 

පරණ බයිලමේ දිග අරිනවා 

ඒ කියෝ කියෝ ඉන්න නැතිව වැරදි පාරේ ගිය ඒවුවොන්ට ආයෙත් නොකරන්න පුළුවන් දෙයක් කරන්නේ නැතිව.

මඩ ගහලාම වැඩක් නැහැ.

අහලා අහලා ඒපා වෙලා. දැන් ඒ්වා ඇත්ත කියලා පිලිගන්න ප්‍රමාණය දවසින් දවස අඩුවෙනවා.

ඒ්ක ආණ්ඩුවේ සෞඛ්‍යටත් හොද නැහැනෙ.

දැන් ඔ්ක නතර කරලා ඉස්සරහට තියෙන අවුරුදු තුන හතරේ කරන්නේ මොනවද කියලා කතා කරමු.

අපි හීන දකින්න හරිම කැමතියි.

කැළණි වැලි දුම්රිය ගැන , කිමි ලක්ෂයක මාර්ග සංවර්ධණය ගැන........අර ලොකුවට තියෙන අයවැය පරතෙරය පියවන ඒක ගැන.......කොච්චර හීන ගැන කතා කරන්න පුළුවන්ද ?.

අයවැය පරතෙරය පියවන්න නම් වැය නතරකරලා දැම්මම ඒවරයි.ඒහෙම තමයි වෙනවා ඇත්තෙත්.

ණය අරන් පරතෙරය පියවන්න ආණ්ඩු ඔ්න නැහැනේ.

ඒදා කරපු දේ අදත් වෙනවා නම්

මේ මළඉලව්වෙනුත් වැඩක් වෙන ඒකක් නැහැ 

කියාලා හිතෙනවා.

A day in the life

"ජේ. වී. ස්ටාලින් 1879-1953.

ලෙනින්ගේ සිරුර ළගින් ඉවත් කර කිසිදු ආචාරයක් නොමැතිව ක්‍රෙම්ලින් තාප්පය අසල වළලනු ලැබූ දෙවැනි ලෝක යුද්ධය ජයග්‍රහණය සඳහා ගෙන ගිය අසහාය නායකයා ජෝෂප් ස්ටාලින් .

වසර 7 ක් තිස්සේ ලෙනින්ගේ සොහොන් ගෙය තුළ ලෙනින් සමග තැන්පත් කර තිබු ස්ටාලින්ගේ සිරුර එයින් ඉවත් කර සාමාන්‍ය කෙනෙකු ලෙස කිසිදු ගෞරවයක් නොමැතිව භූමදානය කරේ ඇයි..?

1924 දී ව්ලැඩිමීර් ලෙනින් මිය යන විට රුසියාවේ බොල්ෂෙවික් විප්ලවයේ නායකයා එම්බාම් කර ක්‍රෙම්ලින් තාප්පය ඉදිරිපිට විශේෂ සොහොන් ගෙයක තැන්පත් කරන ලදී. වීදුරු ආවරණයක් සහිත සොහොන් ගෙය සෝවියට් රුසියාවේ පියා සියලු පරම්පරාවන්ට දැකගත හැකි විය.

සෝවියට් සමාජවාදී සමූහාණ්ඩුව දශක තුනක් පුරා යකඩ හස්තයකින් පාලනය කළ සෝවියට් නායකයා ලෙස ලෙනින් පත් විය. කෙසේ වෙතත්, දෙවන ලෝක සංග්‍රාමයේදී ජර්මානු ආක්‍රමණිකයින්ට එරෙහිව දැඩි ජයග්‍රහණයක් ලබා ගැනීමට ස්ටාලින් තම රට ගෙන ගිය අතර 1953 දී මිය යන විට ඔහු ලෙනින් සමඟ ඔහුගේ සොහොනට ගියේය. කෙසේ වෙතත්, ස්ටාලින්ගේ මරණයෙන් වසර කිහිපයක් ඇතුළත, සෝවියට් බලධාරීන් ඒකාකාරී ලෙස ස්ටාලින් කුරිරු නායකයේක් ලෙස හෙළා දුටුවේය.

ස්ටාලින් වසර 30 කට ආසන්න කාලයක් සෝවියට් සංගමයේ ඒකාධිපති පාලකයා විය. සාගතයෙන් හා විරුද්ධ දේශපාලන පක්ෂ පවිත්‍ර වීමෙන් මිලියන සංඛ්‍යාත ජනයාගේ මරණයට ඔහු දැන් වගකිව යුතු යැයි සලකනු ලැබුවද 1953 මාර්තු 6 වන දින සෝවියට් සංගමයේ ජනතාවට ඔහුගේ මරණය ප්‍රකාශයට පත් කළ විට බොහෝ දෙනෙක් හඬා වැලපුණහ.

ස්ටාලින්ගේ දේහය හෙදියක් විසින් සෝදා පසුව සුදු පැහැති මෝටර් රථයකින් ක්‍රෙම්ලින් මෘත ශරීරාගාරයට ගෙන යන ලද අතර එහිදී මරණ පරීක්ෂණයක් සිදු කරන ලදී. මරණ පරීක්ෂණයෙන් පසුව ස්ටාලින්ගේ දේහය එම්බාම් කිරීමෙන් පසු දේහය තාවකාලික ප්‍රදර්ශනයට ඓතිහාසික හවුස් ඔෆ් යූනියන්ස් හි බෝල්රූම් ශාලාවේ තැබුවේය. දහස් ගණනක් ජනයා ඇදී එන්නට විය.ස්ටාලින් හට අවසන් ගෞරව දැක්වීම සඳහා පැමිණි සෙනග කොතරම් අවුල් සහගතද යත් සමහර අය පාගා දමනු ලැබූ අතර තවත් සමහරු රථවාහන ලයිට් වලට පහර දුන්හ. පසුව කල ඇස්තමේන්තුවේදී ස්ටාලින්ගේ මෘත දේහය පිළිබඳ දර්ශනයක් ලබා ගැනීමට උත්සාහ කරමින් පොරබැදිම තුළ මිනිසුන් 109 දෙනෙකුට ජීවිත අහිමි වූ බවට ගණන් බලා තිබේ. නමුත් සැබෑ මරණ සංඛ්‍යාව දහස් ගණනක් විය හැකි බවයි.

මාර්තු 9 වන දින මිනී පෙට්ටිය ශාලාවේ සිට දේහය චාරිත්‍රානුකූලව මොස්කව්හි රතු චතුරශ්‍රයේ පිහිටි ලෙනින්ගේ සොහොන වෙත අශ්ව කරත්තයක ගෙන ගියහ.

ස්ටාලින්ගෙන් පසු කථා තුනක් පමණක් කරන ලදී.සෝවියට් දේශපාලනඥයෙකු වූ ජෝර්ජි මැලෙන්කොව්, සෝවියට් ආරක්ෂක ප්‍රධානී සහ රහස් පොලිසියේ ලැව්රෙන්ටි බෙරියා සහ සෝවියට් දේශපාලනඥයෙකු හා රාජ්‍ය තාන්ත්‍රිකයෙකු වන වියචෙස්ලාව් මොලොටොව් විය. ඉන්පසු කළු සහ රතු සිල්ක් වලින් ආවරණය කර ඇති ස්ටාලින්ගේ මිනී පෙට්ටිය සොහොන තුළට ගෙන යන ලදී. දහවල් වන විට සෝවියට් සමූහාණ්ඩුව පුරා මහ හඬක් නැඟුණි. ස්ටාලින්ට ගෞරව කිරීම සඳහා විස්ල්, සීනු, තුවක්කු සහ සයිරන් පුපුරුවා හරින ලදි.

සොහොන් ගෙය මුදුනේ ටොන් 48 ක කළු ගල මත මුලදී “L-E-N-I-N” අක්ෂර ලියා තිබුණි. එබැවින් බලධාරීන් එය කඩිමුඩියේ පින්තාරු කර “L-E-N-I-N” යට “S-T-A-L-I-N” ලිවීය.

1924 දී ලෙනින් මිය යන විට සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියකින් ඔහුගේ සිරුර ඉක්මනින් එම්බාම් කරන ලදී. නමුත් 1953 දී ස්ටාලින් මිය යන විට ඔහුගේ සිරුර එම්බාම් කරන ලද්දේ වෙනස් ක්‍රියාවලියකින් එයට මාස කිහිපයක් ගතවීමෙනි.1953 නොවැම්බරයේදී ස්ටාලින්ගේ මරණයෙන් මාස හතකට පසු ලෙනින්ගේ සොහොන නැවත විවෘත කරන ලදී. ස්ටාලින් සොහොන් ගෙය තුළ වීදුරු යට විවෘත මිනී පෙට්ටියක ලෙනින්ගේ සිරුර අසල ස්ටාලින්ගේ සිරුර තැන්පත් කරන ලදී.

ස්ටාලින්ගේ මරණයෙන් පසු සෝවියට් පුරවැසියන් ඔවුන්ගේ මිලියන සංඛ්‍යාත රටවැසියන්ගේ මරණයට වගකිව යුතු බව පිළිගැනීමට පටන් ගත්හ. කොමියුනිස්ට් පක්ෂයේ පළමු ලේකම් (1953-1964) සහ සෝවියට් සංගමයේ අග්‍රාමාත්‍ය (1958-1964) නිකිටා කෘෂ්චෙව් ස්ටාලින්ගේ ව්‍යාජ මතකයට එරෙහිව මෙම ව්‍යාපාරයට නායකත්වය දුන්නේය. කෘෂ්චෙව්ගේ මෙම ප්‍රතිපත්ති "ඩි-ස්ටැලින්කරණය" ලෙස ප්‍රසිද්ධ විය.

