ඇදුමක කතාව.

නවක මන්ත්‍රීවරුන් 168 ක් සහිත පාර්ලිමේන්තුවක් තේරී පත් වී ඇත. ආයතනයක් නවකයින්ගෙන් පිරෙන විට ‘සාම්ප්‍රදායට’ අගයක් ලැබීම අනිවාර්ය ප්‍රතිඑලයකි. මන්ත්‍රී ඇඳුම ගැන කතාව වැදගත්වන්නේ ඒ නිසාය. ‘පිරිපුන් අංගසම්පූර්ණ ඇඳුම’ සංකල්පය අහසින් කඩා පාත්වූවක් හෝ එංගලන්ත පාර්ලිමේන්තුවෙන් ගෙඩිය පිටින් ආනයනය කළ හෝ දෙයක් නොවේ. ඡන්දය දුන් මහජනතාවට ගෞරවයක් ලැබෙන ලෙස, නියෝජිතයින් සභාවට ගෙන්වා ගැනීම සඳහා සැකසුණු රීතියකි.

සමගි පෙරමුණු ආණ්ඩුවේ දකුණු කොළඹ මන්ත්‍රී බර්නාඩ් සොයියා ටයි පටිය නොමැතිව, ෂර්ට් - කලිසම සහ කබාය ඇදගෙන පාර්ලිමේන්තුවේ සභාවට පැමිණි විට කතානායකවරයා ඔහුට සභාවෙන් ඉවත් වෙන ලෙස දැන්වීය. මෙයින් ටික කලකට පසුව, දෙවන වරටත් වෙනත් මන්ත්‍රීවරයෙකුත් එවැනිම සිද්ධියකට මුහුණ දුන් විට, 1973 නොවැම්බර් 14 දින පැවති පක්ෂ නායක රැස්වීමේ දී කතානායක ස්ටැන්ලි තිලකරත්න ඇඳුම ගැන දැනුම්දීමක් සිදු කළේය.

ජාතික ඇඳුම, සාම්ප්‍රදායානුකුල ඇඳුම (පූර්ණ යුරෝපීය ඇඳුම), කලිසම හෝ රෙද්ද සමඟ බෙල්ල දක්වා පියවන ලද අත් දිග දිග ටියුනික් කොලරය (Tunic Collar) සහිත කබාය, පිළිගත් ආගමික විශ්වාසයන්ට අදාළ වන තොප්පිය, භාවිතයට පැමිණියේ ඒ අනුවය. මේ මුලික නිර්ණායකයට මන්ත්‍රීවරුන් සෑම විටම ලා පැහැදි ඇඳුම් ඇඳිය යුතු යැයි ද, තද පැහැති/වර්ණවත් හෝ ඉරි සහිත/චෙක් ඇඳුම් පාර්ලිමේන්තු සභාවට ඇඳිමෙන් වැළකිය යුතුය යන නියෝගය ද ලැබී ඇත. (ඊ - අමුණුම)

මුල් යුගයේ (පිරිමි) මන්ත්‍රීවරුන් ජාතික ඇඳුම (ආර්ය සිංහල ඇඳුම) හෝ පූර්ණ යූරෝපීය ඇඳුමෙන් පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණියෝය. පසුව, ටියුනික් කොලරය සහිත අතර මැද ඇඳුම, නැත්තම් කපටි සූට් එක මුලින්ම ඇන්දේ කලවාන මන්ත්‍රී සරත් මුත්තෙට්ටුවේගම යැයි අදහසක් ඇතත්, ලලිත් ඇතුලත්මුදලි ද එයම කළේය. පසුව ජනතා විමුක්ති පෙරමුණේ සමාජික මන්ත්‍රීවරුන් බහුතරයක් ඇන්දේ ඒ ඇඳුමය.

1956 දේශපාලන විප්ලවයත් සමඟම යුරෝපා ඇඳුම වෙනුවට, ජාතික ඇඳුම අදින පිරිසක් පාර්ලිමේන්තු ආවේය. එයින් බහුතරය බණ්ඩාරනායකයන් අනුගමනය කරමින් ජාතික ඇඳුම ඇන්දේ ජීවිතයේ පළමුවරට යුරෝපා ඇඳුම හැඳ එය තමන්ට නොගැලපෙන බව වැටහුණු විටය. සරළව ෆුල් සූට් ඇඳ කෙලින් ඇවිදින්නට බැරි නිසාය. 1956 පැමිණි සැලකිය යුතු පිරිසක් 1960 මාර්තු ඡන්දයෙන් ද, 1965 ඡන්දයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම වාගේ ගෙදර ගියෝය.

1970 පාර්ලිමේන්තුව පිරුණේ බුලත්විට කන, සෙරෙප්පු දාන, යුරෝපා ඇඳුමත් නොවන ජාතික ඇඳුමත් නොවන එදිනෙදා සමාන්‍ය ජනතාව ඇඳින වේට්ටිය, කමිසය කලිසම අඳින ගුරුවරුන්, විදුහල්පතිවරුන්, රජයේ මධ්‍ය මට්ටමේ රැකියා දැරූ ලිපිකරුවන්, කේෂ්ත්‍ර නිලධාරීන්, වෛද්‍යවරුන්, වෙද මහත්වරුන්ගෙනි. 1970 දෙසැම්බර් 29 මන්ත්‍රී විශ්‍රාම වැටුප පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වූ වේ මේ අහිංසක, නිර්ප්‍රභූ මන්ත්‍රීවරුන්ගේ ජීවිතයේ සැදෑ සමය වෙන අයෙකුට අත නොපා ජීවත්වන්නට පාර කපන්නය.

වත්මන් කතානායකවරයා අදිනු ලබන්නේ 2000 වසරේ දී අනුර ප්‍රියදර්ශන බණ්ඩාරනායකට එංගලන්ත පාර්ලිමේන්තුවේ කතානායකවරයාගේ නිල ඇඳුම් සපයන්නා විසින් කැපුම් කොට මසා දුන් ඇඳුමයි (Robe). එහි රෙද්ද, බොත්තම්, ලේස් සහ අනෙකුත් දැ එංගලන්ත ප්‍රමිතියටම සකස් කර තිබුණි. (a roge of black satin damask trimmed with gold lace, a mourning rosette (also known as a ‘wig bag’) and grogs with full bottomed wig.)

වෙනත් කතානායකවරුන් විසින් ඇඳින ලද ඇඳුම් ඇඳීම අනුර විසින් ප්‍රතික්ෂේප කළ බැවින්, පාර්ලිමේන්තුව විසින් අනුරගේ මිම්මට නව ඇඳුම මස්සවනු ලැබීය. එතෙක් අනුර මුල් පුටුවේ සිටින විට ද ඇන්දේ ජාතික ඇඳුම පමණී. අද පාවිච්චි කරන කතානායක සිල්ක් එක (හිස් පළදනාව) ද මුල්වරට අදිනු ලැබූවේ අනුර විසිනි.

අනුර සෑම විටම පාහේ කතානායක හිස්පලදනාව මගහරින්ට උත්සහ කළේය. පාර්ලිමේන්තුවේ උත්තරීතර බව දැක්වෙන, ඔහුගේ අති උද්කෘෂ්ඨ තීන්දුව ප්‍රකාශයට පත් කළේ ද, හිස් පලදනාව රහිතවය. ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් කතානායක හිස්වැසුම තබා කතානායක ඇඳුම් ආයිත්තමය අදින්නට පවා කැමති වූවෙකු නොවීය.