ස්ටාලින්ගේ මරණයෙන් වසර තුනකට පසු 1956 පෙබරවාරි 24-25 දිනවල කෘෂ්චෙව් 20 වන කොමියුනිස්ට් පක්ෂ සම්මේලනයේ දී දේශනයක් පැවැත්වූ අතර එය ස්ටාලින් වටා ඇති ශ්‍රේෂ්ඨත්වය බිඳ දැමීය. මෙම රහස් කථාවේ කෘෂ්චෙව් ස්ටාලින් කළ බොහෝ කුරිරුකම් හෙළි කළේය.

වසර පහකට පසුව ස්ටාලින් ගෞරවනීය ස්ථානයන් ඉවත් කිරීමට තීරණය විය. 1961 ඔක්තෝම්බර් මාසයේ පැවති 22 වන පක්ෂ සම්මේලනයේදී මහලු බොල්ෂෙවික් විප්ලවයට කැපවූ කාන්තාවක් සහ පක්ෂ නිලධාරියෙකු වන ඩෝරා අබ්‍රමොව්නා ලාසුර්කිනා නැගී සිට මෙසේ පැවසීය.
"සහෝදරවරුනි මට ඉතාමත් දුෂ්කර අවස්ථාවන්ගෙන් බේරීමට හැකි වූයේ මා ලෙනින් මගේ හදවතට ගෙන ගිය නිසාත් මම කුමක් කළ යුතුද යන්න පිළිබඳව නිතරම ඔහුගෙන් උපදෙස් ලබා ගත් නිසාත් ය. ඊයේ මම ඔහුගෙන් උපදෙස් ලබා ගතිමි. ඔහු ජීවතුන් අතර සිටිනවාක් මෙන් මා ඉදිරිපිට සිටගෙන සිටියේය. පක්ෂයට මෙතරම් හානියක් කළ ස්ටාලින් ඔහු අසල සිටීම අප්‍රසන්න ය"
මෙම කථාව සැලසුම් කර සිදු තිබුණද එය ඉතාමත් ඵලදායී විය. කෘෂ්චෙව් පසුව ස්ටාලින්ගේ දේහය ඉවත් කරන ලෙස නියෝගයක් කියවීය.
දින කිහිපයකට පසු 1917 ඔක්තෝබර් විප්ලවයේ සංවත්සරය සනිටුහන් කරමින් නොවැම්බර් 7 වන දින පැවැත්වීමට නියමිත පෙළපාළිය සඳහා සූදානම් වීම නිසා ඔක්තෝබර් 31 වන දින රතු චතුරශ්‍රය වසා දමන ලදී. චතුරස්රයේ කිසිවක් කිසිවෙකුට නොපෙනේ.
සියලුම සැරසිලි සහ සම්මාන ස්ටාලින්ගේ ජැකට්ටුවෙන් ඉවත් කරන ලදි. රන් බොත්තම් සහ එපෝලට් පවා ඉවත් කර ඇත. ස්ටාලින්ගේ ඥාතීන් පැමිණ සිටියේ නැත. ඔහුගේ සිරුර ලී මිනී පෙට්ටියක තැන්පත් කර ස්ටාලින්ගේ සිරුර නිහඬව සොහොන් කොතෙන් ගෙන යනු ලැබීය.උත්සව හෝ රසික රසිකාවියන් සිටියේ නැත.

ඔහුගේ දේහය සොහොන් පිටියේ සිට අඩි 300 ක් පමණ දුරින් රුසියානු විප්ලවයේ අනෙකුත් සුළු නායකයින් අසල තැන්පත් කරන ලදී. එය ක්‍රෙම්ලින් තාප්පයට ආසන්නව පිහිටා ඇත.සති කිහිපයකට පසු සරල අඳුරු කළුගල් ගලක් සොහොන මූලික අකුරු වලින් සලකුණු කළේය: "ජේ. වී. ස්ටාලින් 1879-1953." 

1970 දී සොහොනට කුඩා පඳුරක් එකතු කරන ලදී. 

අවමංගල්‍ය සේවයක්, වාද්‍ය වෘන්දයක් හෝ ආචාරයක් නොමැතිව ක්‍රෙම්ලින් තාප්පය අසල වළලනු ලැබූ එකම පුද්ගලයා ස්ටාලින් ය.

Indika Kumara / පොත්පත් කියවමු.

උපුටා ගැනීමකි.

A day in the life

ඇදුමක කතාව.

නවක මන්ත්‍රීවරුන් 168 ක් සහිත පාර්ලිමේන්තුවක් තේරී පත් වී ඇත. ආයතනයක් නවකයින්ගෙන් පිරෙන විට ‘සාම්ප්‍රදායට’ අගයක් ලැබීම අනිවාර්ය ප්‍රතිඑලයකි. මන්ත්‍රී ඇඳුම ගැන කතාව වැදගත්වන්නේ ඒ නිසාය. ‘පිරිපුන් අංගසම්පූර්ණ ඇඳුම’ සංකල්පය අහසින් කඩා පාත්වූවක් හෝ එංගලන්ත පාර්ලිමේන්තුවෙන් ගෙඩිය පිටින් ආනයනය කළ හෝ දෙයක් නොවේ. ඡන්දය දුන් මහජනතාවට ගෞරවයක් ලැබෙන ලෙස, නියෝජිතයින් සභාවට ගෙන්වා ගැනීම සඳහා සැකසුණු රීතියකි.

සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ දකුණු කොළඹ මන්ත්‍රී බර්නාඩ් සොයියා ටයි පටිය නොමැතිව, ෂර්ට් - කලිසම සහ කබාය ඇදගෙන පාර්ලිමේන්තුවේ සභාවට පැමිණි විට කතානායකවරයා ඔහුට සභාවෙන් ඉවත් වෙන ලෙස දැන්වීය. මෙයින් ටික කලකට පසුව, දෙවන වරටත් වෙනත් මන්ත්‍රීවරයෙකුත් එවැනිම සිද්ධියකට මුහුණ දුන් විට, 1973 නොවැම්බර් 14 දින පැවති පක්ෂ නායක රැස්වීමේ දී කතානායක ස්ටැන්ලි තිලකරත්න ඇඳුම ගැන දැනුම්දීමක් සිදු කළේය.

ජාතික ඇඳුම, සාම්ප්‍රදායානුකුල ඇඳුම (පූර්ණ යුරෝපීය ඇඳුම), කලිසම හෝ රෙද්ද සමඟ බෙල්ල දක්වා පියවන ලද අත් දිග දිග ටියුනික් කොලරය (Tunic Collar) සහිත කබාය, පිළිගත් ආගමික විශ්වාසයන්ට අදාළ වන තොප්පිය, භාවිතයට පැමිණියේ ඒ අනුවය. මේ මුලික නිර්ණායකයට මන්ත්‍රීවරුන් සෑම විටම ලා පැහැදි ඇඳුම් ඇඳිය යුතු යැයි ද, තද පැහැති/වර්ණවත් හෝ ඉරි සහිත/චෙක් ඇඳුම් පාර්ලිමේන්තු සභාවට ඇඳිමෙන් වැළකිය යුතුය යන නියෝගය ද ලැබී ඇත. (ඊ - අමුණුම)

මුල් යුගයේ (පිරිමි) මන්ත්‍රීවරුන් ජාතික ඇඳුම (ආර්ය සිංහල ඇඳුම) හෝ පූර්ණ යූරෝපීය ඇඳුමෙන් පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණියෝය. පසුව, ටියුනික් කොලරය සහිත අතර මැද ඇඳුම, නැත්තම් කපටි සූට් එක මුලින්ම ඇන්දේ කලවාන මන්ත්‍රී සරත් මුත්තෙට්ටුවේගම යැයි අදහසක් ඇතත්, ලලිත් ඇතුලත්මුදලි ද එයම කළේය. පසුව ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ සමාජික මන්ත්‍රීවරුන් බහුතරයක් ඇන්දේ ඒ ඇඳුමය.

1956 දේශපාලන විප්ලවයත් සමඟම යුරෝපා ඇඳුම වෙනුවට, ජාතික ඇඳුම අදින පිරිසක් පාර්ලිමේන්තු ආවේය. එයින් බහුතරය බණ්ඩාරනායකයන් අනුගමනය කරමින් ජාතික ඇඳුම ඇන්දේ ජීවිතයේ පළමුවරට යුරෝපා ඇඳුම හැඳ එය තමන්ට නොගැලපෙන බව වැටහුණු විටය. සරළව ෆුල් සූට් ඇඳ කෙලින් ඇවිදින්නට බැරි නිසාය. 1956 පැමිණි සැලකිය යුතු පිරිසක් 1960 මාර්තු ඡන්දයෙන් ද, 1965 ඡන්දයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ ගෙදර ගියෝය.

1970 පාර්ලිමේන්තුව පිරුණේ බුලත්විට කන, සෙරෙප්පු දාන, යුරෝපා ඇඳුමත් නොවන ජාතික ඇඳුමත් නොවන එදිනෙදා සමාන්‍ය ජනතාව ඇඳින වේට්ටිය, කමිසය කලිසම අඳින ගුරුවරුන්, විදුහල්පතිවරුන්, රජයේ මධ්‍ය මට්ටමේ රැකියා දැරූ ලිපිකරුවන්, කේෂ්ත්‍ර නිලධාරීන්, වෛද්‍යවරුන්, වෙද මහත්වරුන්ගෙනි. 1970 දෙසැම්බර් 29 මන්ත්‍රී විශ්‍රාම වැටුප පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වූ වේ මේ අහිංසක, නිර්ප්‍රභූ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ජීවිතයේ සැදෑ සමය වෙන අයෙකුට අත නොපා ජීවත්වන්නට පාර කපන්නය.

වත්මන් කතානායකවරයා අදිනු ලබන්නේ 2000 වසරේ දී අනුර ප්‍රියදර්ශන බණ්ඩාරනායකට එංගලන්ත පාර්ලිමේන්තුවේ කතානායකවරයාගේ නිල ඇඳුම් සපයන්නා විසින් කැපුම් කොට මසා දුන් ඇඳුමයි (Robe). එහි රෙද්ද, බොත්තම්, ලේස් සහ අනෙකුත් දැ එංගලන්ත ප්‍රමිතියටම සකස් කර තිබුණි. (a roge of black satin damask trimmed with gold lace, a mourning rosette (also known as a ‘wig bag’) and grogs with full bottomed wig.)

වෙනත් කතානායකවරුන් විසින් ඇඳින ලද ඇඳුම් ඇඳීම අනුර විසින් ප්‍රතික්ෂේප කළ බැවින්, පාර්ලිමේන්තුව විසින් අනුරගේ මිම්මට නව ඇඳුම මස්සවනු ලැබීය. එතෙක් අනුර මුල් පුටුවේ සිටින විට ද ඇන්දේ ජාතික ඇඳුම පමණී. අද පාවිච්චි කරන කතානායක සිල්ක් එක (හිස් පළදනාව) ද මුල්වරට අදිනු ලැබූවේ අනුර විසිනි.

අනුර සෑම විටම පාහේ කතානායක හිස්පලදනාව මගහරින්ට උත්සහ කළේය. පාර්ලිමේන්තුවේ උත්තරීතර බව දැක්වෙන, ඔහුගේ අති උද්කෘෂ්ඨ තීන්දුව ප්‍රකාශයට පත් කළේ ද, හිස් පලදනාව රහිතවය. ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් කතානායක හිස්වැසුම තබා කතානායක ඇඳුම් ආයිත්තමය අදින්නට පවා කැමති වූවෙකු නොවීය.

රාජක්ෂ පවුල කුරහන් සාටකය දමාගෙන පාර්ලිමේන්තු ආවේ කෙසේ දැයි නවක මන්ත්‍රීවරයෙකු විමසා තිබුණි. 1947 ඩී.ඒ.රාජපක්ෂ ගේ සිට මහින්ද, චමල්, බැසිල්, නාමල් යන සියළුම හම්බන්තොට රාජපක්ෂවරු කුරහන් පාට සාටක පැලදියේය. මොණරාගල ශෂින්ද්‍ර රාජපක්ෂ ද පසුව ඒ ලැයිස්තුවට එක් විය.

එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක, එස්.ජේ.වී.චෙල්වනායගම්, සී.සුන්දරලිංගම් වේටිටිය ඇඳ සාටකයක් දමා පාර්ලිමේන්තු පැමිණි මුල්ම පරම්පරාවේ උදවියයි. ඔවුන් පාර්ලිමේන්තුවට සැරසී ආවේ ‘ඕෆ් වයිට්‘ (රත්තරං පාට නූල් සහිත සුදු) සාටකයකි. යාපනයේ ද්‍රවිඩ ජනතාව උත්සව අවස්ථාවන්ට අදින වේටිටිය හා එහි බෝඩරය ඔවුන්ගේ අනන්‍යතාවයයි. අනුරාධපුර තිස්ස කරලියද්ද, ත්‍රිකුණාමලයේ එම්.කේ.ඩී.එස්.ගුණවර්ධන නිල් පාට සාටක පැලඳියේය. එජාපයෙන් පැමිණි ගාල්ලේ හේමකුමාර නානායක්කාර කොළ පාට සාටකයක් පැලැන්දේය. මේ ව්‍යවහාරය නිසා සාටකය පාර්ලිමේන්තු ඇදුමේ පිළිගත් අංගයකි.

රංජන් රාමනායකට සිරදඬුවම් නියම වූ පසුව හරීන් ප්‍රනාන්දු පාර්ලිමේන්තුවට කළු සාටකයක් පැලද පැමිණ කිවේ රංජන් නිදහස් වනතුරු තමන් කළු සාටකය පළදින බවකි. රංජන් සිරගෙදර සිටියත්, 2022 ජූලි හරීන් ආණ්ඩුවේ අමාත්‍ය ධූරයක් ලබා සභාවට පැමිණෙන විට ඔහුගේ කළු සාටකය බෙල්ලේ තිබුණේ නැත.

බණ්ඩාරනායකයන් ශ්‍රීලනිප දේශපාලන කටයුතු සඳහා නිල් පැහැති සාටකයක් පැළදි නමුත් පාර්ලිමේන්තුවට ඇන්දේ සුදු රත්තරං පාට බෝඩරයක් සහිත සාටකයකි. අනුර බණ්ඩාරනායක විපක්ෂ නායක තනතුරට පත් වූ පසුව ජාතික ඇඳුම සමඟ රත්තරං පාට කුඩා තීරු දෙකක් සහිත සුදු සාටකයක් ඇන්දේය. අනුර විපක්ෂනායකවරයා ලෙස මුලින්ම ඇන්දේ නිල් පැහැති තීරු දෙකක් සහිත සුදු සාටකයකි. (1950 – 1977 විවෘත ආර්ථිකය දක්වාම සාටකය ආර්ය සිංහල ඇඳුමේ අංගයකි)

සිලෝන් පබ්ලික් සර්විස් හි අනුරාධපුර හා පොලොන්නරුව දිසාපතිවරුන් වූ නිශ්ශංක විජේරත්න හා සී.පී.ද සිල්වා ද පාර්ලිමේන්තුවට ආවේ මෆ්ලර් එකක් දමාගෙන ය. මාලිගාවට යන විට සුදු පාට මෆලර් දැමූ විජේරත්නයන්, පක්ෂයේ වැඩවලට කොළ පාට ද, පාර්ලිමේන්තුවට එදා ප්‍රංශයෙන් ගෙන්වා ගත් ලා පාට එකතුවෙන් මෆලරයක් ද තෝරාගත්තේය.

මන්ත්‍රීවරුන්ගේ පුහුණු සැසියට සෙරෙප්පු දමාගෙන පැමිණීම ගැන සමාජ මාධ්‍ය වාර්තා පළ කර තිබුණි. වැලිමඩ මන්ත්‍රී එස්.ඒ.ආර්. මද්දුම බණ්ඩාර, විදුර වික්‍රමනායක, එම්.කේ.ඩී.එස්. ගුණවර්ධන පාර්ලිමේන්තුවට ආවේ සෙරෙප්පු නැතිවය. සෙරෙප්පු දමාගෙන පාර්ලිමේන්තු ආ මන්ත්‍රීවරුන් නොමැති තරම්ය.

1994 හම්බන්තොට ලැයිස්තුවට පිටින් පත් කළ ප්‍රගතිශීලි පෙරමුණේ මන්ත්‍රී නිහාල් ගලප්පත්ති දිවුරුම් දෙන්නට පැමිණියේ තද රතුපාට අත් දිග කමිසයක් ඇඳගෙනය. එය නැවත සිදු නොකරන ලෙස දැන්වීමෙන් පසුව ඔහු සුදු කමිසය අදින්නට පටන් ගත්තේය.

මෙවර හරිනි අමරසූරිය අගමැතිනිය ද මේ සිද්ධිය දැන හෝ නොදැන පාර්ලිමේන්තුව විවෘත කිරීමේ අවස්ථාවට පැමිණියේ තද රතු සාරියකින් සැරසී ය.

ශ්‍රීමනී ඇතුලත්මුදලි උදරය ආශ්‍රිත සැත්කමකට භාජනය වීම නිසා සාරිය ඇදිය නොහැකි තත්වයකට පත් වූ විට දිගු ගවුමක් අදින්නට වෛද්‍යමය හේතුමත කතානායකවරයා අනුමැතිය ලබා දුන්නේය. පරිසර අමාත්‍යාංශයට අදාල ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙන්නට ගවුමකින් සැරසී පැමිණි ඇය, තම වගකීම නිම වූ වහාම සභාවෙන් පිටවිය. බ්‍රිතාන්‍ය අගමැතිනි මාග්‍රට් තැචර් ලංකා පාර්ලිමේන්තුව අමතනු ලැබූවේ ද, ගවුමකින් සැරසීගෙන ය.

2009 ජූනි සර්වාර් කමීස් නමින් හැඳින්වෙන කුර්තා ඇඳුමකින් සැරසී පැමිණි තංගේෂ්වරී කදිරාමන් ට සභාවට ඇතුළුවීමට අවසර ලැබුණේ නැත.

ජවිපෙ නියෝජනය කරමින් ගම්පහින් පත් වූ අන්ජාන් උම්මා හිජාබ් ඇඳුමෙන් පැමිණි එකම මන්ත්‍රීවරයාය.

අන් සියළුම කාන්තා මන්ත්‍රීවරු ඇන්දේ ඉන්දීය හෝ උඩරට සාරියයි. පවිත්‍රා, සුදර්ශනී, තලතා, ගීතා ඉන්දීය සාරියට කැපී පෙනුනු අතර සිරිමා, චන්ද්‍රිකා, සුමිත්‍රා ප්‍රියංගනී, සීතා අරඹේපොල, රෝහණී කවිරත්න උඩරට සාරියට කැපී පෙනුනෝය. උඩරට සාරිය ද, සාරි පොට සකසන ආකාරය අනුව, ඔසරිය සහ ඔහොරිය යැයි කොටස් දෙකකි. සාරි පොට මැදින් නමා අඳින, සාම්ප්‍රදායික උඩරට ඔහොරිය පාර්ලිමේන්තු අඳින එකම මන්ත්‍රීවරිය මාතලේ රෝහිණී කුමාරි විජේරත්න ය.