රාජක්ෂ පවුල කුරහන් සාටකය දමාගෙන පාර්ලිමේන්තු ආවේ කෙසේ දැයි නවක මන්ත්‍රීවරයෙකු විමසා තිබුණි. 1947 ඩී.ඒ.රාජපක්ෂ ගේ සිට මහින්ද, චමල්, බැසිල්, නාමල් යන සියළුම හම්බන්තොට රාජපක්ෂවරු කුරහන් පාට සාටක පැලදියේය. මොණරාගල ශෂින්ද්‍ර රාජපක්ෂ ද පසුව ඒ ලැයිස්තුවට එක් විය.

එස්.ඩබ්ලිව්.ආර්.ඩී. බණ්ඩාරනායක, එස්.ජේ.වී.චෙල්වනායගම්, සී.සුන්දරලිංගම් වේටිටිය ඇඳ සාටකයක් දමා පාර්ලිමේන්තු පැමිණි මුල්ම පරම්පරාවේ උදවියයි. ඔවුන් පාර්ලිමේන්තුවට සැරසී ආවේ ‘ඕෆ් වයිට්‘ (රත්තරං පාට නූල් සහිත සුදු) සාටකයකි. යාපනයේ ද්‍රවිඩ ජනතාව උත්සව අවස්ථාවන්ට අදින වේටිටිය හා එහි බෝඩරය ඔවුන්ගේ අනන්‍යතාවයයි. අනුරාධපුර තිස්ස කරලියද්ද, ත්‍රිකුණාමලයේ එම්.කේ.ඩී.එස්.ගුණවර්ධන නිල් පාට සාටක පැලඳියේය. එජාපයෙන් පැමිණි ගාල්ලේ හේමකුමාර නානායක්කාර කොළ පාට සාටකයක් පැලැන්දේය. මේ ව්‍යවහාරය නිසා සාටකය පාර්ලිමේන්තු ඇදුමේ පිළිගත් අංගයකි.

රංජන් රාමනායකට සිරදඬුවම් නියම වූ පසුව හරීන් ප්‍රනාන්දු පාර්ලිමේන්තුවට කළු සාටකයක් පැලද පැමිණ කිවේ රංජන් නිදහස් වනතුරු තමන් කළු සාටකය පළදින බවකි. රංජන් සිරගෙදර සිටියත්, 2022 ජූලි හරීන් ආණ්ඩුවේ අමාත්‍ය ධූරයක් ලබා සභාවට පැමිණෙන විට ඔහුගේ කළු සාටකය බෙල්ලේ තිබුණේ නැත.

බණ්ඩාරනායකයන් ශ්‍රීලනිප දේශපාලන කටයුතු සඳහා නිල් පැහැති සාටකයක් පැළදි නමුත් පාර්ලිමේන්තුවට ඇන්දේ සුදු රත්තරං පාට බෝඩරයක් සහිත සාටකයකි. අනුර බණ්ඩාරනායක විපක්ෂ නායක තනතුරට පත් වූ පසුව ජාතික ඇඳුම සමඟ රත්තරං පාට කුඩා තීරු දෙකක් සහිත සුදු සාටකයක් ඇන්දේය. අනුර විපක්ෂනායකවරයා ලෙස මුලින්ම ඇන්දේ නිල් පැහැති තීරු දෙකක් සහිත සුදු සාටකයකි. (1950 – 1977 විවෘත ආර්ථිකය දක්වාම සාටකය ආර්ය සිංහල ඇඳුමේ අංගයකි)

සිලෝන් පබ්ලික් සර්විස් හි අනුරාධපුර හා පොලොන්නරුව දිසාපතිවරුන් වූ නිශ්ශංක විජේරත්න හා සී.පී.ද සිල්වා ද පාර්ලිමේන්තුවට ආවේ මෆ්ලර් එකක් දමාගෙන ය. මාලිගාවට යන විට සුදු පාට මෆලර් දැමූ විජේරත්නයන්, පක්ෂයේ වැඩවලට කොළ පාට ද, පාර්ලිමේන්තුවට එදා ප්‍රංශයෙන් ගෙන්වා ගත් ලා පාට එකතුවෙන් මෆලරයක් ද තෝරාගත්තේය.

මන්ත්‍රීවරුන්ගේ පුහුණු සැසියට සෙරෙප්පු දමාගෙන පැමිණීම ගැන සමාජ මාධ්‍ය වාර්තා පළ කර තිබුණි. වැලිමඩ මන්ත්‍රී එස්.ඒ.ආර්. මද්දුම බණ්ඩාර, විදුර වික්‍රමනායක, එම්.කේ.ඩී.එස්. ගුණවර්ධන පාර්ලිමේන්තුවට ආවේ සෙරෙප්පු නැතිවය. සෙරෙප්පු දමාගෙන පාර්ලිමේන්තු ආ මන්ත්‍රීවරුන් නොමැති තරම්ය.

1994 හම්බන්තොට ලැයිස්තුවට පිටින් පත් කළ ප්‍රගතිශීලි පෙරමුණේ මන්ත්‍රී නිහාල් ගලප්පත්ති දිවුරුම් දෙන්නට පැමිණියේ තද රතුපාට අත් දිග කමිසයක් ඇඳගෙනය. එය නැවත සිදු නොකරන ලෙස දැන්වීමෙන් පසුව ඔහු සුදු කමිසය අදින්නට පටන් ගත්තේය.

මෙවර හරිනි අමරසූරිය අගමැතිනිය ද මේ සිද්ධිය දැන හෝ නොදැන පාර්ලිමේන්තුව විවෘත කිරීමේ අවස්ථාවට පැමිණියේ තද රතු සාරියකින් සැරසී ය.

ශ්‍රීමනී ඇතුලත්මුදලි උදරය ආශ්‍රිත සැත්කමකට භාජනය වීම නිසා සාරිය ඇදිය නොහැකි තත්වයකට පත් වූ විට දිගු ගවුමක් අදින්නට වෛද්‍යමය හේතුමත කතානායකවරයා අනුමැතිය ලබා දුන්නේය. පරිසර අමාත්‍යාංශයට අදාල ප්‍රශ්නයකට පිළිතුරු දෙන්නට ගවුමකින් සැරසී පැමිණි ඇය, තම වගකීම නිම වූ වහාම සභාවෙන් පිටවිය. බ්‍රිතාන්‍ය අගමැතිනි මාග්‍රට් තැචර් ලංකා පාර්ලිමේන්තුව අමතනු ලැබූවේ ද, ගවුමකින් සැරසීගෙන ය.

2009 ජූනි සර්වාර් කමීස් නමින් හැඳින්වෙන කුර්තා ඇඳුමකින් සැරසී පැමිණි තංගේෂ්වරී කදිරාමන් ට සභාවට ඇතුළුවීමට අවසර ලැබුණේ නැත.

ජවිපෙ නියෝජනය කරමින් ගම්පහින් පත් වූ අන්ජාන් උම්මා හිජාබ් ඇඳුමෙන් පැමිණි එකම මන්ත්‍රීවරයාය.

අන් සියළුම කාන්තා මන්ත්‍රීවරු ඇන්දේ ඉන්දීය හෝ උඩරට සාරියයි. පවිත්‍රා, සුදර්ශනී, තලතා, ගීතා ඉන්දීය සාරියට කැපී පෙනුනු අතර සිරිමා, චන්ද්‍රිකා, සුමිත්‍රා ප්‍රියංගනී, සීතා අරඹේපොල, රෝහණී කවිරත්න උඩරට සාරියට කැපී පෙනුනෝය. උඩරට සාරිය ද, සාරි පොට සකසන ආකාරය අනුව, ඔසරිය සහ ඔහොරිය යැයි කොටස් දෙකකි. සාරි පොට මැදින් නමා අඳින, සාම්ප්‍රදායික උඩරට ඔහොරිය පාර්ලිමේන්තු අඳින එකම මන්ත්‍රීවරිය මාතලේ රෝහිණී කුමාරි විජේරත්න ය.