වැඩියෙන්ම මේකඅප් ආලේපන දමා පාර්ලිමේන්තු ආවේ ගීතා කුමාරසිංහ සහ ඩයනා ගමගේ ය. සිරිමා මැතිනිය සමඟ 1989 පාර්ලිමේන්තුවේ සිටි සුමේධා ජයසේන, හේමා රත්නායක සහ සුමිත්‍රා ප්‍රියංගනී සිව් දෙනාම ආලේපන දැම්මේම නැති වුවත් ඇට මාල දැම්මෝය. සමාන ඇඳුම් විලාසිතාව නිසා ඔවුන් ආච්චී සමඟ යන මිණිබිරියන් ලෙස පෙනුනි.

2001 බද්දේගම සමිත හිමියන් ගාල්ලෙන් ද, 2004 ජාතික හෙළ උරුමයෙන් නියෝජනය කරමින් දිස්ත්‍රික්ක ගණනාවකින් ද, පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි භික්ෂුන් වහන්සේලා සිවුරු හැඳගෙන සභාවට පැමිණියේ ය. සිවුර හෝ ආගමික නායකයින්ගේ ඇඳුම් ගැන පාර්ලිමේන්තුවේ සටහනක් නැත.

හෙළ උරුමය නියෝජනය කරමින් එදා පැමිණි මන්ත්‍රී හාමුරුවන් බහුතරය කාන්තා මන්ත්‍රීවරුන්ගේ සාරියට තරමටම අලංකාර, සමහරවිට එයටත් වඩා වටිනා, නෙක රටා සහිත සිවුරු හැද සිටියෝය.

මුස්ලිම් ජාතිකයින්ට අනන්‍ය වූ තුර්කි තොප්පියෙන් කල්මුණේ මන්ත්‍රී එම්.එස්. කාරියප්පර් ද, සමන්තුරේ මන්ත්‍රී යූ.එල්.එම්. (තොප්පි) මොහිඩීන් ද සභාවට ආවෝය. මැද කොළඹ ශ්‍රීමත් රසීක් ෆරීඩ් තුර්කි තොප්පිය ද, කබායේ ගැසූ ඕකිඩ් මල ද සිය අනන්‍යතාවය කරගත්තේය. ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පැමිණි මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයේ මන්ත්‍රී එන්.එම් බුහර්දීන් ද රතු පාට තොප්පියක් ඇන්දේය. ලංකාවේ මෙන්ම තවත් රටවල ද ආසියානු මුස්ලිම්වරුන්ට සිය සංස්කෘතික අනන්‍යතාව දැක්වීමට තොප්පිය පැලදීමට අවසර දී තිබුණි. 1989 පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි ඒ.එච්.එම්. අශ්රොෆ් වසර දෙකක් පමණ මුස්ලිම් ජාතිකයින් පළදින සුදු තොප්පිය පැලඳුවේය.

වන්නි දිස්ත්‍රික් මන්ත්‍රී එස්.එස්.එම්. අබුබකර් ද සුදු මුස්ලිම් තොප්පිය දැම්මේය. උපතින් ද්‍රවිඩ ජාතිකයෙකු වූ ඔහු පසුව මුස්ලිම් ආගම වැලඳගත් නිහඬ චරිතයකි. ලා කළු ජාතික ඇඳුමකින් ද ඔහු සභාවට පැමිණ ඇත.

පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධූරයට පත් වූ විට එම මන්ත්‍රීවරුන් ඇඳිය යුත්තේ කුමන ඇඳුම ද යන්න පිළිබඳ දේශපාලන පක්ෂ නිර්දේශ කරන අවස්ථා ද නැතිවා නොවේ.

1994 ජනති විපුලගුණ ගෙන් පටන් ගෙන හේරත්, වස්කඩුව, කොඩිතුවක්තු ආදී වශයෙන් මනාප ලැබූ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රගතිශීලි පෙරමුණේ ලැයිස්තුවෙන් පත් තුන්වෙනියට පත් වු අය ඉල්ලා අස් නොවී දිගටම තියා ගන්නට චන්ද්‍රිකා, එස්.බී. ඇතුළු පිරිසට උවමනා විය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග අතර වස්කඩුවට පාර්ලිමේන්තුවට ඇඳගෙන යන්නට සුදුසු මන්ත්‍රීවරයෙකුට ගැලපෙන ඇඳුමක් ද සකස් කර ඔහුගේ අතට පත් කර තිබුණේ ‘ඇඳුම‘ මන්ත්‍රී ධූරයේ ප්‍රමුඛ අංගයක් නිසාය.

වියත්මග වෛද්‍ය උපාධිධාරීන් තොග පිටින් 2020 පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි විට වෙද නලාව පාර්ලිමේන්තු ඇඳුමේ අංගයක් විය හැකි බව උපහාසයට කියවුනේ පොහොට්ටුවේ වියත්මග කැම්පේන් ඒක වෙද නලාව සමඟම දියත්වූ නිසාය. මෙවර කැලණිය හා ජයවර්ධනපුර උපාධිධාරී සටන නිසා කැම්පස් කලර් ටයි - කබාවලින් පාර්ලිමේන්තුවට යා හැකි යැයි විහිළු කතා කියන්නේ ද ඒ නිසාය. තම ඉස්කෝල ටයි පටියෙන් පාර්ලිමේන්තු ආ මන්ත්‍රීවරුන් ද වෙති.

1989 බදුල්ලේ එඩ්වින් වික්‍රමරත්න ඇතුළු පිරිසක් තමන්ට ආරක්ෂිතව නවතින්නට තැනක් නැතැයි කියමින් පාර්ලිමේන්තුවේ පැදුරු දමා නිදාගත්තේය. පසුවදා ඔවුන් ඒ ඇඳුම් පිටින්ම සභාවට පැමිණීමට උත්සහ දැරූ නමුත් වේත්‍රධාරී එය වැලැක්වීය. මන්ත්‍රීවරුන්ට තැබ්‍රොබෙන් හෝටලයේ ද, ශ්‍රාවස්තියේ ද නවාතැන් ලැබුනේ ඒ අනුවය. භිෂණය නිසා ගම් රටවලට යා නොහැකි මන්ත්‍රීවරුන් ඇඳුම් මාරුකරගෙන ඇන්ද බව ද, එස්.බී.දිසානායක ගේ රතුළුණු, උම්බලකඩ, අමුමිරිස් බයිට් එක ‘ජාතියේ පාර්ලිමේන්තු බයිට් ඒක’ බවට පත් වූවේ ද එහි ප්‍රතිඑල ලෙසිනි. අවසානයේ මාදිවල කම්කරුවන්ට සකස් කළ නිවාස සංකීර්ණයක්, මන්ත්‍රී නිවාස බවට පත් වූවේ ද එඩ්වින් ලා ගේ විප්ලවය නිසාය.

1995 දී ඩලස් අලහප්පෙරුම පාර්ලිමේන්තු සේවයකින් විසින් එවකට පැලදි ‘රතු බාපනයක්‘ පැලදි සභාවට පැමිණියේ වැඩවසම් යුගයේ අධිරාජ්‍යවාදී සංකේතයක් වන බාපනය සේවක නිල අඳුමේ අංගයක් ලෙස භාවිත නොකරන ලෙස ඉල්ලමිනි. ඩලස් ගේ ඉල්ලීම ඉටු කරන බව නියෝජ්‍ය කතානායකවරයා විසින් පොරොන්දුවක් ලබාදුන් පසුව ඔහු රතු බාපනය ඉවත් කළේය.

උතුරෙන් තේරී පත් වූ දෙමළ මන්ත්‍රීවරුන් ‘සෆාරි ඇඳුම’ යැයි ප්‍රකට වූ සාක්කු හතරක් සහිත අත්කොට කමිසය හා කලිසමින් සභාවට පැමිණීමට උත්සහ කළ නමුත් එයට අවස්ථාව ලැබුණේ නැත.

ජාතික ඇඳුම ද, ආර්ය සිංහල ඇඳුම ද යුග දෙකක ටියුනික් කොලරය සහිත හා රහිත ලෙසින් පැවතුණි. ද්‍රවිඩ ජාතිකයින් ද, කුරුණෑගල යූ.බී.විජේකෝන් වැනි අය ද, ඇන්දේ කොලරය රහිත, අත මැනික් කටුවෙන් විවරව පේන ජාතික ඇඳුමකි. ආර්ය සිංහල ඇඳුමේ අත මැනික් කටුව අසල තිබූ ලොකු විවරය, පාර්ලිමේන්තු ඇඳුමේ දී අත අග බොත්තමක්, පිත්තල හෝ සුදු යකඩ බොත්තමක්, කෆ්ලින්ස් සවි කිරීමෙන් වසා දැමුණි. පසුව ජාතික ඇඳුමට බෙල්ල වැහෙන ටියුනිප් කොලරය අනිවාර්ය වූවේය. දැන් නම් අතේ මැනික් කටුව පෙනෙන සේ අත් සහිත ජාතික ඇඳුම කිසිවෙකු අදින්නේම නැත.

යාපනය දිස්ත්‍රික් මන්ත්‍රී සී.වී. විග්නේෂ්වරන් මහතා පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණියේ තුන්නූරු ඉරි තුන සහ රතු තිලකය තබා ය. කොවිලක සාමාන්‍ය යෙන් ගාන තුන්නුරු වලට වඩා පැහැදිලි හා දීප්තියෙන් යුතු හා රතු තිලක ඔහුගේ කැපී පෙනුණි. එයින් මතු වූයේ යාපනයේ බ්‍රාහ්මණ ප්‍රභුත්වය යි.

ද්‍රවිඩ ජාතිකයින්ගේ ජාතික ඇඳුම -- ‘දෝතිය‘ හැඳ කිසිම මන්ත්‍රීවරයෙකු මේ දක්වා පාර්ලිමේන්තු පැමිණ නැත.

අලි සබ්රි රහීම් මන්ත්‍රීවරයා 2021 දී කළු පැහැති මෝස්තරයක් සහිත කමිසයකින් සැරසී පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි විට ඔහුට සභාවෙන් ඉවත්වීමට බල කරනු ලැබීය.

විමල් වීරවංශ හා අනුර කුමාර දිසානායකගේ ටියුනිප් කොරල් කමිසය හා ඒවා ඇඳිය යුතු ආකාරය ගැන වි.ජ.මූ. ලොකුබණ්ඩාර කතානායකවරයා දෙවරක් අදහස් දක්වා තිබුණි. අනුර කුමාර මන්ත්‍රීවරයා මුල් කාලයේ උඩ බොත්තම විවර කර කතා කරන්නට කැමති වූ බව සජීවි විකාශන නැරඹූ අයට රහසක් නොවේ.

ශ්‍රීලනිප මහ ලේකම් දයාසිරි තම පක්ෂයේ පාට නිසා දෝ ලා නිල් පැහැති ජාතික ඇඳුමින් සභාවට පැමිණි අතර, බතික් ඇමති කාලයේ බතික් ඇඳුමකින් පාර්ලිමේන්තු ආවේය. මහ ලේකම් ධූරය ද, බතික් ඇමතිකම ද අහිමි වූ පසුව දයාසිරිගේ ඒ විලාසිතා නැති විය.

වත්මන් කතානායක රන්වල මෙන්ම 1977 කතානායක ධූරයට පත් ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් ද මුලින් කතානායක ධූරයට පත්ව දෙවනුව මන්ත්‍රී වූ පුද්ගලයින් ය. මාගේ මතකය නිවැරදි නම් ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් කතානායක විග් (සිල්ක්) එක දැමූවේ නිල අවස්ථා කිහිපයක දී පමණී. ඔහු කතානායක නිල ඇඳුම ඇන්දේම නැති තරම්ය. විග් ඒක දැම්මේම නැත.

සී.වී.ගුණරත්න හා කිංස්ලි වික්‍රමරත්න යුරෝපීය ඇඳුමට තද රතුපාට ලේන්සුව පැලදීම නිසා පාර්ලිමේන්තුවේ කැපී පෙනුණු මන්ත්‍රීවරුන් ය. වරක් ඒ.එච්.එම්.අස්වර් හා සී.වී.ගුණරත්න පාර්ලිමේන්තුවේ පැටළුණු විට සී.වී. සභාව හිනස්සමින් අස්වර්ට කිවේ ‘රතු පාට ලේන්සු දැක්කාම ගොන්නු කොහොමත් කලබල වෙනවා කියාය. කිංස්ලි කබායේ පාටට ගැලපෙන ලේන්සුවක් සාක්කුවේ දමා සිටියේය.

මන්ත්‍රී සුරේන් රාගවන් ‘බෝ ටයි’ එක පැලද සභාවට පැමිණි විට විපක්ෂය එයට විරෝධය පළ කළ නමුත් ‘බෝ ටයි එකට වඩා රටේ ප්‍රශ්න ඇතැයි’ එය ලිස්සා ගියේ පසුගිය සභාවේ දී ය.

ගාල්ල මන්ත්‍රී විජයානන්ද දහනායක අමුඩයකින් සැරසී පාර්ලිමේන්තුව අසලට පැමිණි නමුත් ඔහු ඒ ඇඳුමින් සභාවට ගියේ නැත. පරණ පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රී පිවිසුම පාමුල දී කලින් සූදානම් කර සිටි ඡායාරූප ශිල්පියෙකු දහනායකගේ අමුඩය පත්තරේටම ගත්තේය.

සරම, උඩ රත්තරං පාට පියවන බොත්තම දැමූ කමිසය, කෝට් එක සමඟ සභාවට එජාප ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පත්කළ අයි.ඩබ්ලිව්. ප්‍රනාන්දු (කොණ්ඩ වෙදමහත්තයා) පැරණි සමාජයේ වෙද පරම්පරාව නියෝජනය කළේය. ඔහු බඳ වටේ සමරට උඩින් සාක්කු පොකට් සහිත බඳ පටියක් ද පැලැන්දේ, එයින් කොටසක් කෝට් එකට යටින් විවරව පෙනෙන ලෙසය.

ජේ.ආර්.ජයවර්ධන පාර්ලිමේන්තුවට ඇන්දේ තමාමට ආවේනික ලෙස සකස් කරගත් ඉණ ට පොඩ්ඩක් උඩින් සාක්කු දෙකක් ඇති අමුතුම ජාතික ඇඳුමකි. (මිනිස්සු ඒකට ජේ.ආර්.කිට් එක යැයි ද කිවෝය.) අගමැති රත්නසිරි වික්‍රමනායක ද එම ඇඳුමේ ආරයට සැකසූ ඇඳුමකින් පාර්ලිමේන්තු ආවේය.

පාර්ලිමේන්තුවට පමණක් නොව පළාත් සභාවට ද, දිස්ත්‍රික්ක සංවර්ධන සභාවට ද සුදුසු යැයි සම්මත ඇඳුමක් විය. කොළඹ දිස්ත්‍රික්ක සංවර්ධන සභාවට ජවිපෙ උපතිස්ස ගමනායක ඇතුළු පිරිස සම්පූර්ණ ඇඳුමකින් සැරසී නොපැමිණි විට ඒ බව වීරසිංහ මල්ලිමාරච්චි අමාත්‍යවරයා විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබීය. ජවිපෙ මන්ත්‍රීවරුන්ට විහිළුවට මෙන් තමන්ට එවැනි ඇඳුම් නැතැයි කී නමුත්, ඔවුහු සුදුසු ඇඳුම් සම්ප්‍රදායට වහා අනුගත වූවෝය.

අලුත් පාර්ලිමේන්තුවට ක්‍රමය වෙනස් කරන්නට ජනවරමක් තිබේ. පළමු දිනයේ ඔවුන් කතානායක ඇඳුමේ සිට රතු සාරිය දක්වා බොහෝ දේ වෙනස් කළේය. පුහුණු සැසියේ දී මන්ත්‍රී ඇඳුමේ බොහෝ සම්ප්‍රදායන් උඩ යට හැරවී තිබුණි. ක්‍රම වෙනස මන්ත්‍රී ඇඳුමෙන් ඇරඹී හැකි නමුත්, ඉක්මනින්ම ආණ්ඩුකරණය ද, රටේ ප්‍රශ්ණ විසඳීම ද එයට පෙරම ඇරඹිය යුතුව ඇත.

රජිත් කීර්ති තෙන්නකෝන්

A day in the life

නිදහස් වෙළද පල.

නිදහස් වෙළඳපල වෙනුවෙන් කතා කරන නව ලිබරල්වාදීන් කියන දෙයක් තමයි, රජය ආර්ථික කටයුතු වලට නැතිනම් වෙළඳපලට මැදිහත් නොවිය යුතුයි කියන කාරනාව වගේම වෙළඳපලට රිසිසේ ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ දිය යුතුයි කියන කාරණය. අපි ගත්තොත් Advocata වගේ think tanks, ඒ වගේම හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක කිරීමට උත්සහ කරන්නේ මේ කියන ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය. බැලූ බැල්මට කෙනෙක්ට පෙනෙන්න පුළුවන් මේක නිරවද්‍ය තර්කයක් විදිහට. නමුත් නිදහස් වෙළදාම කියල දෙයක් පවතින ලෝකයේ හෝ අතීතයේ පැවතියේ නැහැ කියන කාරණය, "හා ජූන් චැන්ග්" කියන ආර්ථික විද්‍යාඥයා හොදින් පැහැදිළි කරනවා. ඔහු කියන විදිහට ඊනියා නිදහස් වෙළඳපොළකට යටින් පවතින නීති රෙගුලාසි මොනවද කියන දේ දකින්න අපි අපොහොසත් වෙනවා නැතිනම් හිතා මතාම අපි ඒක නොසලකා හරිනවා.

1819දී එංගලන්තයේදී නීතියක් සම්මත කරනවා. මේ නීතිය තමයි, එකල පැවති කපු කර්මාන්තශාලාවල අවුරුදු නවයට අඩු දරුවන්ට වැඩ කිරීම තහනම් කිරීමත් වයස අවුරුදු දහයත් දහසයත් අතර දරුවන්ගේ වැඩ කාලය පැය දොළහකට සීමා කිරීම. නමුත් ඒ කාලයේ හිටපු ලිබරල්වාදීන් දැඩි ලෙස මේ නීතියට විරුද්ධ වෙනවා, මොකද මේ නීතිය නිදහස් වෙළඳපල කියන සංකල්පයට විරුද්ධව යාමක් කියලා. ඔවුන් නගපු තර්කය තමයි, යම් පාර්ශවයකට ශ්‍රමය විකිණීමට අවශ්‍යතාවයක් පවතිනවානම් (කුඩා දරුවන්ට) සහ අනිත් පාර්ශවයට ශ්‍රමය ලබාගැනීමට අවශ්‍යතාවයක් පවතිනවානම් (කපු කර්මාන්තශාලා හිමියන්ට), එයට රජය මැදිහත් නොවිය යුතුයි කියන කාරනය. නමුත් අද වෙනකොට අන්ත දක්ෂිණාංශික නව ලිබරල්දිවායෙක් වත් නොකියන දෙයක් තමයි ළමා ශ්‍රමය පැවතිය යුතුයි කියන එක. ඒ කියන්නේ නිදහස් වෙළඳපලේ මේ කියන තහනම දකින්න අද ඉන්න නව ලිබරල්වාදීන් අපොහොසත් වෙනවා, නැතිනම් හිතාමතාම නොසලකා හරිනවා. මේකෙන් අදහස් වෙන්නේ free market නැත්තන් නිදහස් වෙළඳපල යන්න subjective කියන එක. ඒ කියන්නේ නිදහස් වෙළඳපල interpretation එක අනුව වෙනස් වෙනවා කියන කාරණය.