වැඩියෙන්ම මේකඅප් ආලේපන දමා පාර්ලිමේන්තු ආවේ ගීතා කුමාරසිංහ සහ ඩයනා ගමගේ ය. සිරිමා මැතිනිය සමඟ 1989 පාර්ලිමේන්තුවේ සිටි සුමේධා ජයසේන, හේමා රත්නායක සහ සුමිත්‍රා ප්‍රියංගනී සිව් දෙනාම ආලේපන දැම්මේම නැති වුවත් ඇට මාල දැම්මෝය. සමාන ඇඳුම් විලාසිතාව නිසා ඔවුන් ආච්චී සමඟ යන මිණිබිරියන් ලෙස පෙනුනි.

2001 බද්දේගම සමිත හිමියන් ගාල්ලෙන් ද, 2004 ජාතික හෙළ උරුමයෙන් නියෝජනය කරමින් දිස්ත්‍රික්ක ගණනාවකින් ද, පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි භික්ෂුන් වහන්සේලා සිවුරු හැඳගෙන සභාවට පැමිණියේ ය. සිවුර හෝ ආගමික නායකයින්ගේ ඇඳුම් ගැන පාර්ලිමේන්තුවේ සටහනක් නැත.

හෙළ උරුමය නියෝජනය කරමින් එදා පැමිණි මන්ත්‍රී හාමුරුවන් බහුතරය කාන්තා මන්ත්‍රීවරුන්ගේ සාරියට තරමටම අලංකාර, සමහරවිට එයටත් වඩා වටිනා, නෙක රටා සහිත සිවුරු හැද සිටියෝය.

මුස්ලිම් ජාතිකයින්ට අනන්‍ය වූ තුර්කි තොප්පියෙන් කල්මුණේ මන්ත්‍රී එම්.එස්. කාරියප්පර් ද, සමන්තුරේ මන්ත්‍රී යූ.එල්.එම්. (තොප්පි) මොහිඩීන් ද සභාවට ආවෝය. මැද කොළඹ ශ්‍රීමත් රසීක් ෆරීඩ් තුර්කි තොප්පිය ද, කබායේ ගැසූ ඕකිඩ් මල ද සිය අනන්‍යතාවය කරගත්තේය. ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පැමිණි මුස්ලිම් කොන්ග්‍රසයේ මන්ත්‍රී එන්.එම් බුහර්දීන් ද රතු පාට තොප්පියක් ඇන්දේය. ලංකාවේ මෙන්ම තවත් රටවල ද ආසියානු මුස්ලිම්වරුන්ට සිය සංස්කෘතික අනන්‍යතාව දැක්වීමට තොප්පිය පැලදීමට අවසර දී තිබුණි. 1989 පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි ඒ.එච්.එම්. අශ්රොෆ් වසර දෙකක් පමණ මුස්ලිම් ජාතිකයින් පළදින සුදු තොප්පිය පැලඳුවේය.

වන්නි දිස්ත්‍රික් මන්ත්‍රී එස්.එස්.එම්. අබුබකර් ද සුදු මුස්ලිම් තොප්පිය දැම්මේය. උපතින් ද්‍රවිඩ ජාතිකයෙකු වූ ඔහු පසුව මුස්ලිම් ආගම වැලඳගත් නිහඬ චරිතයකි. ලා කළු ජාතික ඇඳුමකින් ද ඔහු සභාවට පැමිණ ඇත.

පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී ධූරයට පත් වූ විට එම මන්ත්‍රීවරුන් ඇඳිය යුත්තේ කුමන ඇඳුම ද යන්න පිළිබඳ දේශපාලන පක්ෂ නිර්දේශ කරන අවස්ථා ද නැතිවා නොවේ.

1994 ජනති විපුලගුණ ගෙන් පටන් ගෙන හේරත්, වස්කඩුව, කොඩිතුවක්තු ආදී වශයෙන් මනාප ලැබූ ශ්‍රී ලංකා ප්‍රගතිශීලි පෙරමුණේ ලැයිස්තුවෙන් පත් තුන්වෙනියට පත් වු අය ඉල්ලා අස් නොවී දිගටම තියා ගන්නට චන්ද්‍රිකා, එස්.බී. ඇතුළු පිරිසට උවමනා විය. ඒ සඳහා අවශ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග අතර වස්කඩුවට පාර්ලිමේන්තුවට ඇඳගෙන යන්නට සුදුසු මන්ත්‍රීවරයෙකුට ගැලපෙන ඇඳුමක් ද සකස් කර ඔහුගේ අතට පත් කර තිබුණේ ‘ඇඳුම‘ මන්ත්‍රී ධූරයේ ප්‍රමුඛ අංගයක් නිසාය.

වියත්මග වෛද්‍ය උපාධිධාරීන් තොග පිටින් 2020 පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි විට වෙද නලාව පාර්ලිමේන්තු ඇඳුමේ අංගයක් විය හැකි බව උපහාසයට කියවුනේ පොහොට්ටුවේ වියත්මග කැම්පේන් ඒක වෙද නලාව සමඟම දියත්වූ නිසාය. මෙවර කැලණිය හා ජයවර්ධනපුර උපාධිධාරී සටන නිසා කැම්පස් කලර් ටයි - කබාවලින් පාර්ලිමේන්තුවට යා හැකි යැයි විහිළු කතා කියන්නේ ද ඒ නිසාය. තම ඉස්කෝල ටයි පටියෙන් පාර්ලිමේන්තු ආ මන්ත්‍රීවරුන් ද වෙති.

1989 බදුල්ලේ එඩ්වින් වික්‍රමරත්න ඇතුළු පිරිසක් තමන්ට ආරක්ෂිතව නවතින්නට තැනක් නැතැයි කියමින් පාර්ලිමේන්තුවේ පැදුරු දමා නිදාගත්තේය. පසුවදා ඔවුන් ඒ ඇඳුම් පිටින්ම සභාවට පැමිණීමට උත්සහ දැරූ නමුත් වේත්‍රධාරී එය වැලැක්වීය. මන්ත්‍රීවරුන්ට තැබ්‍රොබෙන් හෝටලයේ ද, ශ්‍රාවස්තියේ ද නවාතැන් ලැබුනේ ඒ අනුවය. භිෂණය නිසා ගම් රටවලට යා නොහැකි මන්ත්‍රීවරුන් ඇඳුම් මාරුකරගෙන ඇන්ද බව ද, එස්.බී.දිසානායක ගේ රතුළුණු, උම්බලකඩ, අමුමිරිස් බයිට් එක ‘ජාතියේ පාර්ලිමේන්තු බයිට් ඒක’ බවට පත් වූවේ ද එහි ප්‍රතිඑල ලෙසිනි. අවසානයේ මාදිවල කම්කරුවන්ට සකස් කළ නිවාස සංකීර්ණයක්, මන්ත්‍රී නිවාස බවට පත් වූවේ ද එඩ්වින් ලා ගේ විප්ලවය නිසාය.

1995 දී ඩලස් අලහප්පෙරුම පාර්ලිමේන්තු සේවයකින් විසින් එවකට පැලදි ‘රතු බාපනයක්‘ පැලදි සභාවට පැමිණියේ වැඩවසම් යුගයේ අධිරාජ්‍යවාදී සංකේතයක් වන බාපනය සේවක නිල අඳුමේ අංගයක් ලෙස භාවිත නොකරන ලෙස ඉල්ලමිනි. ඩලස් ගේ ඉල්ලීම ඉටු කරන බව නියෝජ්‍ය කතානායකවරයා විසින් පොරොන්දුවක් ලබාදුන් පසුව ඔහු රතු බාපනය ඉවත් කළේය.