මේක තවදුරටත් විස්තර කළොත්,රජය පරිසර දුෂණය අවම කිරීම සඳහා වෙළඳපොලේ පවතින රථ වාහන වලට නීති රෙගුලාසි පැනවීමට වසර කිහිපයකට පෙර මැදිහත් වෙනවා. මේ මැදිහත්වීමට ඒ කාලයේ නවලිබරල් වාදීන් නැගු තර්කයක් තමයි, පරිසරය දුෂණය වුවත් යමෙකුට ඒ කියන වාහනය පාවිච්චි කිරීමට අවශ්‍යනම් සහ රථවාහන කර්මාන්තශාලාවට ඒ හරහා ලාභයක් ලැබෙනවානම්, රජය එයට මැදිහත් නොවිය යුතු බවත් ඒක නිදහස් වෙළඳපොල කියන සංකල්පයට පටහැනියි කියන කාරණය. නමුත් වසර කිහිපයක් ගතවෙනකොට අද සිටින නවලිබරල්වාදීන් මේ කියන නීති රෙගුලාසි දැකීමට අපොහොසත් වුවත් ඊනියා නිදහස් වෙළඳපොලේ මේ කියන රජය විසින් පැනවූ රෙගුලාසි පවතිනවා.

කුඩා කාලයේදී චීන කුන්ග්ෆු කතාවල සිටින බොහෝ සටන්කාමින්ගේ කතා බැලීමට අපි බොහෝ සෙයින් කැමතියි. නමුත් කාලයක් ගතවෙත්ම ඒවායේ සටන් ජවනිකා රගපෑම් බව අප ඉගෙනගන්නවා. නිදහස් වෙළදපොලත් එවැනිම වූ කාරණයකි. නිදහස් වෙළඳපොළක් තුළ දේවල් වෙළඳාම් කිරීමට කිසිදු තහංචියක් නැතැයි සිතුනත් බොහෝ තහංචි ඇති බව අපට දැනගැනීමට පුලුවන්. උදාහරණයක් විදිහට සර්වජන ජන්ද බලය, රජයේ රැකියා, නීතිමය තීරණ, බොහෝ රටවල අවි ආයුධ වෙළඳාම් කිරීමට නොහැකිය. ඒ වගේම වෛද්‍යවරුන්ට, ඉංජිනේරුවන්ට බලපත්‍ර තිබීමත් අනිවාර්යය කරුණක් වගේම බොහෝ රටවල් බැංකු ස්ථාපනය කිරීම සඳහා යම් ප්‍රමාණයක ප්‍රාග්ධනයක් තිබීමත් අනිවාර්යය රෙගුලාසියක්. නමුත් මෙවැනි නීතිමය රෙගුලාසි අපි හිතාමතාම නොසලකා හරිනවා. නියාමනය නොමැතිකම හේතුවෙන් 2008 ගෝලීය අවපාතයට හේතු වූ කොටස් වෙළඳපොලේ පවා වෙළඳාම් කළ හැක්කේ කාටද යන්න පිළිබඳ නීති තියෙනවා. සමාගම් තම කොටස් වෙළඳාම සඳහා ඉදිරිපත් කිරීමට පෙර නිශ්චිත කාලයක් සඳහා දැඩි විගණන ප්‍රමිතීන් සපුරාලිය යුතුයි. ඒ වගේම කොටස් වෙළඳාම් කිරීමට අවසර ඇත්තේ බලපත්‍රලාභී තැරැව්කරුවන් සහ වෙළඳුන්ට පමණයි. මේ සියලු නීති රෙගුලාසි නිදහස් වෙළඳපොළක් කියන සංකල්පයට පටහැනි කාරණා.

ධනවත් රටවල මිනිසුන්ට ගෙවන මුදල ප්‍රධාන වශයෙන් තීරණය වෙන්නේ අවම වැටුප් කියන නීති මත නොව ආගමන පාලනය මගින්. ඒක තවදුරටත් පැහැදිලි කලොත් රටකට ඇතුළු වීමට අවසර දී ඇති උපරිම සංක්‍රමණිකයන් සංඛ්‍යාව තීරණය කරන්නේ නිදහස් වෙළඳපොල විසින් නොවෙයි, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ස්වදේශික කම්කරුවන් වෙනුවට ලාභදායී, වඩා ඵලදායී සංක්‍රමණිකයන් විසින් ප්‍රතිස්ථාපනය වෙනවා. ඒ වෙනුවට ආගමනය බොහෝ දුරට තීරණය වන්නේ දේශපාලනය මගිනි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ රජය නිදහස් වෙළඳපොල ආර්ථිකයට විශාල බලපෑමක් ඇති කරන අතර අපගේ සියලුම වැටුප් අවසානයේ දේශපාලන තීරණ මත තීරණය වන බවයි.

2008 මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසු, නොකඩවා පොලී අනුපාත අඩු කිරීම හේතුවෙන් බොහෝ රටවල ණය මිල විය. මෙය සිදු වූයේ මිනිසුන්ට හදිසියේ ණය අවශ්‍ය වූ නිසා නොව, පොලී අනුපාත අඩු කිරීමෙන් ඉල්ලුම ඉහළ නැංවීමට ගත් දේශපාලන තීරණ නිසායි. සාමාන්‍ය කාලවලදී පවා, බොහෝ රටවල මහ බැංකුව විසින් පොලී අනුපාත නියම කරනු ලබනවා, එයින් අදහස් කරන්නේ දේශපාලනය විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බවයි. ඉතින් පොලී අනුපාත තීරණය වෙන්නෙත් දේශපාලනය විසින්.

සමහර අවස්ථාවලදී රෙගුලාසි නරක දෙයක් ලෙස පෙනෙන්නේ අප ඒවායේ වටිනාකම් සමඟ එකඟ නොවන විටය. නිදසුනක් වශයෙන්, අතීතයේ දී, එක්සත් ජනපද රජය ඉහළ තීරුබදු සමඟ නිදහස් වෙළඳාමට සීමා පැනවූ අතර, මෙය වහල් හිමියන් කෝපයට පත් කළේ මිනිසුන් වෙනත් ඕනෑම දෙයක් මෙන් වෙළඳාම් කළ හැකි යැයි ඔවුන් සිතූ බැවිනි. වහල් වෙළඳාම තහනම් කිරීම ගැටලුවක් ලෙස ඔවුන් දුටුවේ මිනිසුන් අයිති කර ගැනීම වැරදි යැයි ඔවුන් විශ්වාස නොකළ බැවිනි.

ආර්ථික විද්‍යාඥයන් යම් යම් රෙගුලාසිවලට එරෙහිව තර්ක කරන විට එය වෙළඳපලක "නිදහස" සීමා කරනු ඇතැයි විශ්වාස කරන නිසා, ඔවුන් ඇත්තටම කරන්නේ ඔවුන්ගේ දේශපාලන මතය ප්‍රකාශ කිරීම පමණි. ඔවුන්ගේ මතය objective ආර්ථික සත්‍යයක් මත පදනම් වූවක් බව ඔවුන් මවාපාමින් සිටින නමුත් එය සැබවින්ම ඔවුන්ගේම දේශපාලන මතයක් පමණි. ධනවාදය සත්‍ය වශයෙන්ම තේරුම් ගැනීමට නම් වාස්තවික වෙළඳපොළක් නොමැති බවත් එය හැඩගැස්වීමේදී දේශපාලනය සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බවත් අප හඳුනා ගත යුතුයි.