උතුරෙන් තේරී පත් වූ දෙමළ මන්ත්‍රීවරුන් ‘සෆාරි ඇඳුම’ යැයි ප්‍රකට වූ සාක්කු හතරක් සහිත අත්කොට කමිසය හා කලිසමින් සභාවට පැමිණීමට උත්සහ කළ නමුත් එයට අවස්ථාව ලැබුණේ නැත.

ජාතික ඇඳුම ද, ආර්ය සිංහල ඇඳුම ද යුග දෙකක ටියුනික් කොලරය සහිත හා රහිත ලෙසින් පැවතුණි. ද්‍රවිඩ ජාතිකයින් ද, කුරුණෑගල යූ.බී.විජේකෝන් වැනි අය ද, ඇන්දේ කොලරය රහිත, අත මැනික් කටුවෙන් විවරව පේන ජාතික ඇඳුමකි. ආර්ය සිංහල ඇඳුමේ අත මැනික් කටුව අසල තිබූ ලොකු විවරය, පාර්ලිමේන්තු ඇඳුමේ දී අත අග බොත්තමක්, පිත්තල හෝ සුදු යකඩ බොත්තමක්, කෆ්ලින්ස් සවි කිරීමෙන් වසා දැමුණි. පසුව ජාතික ඇඳුමට බෙල්ල වැහෙන ටියුනිප් කොලරය අනිවාර්ය වූවේය. දැන් නම් අතේ මැනික් කටුව පෙනෙන සේ අත් සහිත ජාතික ඇඳුම කිසිවෙකු අදින්නේම නැත.

යාපනය දිස්ත්‍රික් මන්ත්‍රී සී.වී. විග්නේෂ්වරන් මහතා පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණියේ තුන්නූරු ඉරි තුන සහ රතු තිලකය තබා ය. කොවිලක සාමාන්‍ය යෙන් ගාන තුන්නුරු වලට වඩා පැහැදිලි හා දීප්තියෙන් යුතු හා රතු තිලක ඔහුගේ කැපී පෙනුණි. එයින් මතු වූයේ යාපනයේ බ්‍රාහ්මණ ප්‍රභුත්වය යි.

ද්‍රවිඩ ජාතිකයින්ගේ ජාතික ඇඳුම -- ‘දෝතිය‘ හැඳ කිසිම මන්ත්‍රීවරයෙකු මේ දක්වා පාර්ලිමේන්තු පැමිණ නැත.

අලි සබ්රි රහීම් මන්ත්‍රීවරයා 2021 දී කළු පැහැති මෝස්තරයක් සහිත කමිසයකින් සැරසී පාර්ලිමේන්තුවට පැමිණි විට ඔහුට සභාවෙන් ඉවත්වීමට බල කරනු ලැබීය.

විමල් වීරවංශ හා අනුර කුමාර දිසානායකගේ ටියුනිප් කොරල් කමිසය හා ඒවා ඇඳිය යුතු ආකාරය ගැන වි.ජ.මූ. ලොකුබණ්ඩාර කතානායකවරයා දෙවරක් අදහස් දක්වා තිබුණි. අනුර කුමාර මන්ත්‍රීවරයා මුල් කාලයේ උඩ බොත්තම විවර කර කතා කරන්නට කැමති වූ බව සජීවි විකාශන නැරඹූ අයට රහසක් නොවේ.

ශ්‍රීලනිප මහ ලේකම් දයාසිරි තම පක්ෂයේ පාට නිසා දෝ ලා නිල් පැහැති ජාතික ඇඳුමින් සභාවට පැමිණි අතර, බතික් ඇමති කාලයේ බතික් ඇඳුමකින් පාර්ලිමේන්තු ආවේය. මහ ලේකම් ධූරය ද, බතික් ඇමතිකම ද අහිමි වූ පසුව දයාසිරිගේ ඒ විලාසිතා නැති විය.

වත්මන් කතානායක රන්වල මෙන්ම 1977 කතානායක ධූරයට පත් ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් ද මුලින් කතානායක ධූරයට පත්ව දෙවනුව මන්ත්‍රී වූ පුද්ගලයින් ය. මාගේ මතකය නිවැරදි නම් ආනන්ද තිස්ස ද අල්විස් කතානායක විග් (සිල්ක්) එක දැමූවේ නිල අවස්ථා කිහිපයක දී පමණී. ඔහු කතානායක නිල ඇඳුම ඇන්දේම නැති තරම්ය. විග් ඒක දැම්මේම නැත.

සී.වී.ගුණරත්න හා කිංස්ලි වික්‍රමරත්න යුරෝපීය ඇඳුමට තද රතුපාට ලේන්සුව පැලදීම නිසා පාර්ලිමේන්තුවේ කැපී පෙනුණු මන්ත්‍රීවරුන් ය. වරක් ඒ.එච්.එම්.අස්වර් හා සී.වී.ගුණරත්න පාර්ලිමේන්තුවේ පැටළුණු විට සී.වී. සභාව හිනස්සමින් අස්වර්ට කිවේ ‘රතු පාට ලේන්සු දැක්කාම ගොන්නු කොහොමත් කලබල වෙනවා කියාය. කිංස්ලි කබායේ පාටට ගැලපෙන ලේන්සුවක් සාක්කුවේ දමා සිටියේය.

මන්ත්‍රී සුරේන් රාගවන් ‘බෝ ටයි’ එක පැලද සභාවට පැමිණි විට විපක්ෂය එයට විරෝධය පළ කළ නමුත් ‘බෝ ටයි එකට වඩා රටේ ප්‍රශ්න ඇතැයි’ එය ලිස්සා ගියේ පසුගිය සභාවේ දී ය.

ගාල්ල මන්ත්‍රී විජයානන්ද දහනායක අමුඩයකින් සැරසී පාර්ලිමේන්තුව අසලට පැමිණි නමුත් ඔහු ඒ ඇඳුමින් සභාවට ගියේ නැත. පරණ පාර්ලිමේන්තුවේ මන්ත්‍රී පිවිසුම පාමුල දී කලින් සූදානම් කර සිටි ඡායාරූප ශිල්පියෙකු දහනායකගේ අමුඩය පත්තරේටම ගත්තේය.

සරම, උඩ රත්තරං පාට පියවන බොත්තම දැමූ කමිසය, කෝට් එක සමඟ සභාවට එජාප ජාතික ලැයිස්තුවෙන් පත්කළ අයි.ඩබ්ලිව්. ප්‍රනාන්දු (කොණ්ඩ වෙදමහත්තයා) පැරණි සමාජයේ වෙද පරම්පරාව නියෝජනය කළේය. ඔහු බඳ වටේ සමරට උඩින් සාක්කු පොකට් සහිත බඳ පටියක් ද පැලැන්දේ, එයින් කොටසක් කෝට් එකට යටින් විවරව පෙනෙන ලෙසය.

ජේ.ආර්.ජයවර්ධන පාර්ලිමේන්තුවට ඇන්දේ තමාමට ආවේනික ලෙස සකස් කරගත් ඉණ ට පොඩ්ඩක් උඩින් සාක්කු දෙකක් ඇති අමුතුම ජාතික ඇඳුමකි. (මිනිස්සු ඒකට ජේ.ආර්.කිට් එක යැයි ද කිවෝය.) අගමැති රත්නසිරි වික්‍රමනායක ද එම ඇඳුමේ ආරයට සැකසූ ඇඳුමකින් පාර්ලිමේන්තු ආවේය.

පාර්ලිමේන්තුවට පමණක් නොව පළාත් සභාවට ද, දිස්ත්‍රික්ක සංවර්ධන සභාවට ද සුදුසු යැයි සම්මත ඇඳුමක් විය. කොළඹ දිස්ත්‍රික්ක සංවර්ධන සභාවට ජවිපෙ උපතිස්ස ගමනායක ඇතුළු පිරිස සම්පූර්ණ ඇඳුමකින් සැරසී නොපැමිණි විට ඒ බව වීරසිංහ මල්ලිමාරච්චි අමාත්‍යවරයා විසින් පෙන්වා දෙනු ලැබීය. ජවිපෙ මන්ත්‍රීවරුන්ට විහිළුවට මෙන් තමන්ට එවැනි ඇඳුම් නැතැයි කී නමුත්, ඔවුහු සුදුසු ඇඳුම් සම්ප්‍රදායට වහා අනුගත වූවෝය.

අලුත් පාර්ලිමේන්තුවට ක්‍රමය වෙනස් කරන්නට ජනවරමක් තිබේ. පළමු දිනයේ ඔවුන් කතානායක ඇඳුමේ සිට රතු සාරිය දක්වා බොහෝ දේ වෙනස් කළේය. පුහුණු සැසියේ දී මන්ත්‍රී ඇඳුමේ බොහෝ සම්ප්‍රදායන් උඩ යට හැරවී තිබුණි. ක්‍රම වෙනස මන්ත්‍රී ඇඳුමෙන් ඇරඹී හැකි නමුත්, ඉක්මනින්ම ආණ්ඩුකරණය ද, රටේ ප්‍රශ්ණ විසඳීම ද එයට පෙරම ඇරඹිය යුතුව ඇත.

රජිත් කීර්ති තෙන්නකෝන්

A day in the life

නිදහස් වෙළද පල.

නිදහස් වෙළඳපල වෙනුවෙන් කතා කරන නව ලිබරල්වාදීන් කියන දෙයක් තමයි, රජය ආර්ථික කටයුතු වලට නැතිනම් වෙළඳපලට මැදිහත් නොවිය යුතුයි කියන කාරනාව වගේම වෙළඳපලට රිසිසේ ක්‍රියාත්මක වීමට ඉඩ දිය යුතුයි කියන කාරණය. අපි ගත්තොත් Advocata වගේ think tanks, ඒ වගේම හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ ශ්‍රී ලංකාවේ ක්‍රියාත්මක කිරීමට උත්සහ කරන්නේ මේ කියන ආර්ථික ප්‍රතිපත්තිය. බැලූ බැල්මට කෙනෙක්ට පෙනෙන්න පුළුවන් මේක නිරවද්‍ය තර්කයක් විදිහට. නමුත් නිදහස් වෙළදාම කියල දෙයක් පවතින ලෝකයේ හෝ අතීතයේ පැවතියේ නැහැ කියන කාරණය, "හා ජූන් චැන්ග්" කියන ආර්ථික විද්‍යාඥයා හොදින් පැහැදිළි කරනවා. ඔහු කියන විදිහට ඊනියා නිදහස් වෙළඳපොළකට යටින් පවතින නීති රෙගුලාසි මොනවද කියන දේ දකින්න අපි අපොහොසත් වෙනවා නැතිනම් හිතා මතාම අපි ඒක නොසලකා හරිනවා.

1819දී එංගලන්තයේදී නීතියක් සම්මත කරනවා. මේ නීතිය තමයි, එකල පැවති කපු කර්මාන්තශාලාවල අවුරුදු නවයට අඩු දරුවන්ට වැඩ කිරීම තහනම් කිරීමත් වයස අවුරුදු දහයත් දහසයත් අතර දරුවන්ගේ වැඩ කාලය පැය දොළහකට සීමා කිරීම. නමුත් ඒ කාලයේ හිටපු ලිබරල්වාදීන් දැඩි ලෙස මේ නීතියට විරුද්ධ වෙනවා, මොකද මේ නීතිය නිදහස් වෙළඳපල කියන සංකල්පයට විරුද්ධව යාමක් කියලා. ඔවුන් නගපු තර්කය තමයි, යම් පාර්ශවයකට ශ්‍රමය විකිණීමට අවශ්‍යතාවයක් පවතිනවානම් (කුඩා දරුවන්ට) සහ අනිත් පාර්ශවයට ශ්‍රමය ලබාගැනීමට අවශ්‍යතාවයක් පවතිනවානම් (කපු කර්මාන්තශාලා හිමියන්ට), එයට රජය මැදිහත් නොවිය යුතුයි කියන කාරනය. නමුත් අද වෙනකොට අන්ත දක්ෂිණාංශික නව ලිබරල්දිවායෙක් වත් නොකියන දෙයක් තමයි ළමා ශ්‍රමය පැවතිය යුතුයි කියන එක. ඒ කියන්නේ නිදහස් වෙළඳපලේ මේ කියන තහනම දකින්න අද ඉන්න නව ලිබරල්වාදීන් අපොහොසත් වෙනවා, නැතිනම් හිතාමතාම නොසලකා හරිනවා. මේකෙන් අදහස් වෙන්නේ free market නැත්තන් නිදහස් වෙළඳපල යන්න subjective කියන එක. ඒ කියන්නේ නිදහස් වෙළඳපල interpretation එක අනුව වෙනස් වෙනවා කියන කාරණය.

මේක තවදුරටත් විස්තර කළොත්,රජය පරිසර දුෂණය අවම කිරීම සඳහා වෙළඳපොලේ පවතින රථ වාහන වලට නීති රෙගුලාසි පැනවීමට වසර කිහිපයකට පෙර මැදිහත් වෙනවා. මේ මැදිහත්වීමට ඒ කාලයේ නවලිබරල් වාදීන් නැගු තර්කයක් තමයි, පරිසරය දුෂණය වුවත් යමෙකුට ඒ කියන වාහනය පාවිච්චි කිරීමට අවශ්‍යනම් සහ රථවාහන කර්මාන්තශාලාවට ඒ හරහා ලාභයක් ලැබෙනවානම්, රජය එයට මැදිහත් නොවිය යුතු බවත් ඒක නිදහස් වෙළඳපොල කියන සංකල්පයට පටහැනියි කියන කාරණය. නමුත් වසර කිහිපයක් ගතවෙනකොට අද සිටින නවලිබරල්වාදීන් මේ කියන නීති රෙගුලාසි දැකීමට අපොහොසත් වුවත් ඊනියා නිදහස් වෙළඳපොලේ මේ කියන රජය විසින් පැනවූ රෙගුලාසි පවතිනවා.

කුඩා කාලයේදී චීන කුන්ග්ෆු කතාවල සිටින බොහෝ සටන්කාමින්ගේ කතා බැලීමට අපි බොහෝ සෙයින් කැමතියි. නමුත් කාලයක් ගතවෙත්ම ඒවායේ සටන් ජවනිකා රගපෑම් බව අප ඉගෙනගන්නවා. නිදහස් වෙළදපොලත් එවැනිම වූ කාරණයකි. නිදහස් වෙළඳපොළක් තුළ දේවල් වෙළඳාම් කිරීමට කිසිදු තහංචියක් නැතැයි සිතුනත් බොහෝ තහංචි ඇති බව අපට දැනගැනීමට පුලුවන්. උදාහරණයක් විදිහට සර්වජන ජන්ද බලය, රජයේ රැකියා, නීතිමය තීරණ, බොහෝ රටවල අවි ආයුධ වෙළඳාම් කිරීමට නොහැකිය. ඒ වගේම වෛද්‍යවරුන්ට, ඉංජිනේරුවන්ට බලපත්‍ර තිබීමත් අනිවාර්යය කරුණක් වගේම බොහෝ රටවල් බැංකු ස්ථාපනය කිරීම සඳහා යම් ප්‍රමාණයක ප්‍රාග්ධනයක් තිබීමත් අනිවාර්යය රෙගුලාසියක්. නමුත් මෙවැනි නීතිමය රෙගුලාසි අපි හිතාමතාම නොසලකා හරිනවා. නියාමනය නොමැතිකම හේතුවෙන් 2008 ගෝලීය අවපාතයට හේතු වූ කොටස් වෙළඳපොලේ පවා වෙළඳාම් කළ හැක්කේ කාටද යන්න පිළිබඳ නීති තියෙනවා. සමාගම් තම කොටස් වෙළඳාම සඳහා ඉදිරිපත් කිරීමට පෙර නිශ්චිත කාලයක් සඳහා දැඩි විගණන ප්‍රමිතීන් සපුරාලිය යුතුයි. ඒ වගේම කොටස් වෙළඳාම් කිරීමට අවසර ඇත්තේ බලපත්‍රලාභී තැරැව්කරුවන් සහ වෙළඳුන්ට පමණයි. මේ සියලු නීති රෙගුලාසි නිදහස් වෙළඳපොළක් කියන සංකල්පයට පටහැනි කාරණා.