2008 දී එක්සත් ජනපද රජය Fannie Mae සහ Freddie Mac ඇතුළු මුල්‍ය සමාගම් වලට ඩොලර් බිලියන 200 ක් ලබා දුන් අතර මූල්‍ය පද්ධතිය අර්බුදකාරී වූ නිසා ඔවුන් පාලනය කර ගත්තේය. ජිම් බන්නින් නම් රිපබ්ලිකන් සෙනෙට් සභිකයෙකු මෙම ක්‍රියාව විවේචනය කළ අතර එය ප්‍රංශය වැනි සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති ඇති රටක පමණක් සිදුවන දෙයක් බව පැවසීය. 2008 සැප්තැම්බර් 19 වන දින, ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව්. බුෂ් TARP නම් සැලැස්මක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, එක්සත් ජනපද මූල්‍ය පද්ධතියේ ගැටළු ඇති කරන "toxic assets" මිලදී ගැනීම සඳහා බදු ගෙවන්නන්ගේ මුදල් අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 700ක් භාවිතා කර ඇත. මූල්‍ය ක්‍රමය අවුල් සහගත තත්ත්වයක පැවති අතර විශාල ආර්ථික අර්බුදයක අවදානමක් පවතින බැවින් මෙම ක්‍රියාමාර්ගය ගෙන ඇත. බදු ගෙවන්නන්ගේ මුදලින් troubled assets මිලට ගැනීමේ ආන්ඩුවේ සැලැස්ම සමාජවාදී නොව ඒ වෙනුවට වෙලඳපොලට මැදිහත්වීම අත්‍යවශ්‍ය බව ජනාධිපති බුෂ් විශ්වාස කලේය. ඇමරිකානු නිදහස් ව්‍යවසාය ක්‍රමය විශ්වාස කරන්නේ රජය මැදිහත් විය යුත්තේ අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී පමණක් බවත් ඔහුගේ අදහසට අනුව මෙම තත්ත්වය තුළ මූල්‍ය අංශයෙන් විශාල කොටසක් ජනසතු කිරීම අවශ්‍ය වූ බවත් ඔහු තර්ක කළේය. එය ඇත්ත වශයෙන්ම පෙන්නුම් කරන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහස් වෙළඳපොල පිළිබඳ අදහස යථාර්ථවාදී නොවන බවත්, ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් රජයේ කාර්යභාරය විද්‍යාත්මක කරුණකට වඩා දේශපාලන මතයක් බවත් ය.

නිදහස් වෙළඳපල බලකොටුවක් සේ සැලකෙන ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේද ආර්ථිකයට රජය ඉහතකී ලෙස මැදිහත්වන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ වෙසෙන නවලිබරල්වාදී ඔස්තාර්ලා මේ කිසි දෙයක් නොදන්නා අතර ඔවුන් නිදහස් වෙළඳපල පිළිබඳව ගුණ ගායනා කරයි. ඒ නිසා Advocata වැනි think tanks වගේම, රනිල් වික්‍රමසිංහ සිදු කරන්නේ දේශපාලනයක් මිස ආර්ථික සත්‍යයක් යැයි සිතීමෙන් අප වැළකිය යුතු යි.

මහාචාර්ය හා ජූන් චෑන්ග් ගේ "23 things they don't tell you about Capitalism" කෘතිය ඇසුරෙනි.

- මිගාර රත්නායක

A day in the life

ලංකාවට මෙතැන් සිට දියුණු රාජ්‍යයක් විය හැකිද?