ධනවත් රටවල මිනිසුන්ට ගෙවන මුදල ප්‍රධාන වශයෙන් තීරණය වෙන්නේ අවම වැටුප් කියන නීති මත නොව ආගමන පාලනය මගින්. ඒක තවදුරටත් පැහැදිලි කලොත් රටකට ඇතුළු වීමට අවසර දී ඇති උපරිම සංක්‍රමණිකයන් සංඛ්‍යාව තීරණය කරන්නේ නිදහස් වෙළඳපොල විසින් නොවෙයි, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ස්වදේශික කම්කරුවන් වෙනුවට ලාභදායී, වඩා ඵලදායී සංක්‍රමණිකයන් විසින් ප්‍රතිස්ථාපනය වෙනවා. ඒ වෙනුවට ආගමනය බොහෝ දුරට තීරණය වන්නේ දේශපාලනය මගිනි. මෙයින් අදහස් කරන්නේ රජය නිදහස් වෙළඳපොල ආර්ථිකයට විශාල බලපෑමක් ඇති කරන අතර අපගේ සියලුම වැටුප් අවසානයේ දේශපාලන තීරණ මත තීරණය වන බවයි.

2008 මූල්‍ය අර්බුදයෙන් පසු, නොකඩවා පොලී අනුපාත අඩු කිරීම හේතුවෙන් බොහෝ රටවල ණය මිල විය. මෙය සිදු වූයේ මිනිසුන්ට හදිසියේ ණය අවශ්‍ය වූ නිසා නොව, පොලී අනුපාත අඩු කිරීමෙන් ඉල්ලුම ඉහළ නැංවීමට ගත් දේශපාලන තීරණ නිසායි. සාමාන්‍ය කාලවලදී පවා, බොහෝ රටවල මහ බැංකුව විසින් පොලී අනුපාත නියම කරනු ලබනවා, එයින් අදහස් කරන්නේ දේශපාලනය විශාල කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බවයි. ඉතින් පොලී අනුපාත තීරණය වෙන්නෙත් දේශපාලනය විසින්.

සමහර අවස්ථාවලදී රෙගුලාසි නරක දෙයක් ලෙස පෙනෙන්නේ අප ඒවායේ වටිනාකම් සමඟ එකඟ නොවන විටය. නිදසුනක් වශයෙන්, අතීතයේ දී, එක්සත් ජනපද රජය ඉහළ තීරුබදු සමඟ නිදහස් වෙළඳාමට සීමා පැනවූ අතර, මෙය වහල් හිමියන් කෝපයට පත් කළේ මිනිසුන් වෙනත් ඕනෑම දෙයක් මෙන් වෙළඳාම් කළ හැකි යැයි ඔවුන් සිතූ බැවිනි. වහල් වෙළඳාම තහනම් කිරීම ගැටලුවක් ලෙස ඔවුන් දුටුවේ මිනිසුන් අයිති කර ගැනීම වැරදි යැයි ඔවුන් විශ්වාස නොකළ බැවිනි.

ආර්ථික විද්‍යාඥයන් යම් යම් රෙගුලාසිවලට එරෙහිව තර්ක කරන විට එය වෙළඳපලක "නිදහස" සීමා කරනු ඇතැයි විශ්වාස කරන නිසා, ඔවුන් ඇත්තටම කරන්නේ ඔවුන්ගේ දේශපාලන මතය ප්‍රකාශ කිරීම පමණි. ඔවුන්ගේ මතය objective ආර්ථික සත්‍යයක් මත පදනම් වූවක් බව ඔවුන් මවාපාමින් සිටින නමුත් එය සැබවින්ම ඔවුන්ගේම දේශපාලන මතයක් පමණි. ධනවාදය සත්‍ය වශයෙන්ම තේරුම් ගැනීමට නම් වාස්තවික වෙළඳපොළක් නොමැති බවත් එය හැඩගැස්වීමේදී දේශපාලනය සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරන බවත් අප හඳුනා ගත යුතුයි.

2008 දී එක්සත් ජනපද රජය Fannie Mae සහ Freddie Mac ඇතුළු මුල්‍ය සමාගම් වලට ඩොලර් බිලියන 200 ක් ලබා දුන් අතර මූල්‍ය පද්ධතිය අර්බුදකාරී වූ නිසා ඔවුන් පාලනය කර ගත්තේය. ජිම් බන්නින් නම් රිපබ්ලිකන් සෙනෙට් සභිකයෙකු මෙම ක්‍රියාව විවේචනය කළ අතර එය ප්‍රංශය වැනි සමාජවාදී ප්‍රතිපත්ති ඇති රටක පමණක් සිදුවන දෙයක් බව පැවසීය. 2008 සැප්තැම්බර් 19 වන දින, ජනාධිපති ජෝර්ජ් ඩබ්ලිව්. බුෂ් TARP නම් සැලැස්මක් ප්‍රකාශයට පත් කරන ලද අතර, එක්සත් ජනපද මූල්‍ය පද්ධතියේ ගැටළු ඇති කරන "toxic assets" මිලදී ගැනීම සඳහා බදු ගෙවන්නන්ගේ මුදල් අවම වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 700ක් භාවිතා කර ඇත. මූල්‍ය ක්‍රමය අවුල් සහගත තත්ත්වයක පැවති අතර විශාල ආර්ථික අර්බුදයක අවදානමක් පවතින බැවින් මෙම ක්‍රියාමාර්ගය ගෙන ඇත. බදු ගෙවන්නන්ගේ මුදලින් troubled assets මිලට ගැනීමේ ආන්ඩුවේ සැලැස්ම සමාජවාදී නොව ඒ වෙනුවට වෙලඳපොලට මැදිහත්වීම අත්‍යවශ්‍ය බව ජනාධිපති බුෂ් විශ්වාස කලේය. ඇමරිකානු නිදහස් ව්‍යවසාය ක්‍රමය විශ්වාස කරන්නේ රජය මැදිහත් විය යුත්තේ අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී පමණක් බවත් ඔහුගේ අදහසට අනුව මෙම තත්ත්වය තුළ මූල්‍ය අංශයෙන් විශාල කොටසක් ජනසතු කිරීම අවශ්‍ය වූ බවත් ඔහු තර්ක කළේය. එය ඇත්ත වශයෙන්ම පෙන්නුම් කරන්නේ සම්පූර්ණයෙන්ම නිදහස් වෙළඳපොල පිළිබඳ අදහස යථාර්ථවාදී නොවන බවත්, ආර්ථිකය සම්බන්ධයෙන් රජයේ කාර්යභාරය විද්‍යාත්මක කරුණකට වඩා දේශපාලන මතයක් බවත් ය.

නිදහස් වෙළඳපල බලකොටුවක් සේ සැලකෙන ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේද ආර්ථිකයට රජය ඉහතකී ලෙස මැදිහත්වන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ වෙසෙන නවලිබරල්වාදී ඔස්තාර්ලා මේ කිසි දෙයක් නොදන්නා අතර ඔවුන් නිදහස් වෙළඳපල පිළිබඳව ගුණ ගායනා කරයි. ඒ නිසා Advocata වැනි think tanks වගේම, රනිල් වික්‍රමසිංහ සිදු කරන්නේ දේශපාලනයක් මිස ආර්ථික සත්‍යයක් යැයි සිතීමෙන් අප වැළකිය යුතු යි.

මහාචාර්ය හා ජූන් චෑන්ග් ගේ "23 things they don't tell you about Capitalism" කෘතිය ඇසුරෙනි.

- මිගාර රත්නායක

A day in the life

ලංකාවට මෙතැන් සිට දියුණු රාජ්‍යයක් විය හැකිද?

රටක් විදියට අපේ අතීතය දිහා බැලුවම පේන්නේ නිදහසෙන් පස්සේ ආර්ථිකය පැත්තෙන් ලොකු පිමමක් තියන්න golden opportunities අපිට හැම දශකයේම ලැබිලා තියනවා. නමුත් අවාසනාවකට විවිධ හේතූන් මත අපිට ඒ ඒ අවස්ථා capitalize කරලා ඉස්සරහට එන්න බැරිවුනා. අපිට මග හැරුණු ඒ අවස්තා බොහාමයක් අපේ කලාපයේ රටවල් (Malaysia, Thailand, Singapore, Vietnam, ...) ලබාගත්තා. මේ මොහොතේ වුනත් ලෝකය AI දෙසට යනකොට අපි ඉස්සරහින් ඉන්නවට වඩා ගොඩක් පස්සෙන් පටන් ගන්නේ. අපි 2000 විතර ඉදන් තාම digitalize වෙනවා කියන රටක්. අපි ලොකු පිමි ගොඩක් එකපාර තියන්න ඕන දියුණු රටක් වෙන්න නම්.
ලංකාව අතීතයේ සිංගප්පූරුවට සමාන ආර්ථික තත්ත්වයක් තිබුන රටක්ද? අපිට සිංගප්පූරුවක් වෙන්න කොතරම් කල් යනවද?
නැත. ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් ගත්තම (GDP per Capita) නිදහසින් පස්සේ ලංකාව සිංගප්පූරුවට පිටිපස්සෙන් හැම විටම ඉදලා තියෙන්නේ. ඒකට ප්‍රධාන හේතුවක් වෙන්න පුලුවන් බ්‍රිතාන්‍යයන් සිංගප්පූරුව සහ ලංකාව ඔවුන්ගේ ආර්ථික කටයුතු වලට දායක කරගත්ත ආකාරය (අපේ එකල ආර්ථිකය තේ (Tea) නිශ්පාදනය එක්ක සෘජුවම බැදිලා තිබුනේ). අනිත් එක තමයි ලංකාවට සපේක්ෂව පොඩි රටක් වුන සිංගප්පූරුවට හිටපු තැන සිට එකවර ඉදිරියට එන්න තිබුන ඉඩ වැඩියි සහ පහසුයි.
ඒක පුද්ගල ආදායමෙන් (GDP per Capita) සිංගප්පුරුව අපිට ඉස්සරහින් හිටියත් දල දේශිය නිශ්පාදිතයෙන් (GDP) අපිව පහුකරන්නේ 1970/71 දී (ඩොලර් බිලියන 2 සීමාව). 1968/69 ලංකාවේ සහ සිංගප්පුරුවේ ආර්ථික වර්ධන වේගය ආසන්න වශයෙන් සමානයි. 1971 අපිව පාස් කරපු සිංගප්පූරුව ඒ පිම්මටම ඉස්සරහට ගිහින් 1987 Black Monday සහ 1988 election එකෙන් පස්සේ ඒ දියුනුව වඩාත් ශීග්‍ර වෙලා දැන් ඉන්න මට්ටමට ඇවිල්ලා තියෙනවා.
අද සිංගප්පුරුවේ GDP එක ඩොලර් බිලියන 500ක් 600ක්. අපේ බිලියන 80-90ක්. සිංගප්පූරුවේ ඒක පුද්ගල ආදායම ඩොලර් 88,000. අපේ 4,000ක් කිටුටුව දැන් ඇති. අපේ ඒක පුද්ගල ආදායම දැන් සිංගපුපුරුව මට්ටම ගේනන අවුරුදු 50 කට වඩා යනවා අපි හැම අවුරුද්දෙම 6% ගානේ වර්ධනය වුනත්.
සරලව කියනවා නම් අපිට ලංකාව සිංගප්පූරුව දැන් ඉන්න තත්වයට එන්න 2075 වෙනකන් වත් බෑ.
අපි එතකොට 1980 වගේ කාලේ මොනවගේ ආර්තිකයක් තිබුන රටක්ද?
ලංකාවේ GDP per Capita, GDP එක සහ ජනග්‍රහනය ගත්තම 1980දී ආසන්නව සමාන වෙන්නේ Sudan, Ethiopia සහ Mozambique වගේ රට වලට. ඒ වෙද්දිත් අපි ඉතා කුඩා ආරථිකයක් තිබුණ රටක්.
ඒත් අපේ හිත්වල ලංකාවේ අවුරුදු 2500ක ඉතිහාසය, අපේ රජ පරපුර ඒවා මේවා එක්ක ගත්තම අපිට හැම වෙලේම හිතෙන්නේ අපි ඉතා ඉස්සරහින් හිටියා කියලා. අවුරුදු 1000කට කලින් එහෙම වුනත් 1948න් පස්සේ නම් එහෙම වෙලා නෑ. නමුත් 1948 ඉදන් අපේ පිහිටීම, විදේශ බලපෑම සහ අනිකුත් කරුණු එක්ක ගත්තම මේ වෙද්දි එතනින් ඉස්සරහට සාපේක්ෂව හොද ගමනත් ඇවිල්ලා තියෙනවා අපේ මට්ටමේ තිබුන අනිත් රටවලට සාපේක්ෂව.
මේ කාලය තුලම චීනය සීඝ්‍ර දියුණවත් අරගෙන තියෙනවා අපේ වගේ GDP per Capita එකක ඉදන් මේ වෙද්දී $12,000 වෙනකන්.
අද ලංකාව මොන වගේ මට්ටමක තියෙන රටක්ද?
ලංකාවේ GDP per Capita, GDP එක සහ ජනග්‍රහනය ගත්තම අද ලංකාවට ආසන්න වශයෙන් සමාන රටවල් තමයි Guatemala, Angola සහ Morocco. ලංකාව මොන වගේද ඇහුවොත් "Guatemala" වගේ කියලා තමයි කියලා කියන්න පුලුවන්. (Note: රටවල් දෙකේ ආදායම් මාර්ග පිහිටීම එක්ක ගත්තම සෑහෙන්න වෙනස්)
ලංකාව වගේ ජනග්‍රහනයක් තියෙන අද අපිට වඩා ඉස්සරහින් සිටින රටවල් මොනවද? ඒ රටවල් දැන් ඉන්න මට්ටමට එන්න අපිට කොතරම් කල් යනවද?
-Taiwan: අවුරුදු 35
-Australia: අවුරුදු 50
-Netherlands: අවුරුදු 50
-Romania: අවුරුදු 29
-Chile: අවුරුදු 28
-Ecuador: අවුරුදු 11
ඇයි ලංකාවට දියුනු වෙන්න බැරි වුනේ?