රටක් විදියට අපේ අතීතය දිහා බැලුවම පේන්නේ නිදහසෙන් පස්සේ ආර්ථිකය පැත්තෙන් ලොකු පිමමක් තියන්න golden opportunities අපිට හැම දශකයේම ලැබිලා තියනවා. නමුත් අවාසනාවකට විවිධ හේතූන් මත අපිට ඒ ඒ අවස්ථා capitalize කරලා ඉස්සරහට එන්න බැරිවුනා. අපිට මග හැරුණු ඒ අවස්තා බොහාමයක් අපේ කලාපයේ රටවල් (Malaysia, Thailand, Singapore, Vietnam, ...) ලබාගත්තා. මේ මොහොතේ වුනත් ලෝකය AI දෙසට යනකොට අපි ඉස්සරහින් ඉන්නවට වඩා ගොඩක් පස්සෙන් පටන් ගන්නේ. අපි 2000 විතර ඉදන් තාම digitalize වෙනවා කියන රටක්. අපි ලොකු පිමි ගොඩක් එකපාර තියන්න ඕන දියුණු රටක් වෙන්න නම්.
ලංකාව අතීතයේ සිංගප්පූරුවට සමාන ආර්ථික තත්ත්වයක් තිබුන රටක්ද? අපිට සිංගප්පූරුවක් වෙන්න කොතරම් කල් යනවද?
නැත. ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් ගත්තම (GDP per Capita) නිදහසින් පස්සේ ලංකාව සිංගප්පූරුවට පිටිපස්සෙන් හැම විටම ඉදලා තියෙන්නේ. ඒකට ප්‍රධාන හේතුවක් වෙන්න පුලුවන් බ්‍රිතාන්‍යයන් සිංගප්පූරුව සහ ලංකාව ඔවුන්ගේ ආර්ථික කටයුතු වලට දායක කරගත්ත ආකාරය (අපේ එකල ආර්ථිකය තේ (Tea) නිශ්පාදනය එක්ක සෘජුවම බැදිලා තිබුනේ). අනිත් එක තමයි ලංකාවට සපේක්ෂව පොඩි රටක් වුන සිංගප්පූරුවට හිටපු තැන සිට එකවර ඉදිරියට එන්න තිබුන ඉඩ වැඩියි සහ පහසුයි.
ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් (GDP per Capita) සිංගප්පුරුව අපිට ඉස්සරහින් හිටියත් දල දේශිය නිශ්පාදිතයෙන් (GDP) අපිව පහුකරන්නේ 1970/71 දී (ඩොලර් බිලියන 2 සීමාව). 1968/69 ලංකාවේ සහ සිංගප්පුරුවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය ආසන්න වශයෙන් සමානයි. 1971 අපිව පාස් කරපු සිංගප්පූරුව ඒ පිම්මටම ඉස්සරහට ගිහින් 1987 Black Monday සහ 1988 election එකෙන් පස්සේ ඒ දියුනුව වඩාත් ශීග්‍ර වෙලා දැන් ඉන්න මට්ටමට ඇවිල්ලා තියෙනවා.
අද සිංගප්පුරුවේ GDP එක ඩොලර් බිලියන 500ක් 600ක්. අපේ බිලියන 80-90ක්. සිංගප්පූරුවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 88,000. අපේ 4,000ක් කිටුටුව දැන් ඇති. අපේ ඒක පුද්ගල ආදායම දැන් සිංගපුපුරුව මට්ටම ගේනන අවුරුදු 50 කට වඩා යනවා අපි හැම අවුරුද්දෙම 6% ගානේ වර්ධනය වුනත්.
සරලව කියනවා නම් අපිට ලංකාව සිංගප්පූරුව දැන් ඉන්න තත්වයට එන්න 2075 වෙනකන් වත් බෑ.
අපි එතකොට 1980 වගේ කාලේ මොනවගේ ආර්තිකයක් තිබුන රටක්ද?
ලංකාවේ GDP per Capita, GDP එක සහ ජනග්‍රහනය ගත්තම 1980දී ආසන්නව සමාන වෙන්නේ Sudan, Ethiopia සහ Mozambique වගේ රට වලට. ඒ වෙද්දිත් අපි ඉතා කුඩා ආරථිකයක් තිබුණ රටක්.
ඒත් අපේ හිත්වල ලංකාවේ අවුරුදු 2500ක ඉතිහාසය, අපේ රජ පරපුර ඒවා මේවා එක්ක ගත්තම අපිට හැම වෙලේම හිතෙන්නේ අපි ඉතා ඉස්සරහින් හිටියා කියලා. අවුරුදු 1000කට කලින් එහෙම වුනත් 1948න් පස්සේ නම් එහෙම වෙලා නෑ. නමුත් 1948 ඉදන් අපේ පිහිටීම, විදේශ බලපෑම සහ අනිකුත් කරුණු එක්ක ගත්තම මේ වෙද්දි එතනින් ඉස්සරහට සාපේක්ෂව හොද ගමනත් ඇවිල්ලා තියෙනවා අපේ මට්ටමේ තිබුන අනිත් රටවලට සාපේක්ෂව.
මේ කාලය තුලම චීනය සීඝ්‍ර දියුණවත් අරගෙන තියෙනවා අපේ වගේ GDP per Capita එකක ඉදන් මේ වෙද්දී $12,000 වෙනකන්.
අද ලංකාව මොන වගේ මට්ටමක තියෙන රටක්ද?
ලංකාවේ GDP per Capita, GDP එක සහ ජනග්‍රහනය ගත්තම අද ලංකාවට ආසන්න වශයෙන් සමාන රටවල් තමයි Guatemala, Angola සහ Morocco. ලංකාව මොන වගේද ඇහුවොත් "Guatemala" වගේ කියලා තමයි කියලා කියන්න පුලුවන්. (Note: රටවල් දෙකේ ආදායම් මාර්ග පිහිටීම එක්ක ගත්තම සෑහෙන්න වෙනස්)
ලංකාව වගේ ජනග්‍රහනයක් තියෙන අද අපිට වඩා ඉස්සරහින් සිටින රටවල් මොනවද? ඒ රටවල් දැන් ඉන්න මට්ටමට එන්න අපිට කොතරම් කල් යනවද?
-Taiwan: අවුරුදු 35
-Australia: අවුරුදු 50
-Netherlands: අවුරුදු 50
-Romania: අවුරුදු 29
-Chile: අවුරුදු 28
-Ecuador: අවුරුදු 11
ඇයි ලංකාවට දියුනු වෙන්න බැරි වුනේ?
ලංකාවට වුන ලොකුම වැරදි ඇවිල්ලා අපි කෙලින්ම දක්ශිනාංශික නම් United Kingdom වගේ රටවල සහ වාමාංශික නම් Russia, China වගේ රටවල ප්‍රතිපත්ති, 1948න් පස්සේ කෙලින්ම ලංකාවේ implement කරන්න ගියපු එක ඒ ඒ කාලවල ඒ ඒ රජයන් යටතේ. අවුරුදු 5න් 5ට 10න් 10ට රජය, රට පාලන කරන පක්ෂය සහ ප්‍රතිපත්ති මාරු කර කර, බලයට එන අයත් හැම වෙලාවෙම සහන දෙමින් ඉන්න එක අපි වගේ පුංචි රටකට absorb කරන් දියුණු රටක් වෙන්න බෑ.
United Kingdom කියන්නේ ඒකාලේ අදිරාජවාදයෙන් ධනවත් වුන රටක්. Russia කියන්නේ සම්පත් සෑහෙන්න තියන රටක්. China කියන්නේ ලොකු මානව සම්පතක් සහ බාහිර ආක්‍රමණ බලපෑම් අඩුවෙන් ඉස්සරහට ආපු රටක්.
ඒ දේවල් අධ්‍යනයකින් තොරව අපි වෙනස්කම් මේවා කරේ අපේ රටේ ජනග්‍රහණය, සම්පත්, මිනිස්සුන්ගේ capacity එක සහ අනෙක් සාධක ගැන හොයන්නේ බලන්නේ නැතිව. ඒ මුලදි වෙච්ච වැරැද්ද තමයි ඒ ඒ ආභාශයන් එක්ක දැන් දිගටම මේ වන තෙක් අපි ඇවිල්ලා තියෙන්නේ. අද වෙනකොට අපි සුබසාදනයට බර දුප්තත් මිනිස්සුන්ට අතනොදී හැමදාම දුප්පත්ව තියාගෙන ඉන්න සහ ඒ මිනිස්සු ඒ ජිවන රටාවට හුරු කරලා සහන වලින් නඩත්තු කරන vicious cycle එකක එකක යන රටක්.
අනිත් හේතුව තමයි මම කලින් කිව්වා වගේ රටක් විදියට අපේ අතීතය දිහා බලලා අපි තුල තිබුන අදිතක්සේරුව. සමහර විට නිදහසෙන් පස්සේ ලංකාව තනි පක්ෂයක් පාලනය කරානම් (Singapore වගේ), අනිත් දේවල් කෙසේ වෙතත් මිනිස්සු ආර්ථිකව මීට වඩා හොද තැනක ඉන්න තිබුනා (මෙහෙම වුනානම් හොදයි කියලා මම කියන්නේ නෑ.)
හේතු list කරනවා නම්;
-1948 සිට රජයේ වෙනස්කම් සමඟ නිතර ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් (frequent shifts in policies with government changes since 1948)
-ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ දැඩි වෙනස්කම් (radical changes to the constitution)
-ආදායමක් ජනනය නොකරන වැරදි ව්‍යවසාය ආයෝජන (miscalculated large investments with no revenue)
-දූෂණය (corruption)
-තිරසර නැති ණය (unsustainable debt)
-යුද්ධ සහ කැරලි (wars and riots)
අපි මෙතනින් ඉස්සරට යන්නේ කොහොමද?
මේ මොහොතේ අපේ රටේ ආර්තිකය bankrupt වුනාට පස්සේ යතා තත්වයට ඇවිල්ලා නෑ. තාම එන්න පටන් ගන්න පියවරකි තිව්වා විතරයි. තවම ඉතාම අමාරුවෙන් manage කරන් යන්නේ. මම දකින විදියට අපිට රටක් විදියට මේ වෙලාවේ ලොකු සහන දෙන්න, පඩි වැඩි කරන්න, සැලකිය යුතු ලෙස බදු අඩු කරන්න හැකියාවක් ණැ. මොකද ඒ කරන හැම දෙයකින්ම වෙන්නේ රට පස්සට යන එක. ලබන අවුරුද්ද ගත්තම අපේ අයවැය හිගයම රුපිලය් ට්‍රිලියන තුනක් විතර. 2028 ඉදන් අපි Bilateral Debt සහ ISB වලට ගෙවන්න ඕන. අපේ රටට තාම credit rating එකක් නෑ default වුනාට පස්සේ.
අපිට ඉස්සරහට යන්න හොද කෙටිකාලීන සහ දිගුකාලීන ජාතික ප්‍රතිපත්ති, හොද සැලැස්මක් තියෙන්න ඕන.
තවකත් වැදගත්ම දෙයක් තමයි කවුරු බලයට ආවත් ඔවුන්ට අඩුමගානේ අවුරුදු 10ක් 15ක් දීලා බලන්න ඕන කියලා අපේ ආකල්ප හදාගන්න ඕන. මොකද අවුරුදු 5න් මේ රට හදන්න බෑ. බලයට එන අය ඒක රැකගන්න කටයුතු කරන එක ඔවුනගේ වගකීම. මොන හේතුවකට හරි අවුරුදු 5න් 5ට ආණ්ඩු වෙනස් වෙවි ගියොත් ඒක රටේ අවාසනාව. නමුත් ජනතාව විදියට අපි පුරුදු වෙලා තියෙන්නේ අපිට අපි බලාපොරොත්තු වුන දේ ඉක්මනින් ලැබුනේ නැත්නම් අවුරුදු 5න් ගෙදර යවන්න. අපිට එහෙම බලාපොරොත්තු කන්දක් දෙන අයත් මේකෙට වග කින්න ඕන.
මේකෙන් මිදෙන්න අපේ ජනතාවට පෞද්ගලික හෝ දේශපාලන වාසි නොමැතිව, දීර්ඝකාලීනව රටේ දියුණුව ගැන හිතලා විශ්වාසවන්ත පුද්ගලයන් බලයට පත්කරන්න සංවිධානය වෙන්න පුලුවන් නම් රට හොද පාරකට ඒවි. එවිට බලය ඉල්ලන පුද්ගලයන් මේ වගේ සහන මලු එක්ක බලයට පැමිණීමට උත්සාහ නොකරාවි. කවදා හෝ මෙය සිදුවුනහොත්, එය අපේ රටට විශාල ජයග්‍රහණයක්.
රටක් දියුණු වෙන්න ස්තාවර ආණ්ඩුවක්, හොද ජාතික ප්‍රතිපත්ති, හැම රටක් එක්කම හොද විදේශ සබදතා, ආයෝජකයිනට හොද පසුබිමක්, ගැලපෙන කම්කරු නීති, ... තියෙන්න ඕන. විදුලිය, ඉන්දන, ජලය, සෞඛය සහ අධ්‍යාපනය තිරසරව තියෙන්න ඕන.
අපි කෙටි කාලීනව IT, Tourism, Apparels, Foreign Remittances තවත් දියුනු කරගන්න ගමන් අලුත් exports වලට ආයේජන කරන්න ඕන අවුරුදු 10 කින් 15 කින් ප්‍රථිලාභ බලාපොරොත්තුවෙන්. මොකද 2028/2030 වෙනකන් තියන ප්‍රශ්න විසදන්න එකපාර අලුත් ආදායම් මාර්ග හදන්න බෑ. තියන දේවල් දියුණු කිරීම සහ කාර්යක්ෂම කිරීම විතරයි කරන්න පුලුවන්.
අවසානයට කියනවා නම් දැනට තියන AI trend එකෙන් පස්සේ ලෝකේ එන trend එකන් අපේ quota එක වෙන් කරගන්න දැන්ම ඉදන් සූදානම් වෙන්න ඕන. AI trend එකටත් පුලුවන් වාදියට enter වෙන්න ඕන. මෙහෙම හොද පාරක ගියොත් අවුරුදු 20/30 ක් යද්දී අපේ Humans Development Index (HDI) එක දියුණු රටක මට්ටමට ඇවිල්ලා තියේවි. 2075 දී ලංකාව සිංගප්පූරුවක් වේවි.
Note: මෙය හුදෙක් දේශපාලන පක්ශයක් ප්‍රවර්දනය කරන පෝස්ටුවක් නොව අනාගතයේ දවසක මටම 2024 දී රට තිබුන තත්වය මතක් කරගැනීම සදහා දමන පෝස්ටුවක් පමණි.
Note: GPD සහ GDP per Capita මිනුම් දෙකෙන් විතරක්ම රටක ආර්ථිකය ගැන කියන්න බෑ. ඒත් ඒ දෙකම රටේ ආර්ථිකය සහ දිශානතිය ගැන අවබෝධයක් ගන්න හොද මිනුම් දඩු.
Note: මම ලංකාව සිංගප්පූරුවක්ම වියයුතු යැයි කියන්නේ නැත. ලංකාව වියයුත්තේ "දියුණු ලංකාවක්" ය. මම එය උදාහරණයකට ගත්තේ අපි හැමෝගෙම කණට ඇහුනු උදාහරණය "ලංකාව සිංගප්පූරුවක් කරනවා" කියන එක නිසා සිංගප්පූරුවේ දැන් තිබෙන ආර්ථික මට්ටමට අපිට එන්න කොතරම් අවුරුදු ප්‍රමාණයක් ගතවේදැයි කියන එක ගැන දළ අදහසක් ලබාදීමටයි. අවාසනාවකට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම එම මට්ටමට අපේ ජීවිත කාලය තුල ගෙන ඒම ඉතාමත් අසීරු කාර්යයක් බව පෙන්වාදීමටය. අපිට ඊලග අවුරුදු 20/30 ඇතුලට අපේ GDP එක තව ඩොලර් බිලියන 200ක් 250ක් වගේ ප්‍රමාණයකින් වැඩිකරගෙන, එයත් සමග අනෙකුත් ආර්ථික සහ සාමාජීය සාධකත් ප්‍රවර්ධනය වෙනවා නම් ලිපියේ ඉහල පවසා ඇති පරිදි ලංකාවේ HDI එක දියුණු රටක් HDI එකක මට්ටමකට ගෙන එන්න හැකියාවක් තිබේ. අපිට ඩොලර් $12,000 ඒක පුද්ගල ආදායම පසුකරන්න පුලුවන්.

Chamika Sudusinghe


References:
https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD...
https://www.imf.org/.../Publi.../WEO/weo-database/2024/April
https://atlas.cid.harvard.edu/explore?country=128...
A day in the life