ලංකාවට වුන ලොකුම වැරදි ඇවිල්ලා අපි කෙලින්ම දක්ශිනාංශික නම් United Kingdom වගේ රටවල සහ වාමාංශික නම් Russia, China වගේ රටවල ප්‍රතිපත්ති, 1948න් පස්සේ කෙලින්ම ලංකාවේ implement කරන්න ගියපු එක ඒ ඒ කාලවල ඒ ඒ රජයන් යටතේ. අවුරුදු 5න් 5ට 10න් 10ට රජය, රට පාලන කරන පක්ෂය සහ ප්‍රතිපත්ති මාරු කර කර, බලයට එන අයත් හැම වෙලාවෙම සහන දෙමින් ඉන්න එක අපි වගේ පුංචි රටකට absorb කරන් දියුණු රටක් වෙන්න බෑ.
United Kingdom කියන්නේ ඒකාලේ අදිරාජවාදයෙන් ධනවත් වුන රටක්. Russia කියන්නේ සම්පත් සෑහෙන්න තියන රටක්. China කියන්නේ ලොකු මානව සම්පතක් සහ බාහිර ආක්‍රමණ බලපෑම් අඩුවෙන් ඉස්සරහට ආපු රටක්.
ඒ දේවල් අධ්‍යනයකින් තොරව අපි වෙනස්කම් මේවා කරේ අපේ රටේ ජනග්‍රහණය, සම්පත්, මිනිස්සුන්ගේ capacity එක සහ අනෙක් සාධක ගැන හොයන්නේ බලන්නේ නැතිව. ඒ මුලදි වෙච්ච වැරැද්ද තමයි ඒ ඒ ආභාශයන් එක්ක දැන් දිගටම මේ වන තෙක් අපි ඇවිල්ලා තියෙන්නේ. අද වෙනකොට අපි සුබසාදනයට බර දුප්තත් මිනිස්සුන්ට අතනොදී හැමදාම දුප්පත්ව තියාගෙන ඉන්න සහ ඒ මිනිස්සු ඒ ජිවන රටාවට හුරු කරලා සහන වලින් නඩත්තු කරන vicious cycle එකක එකක යන රටක්.
අනිත් හේතුව තමයි මම කලින් කිව්වා වගේ රටක් විදියට අපේ අතීතය දිහා බලලා අපි තුල තිබුන අදිතක්සේරුව. සමහර විට නිදහසෙන් පස්සේ ලංකාව තනි පක්ෂයක් පාලනය කරානම් (Singapore වගේ), අනිත් දේවල් කෙසේ වෙතත් මිනිස්සු ආර්ථිකව මීට වඩා හොද තැනක ඉන්න තිබුනා (මෙහෙම වුනානම් හොදයි කියලා මම කියන්නේ නෑ.)
හේතු list කරනවා නම්;
-1948 සිට රජයේ වෙනස්කම් සමඟ නිතර ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් (frequent shifts in policies with government changes since 1948)
-ආණ්ඩුක්‍රම ව්‍යවස්ථාවේ දැඩි වෙනස්කම් (radical changes to the constitution)
-ආදායමක් ජනනය නොකරන වැරදි ව්‍යවසාය ආයෝජන (miscalculated large investments with no revenue)
-දූෂණය (corruption)
-තිරසර නැති ණය (unsustainable debt)
-යුද්ධ සහ කැරලි (wars and riots)
අපි මෙතනින් ඉස්සරට යන්නේ කොහොමද?
මේ මොහොතේ අපේ රටේ ආර්තිකය bankrupt වුනාට පස්සේ යතා තත්වයට ඇවිල්ලා නෑ. තාම එන්න පටන් ගන්න පියවරකි තිව්වා විතරයි. තවම ඉතාම අමාරුවෙන් manage කරන් යන්නේ. මම දකින විදියට අපිට රටක් විදියට මේ වෙලාවේ ලොකු සහන දෙන්න, පඩි වැඩි කරන්න, සැලකිය යුතු ලෙස බදු අඩු කරන්න හැකියාවක් ණැ. මොකද ඒ කරන හැම දෙයකින්ම වෙන්නේ රට පස්සට යන එක. ලබන අවුරුද්ද ගත්තම අපේ අයවැය හිගයම රුපිලය් ට්‍රිලියන තුනක් විතර. 2028 ඉදන් අපි Bilateral Debt සහ ISB වලට ගෙවන්න ඕන. අපේ රටට තාම credit rating එකක් නෑ default වුනාට පස්සේ.
අපිට ඉස්සරහට යන්න හොද කෙටිකාලීන සහ දිගුකාලීන ජාතික ප්‍රතිපත්ති, හොද සැලැස්මක් තියෙන්න ඕන.
තවකත් වැදගත්ම දෙයක් තමයි කවුරු බලයට ආවත් ඔවුන්ට අඩුමගානේ අවුරුදු 10ක් 15ක් දීලා බලන්න ඕන කියලා අපේ ආකල්ප හදාගන්න ඕන. මොකද අවුරුදු 5න් මේ රට හදන්න බෑ. බලයට එන අය ඒක රැකගන්න කටයුතු කරන එක ඔවුනගේ වගකීම. මොන හේතුවකට හරි අවුරුදු 5න් 5ට ආණ්ඩු වෙනස් වෙවි ගියොත් ඒක රටේ අවාසනාව. නමුත් ජනතාව විදියට අපි පුරුදු වෙලා තියෙන්නේ අපිට අපි බලාපොරොත්තු වුන දේ ඉක්මනින් ලැබුනේ නැත්නම් අවුරුදු 5න් ගෙදර යවන්න. අපිට එහෙම බලාපොරොත්තු කන්දක් දෙන අයත් මේකෙට වග කින්න ඕන.
මේකෙන් මිදෙන්න අපේ ජනතාවට පෞද්ගලික හෝ දේශපාලන වාසි නොමැතිව, දීර්ඝකාලීනව රටේ දියුණුව ගැන හිතලා විශ්වාසවන්ත පුද්ගලයන් බලයට පත්කරන්න සංවිධානය වෙන්න පුලුවන් නම් රට හොද පාරකට ඒවි. එවිට බලය ඉල්ලන පුද්ගලයන් මේ වගේ සහන මලු එක්ක බලයට පැමිණීමට උත්සාහ නොකරාවි. කවදා හෝ මෙය සිදුවුනහොත්, එය අපේ රටට විශාල ජයග්‍රහණයක්.
රටක් දියුණු වෙන්න ස්තාවර ආණ්ඩුවක්, හොද ජාතික ප්‍රතිපත්ති, හැම රටක් එක්කම හොද විදේශ සබදතා, ආයෝජකයිනට හොද පසුබිමක්, ගැලපෙන කම්කරු නීති, ... තියෙන්න ඕන. විදුලිය, ඉන්දන, ජලය, සෞඛය සහ අධ්‍යාපනය තිරසරව තියෙන්න ඕන.
අපි කෙටි කාලීනව IT, Tourism, Apparels, Foreign Remittances තවත් දියුනු කරගන්න ගමන් අලුත් exports වලට ආයේජන කරන්න ඕන අවුරුදු 10 කින් 15 කින් ප්‍රථිලාභ බලාපොරොත්තුවෙන්. මොකද 2028/2030 වෙනකන් තියන ප්‍රශ්න විසදන්න එකපාර අලුත් ආදායම් මාර්ග හදන්න බෑ. තියන දේවල් දියුණු කිරීම සහ කාර්යක්ෂම කිරීම විතරයි කරන්න පුලුවන්.
අවසානයට කියනවා නම් දැනට තියන AI trend එකෙන් පස්සේ ලෝකේ එන trend එකන් අපේ quota එක වෙන් කරගන්න දැන්ම ඉදන් සූදානම් වෙන්න ඕන. AI trend එකටත් පුලුවන් වාදියට enter වෙන්න ඕන. මෙහෙම හොද පාරක ගියොත් අවුරුදු 20/30 ක් යද්දී අපේ Humans Development Index (HDI) එක දියුණු රටක මට්ටමට ඇවිල්ලා තියේවි. 2075 දී ලංකාව සිංගප්පූරුවක් වේවි.
Note: මෙය හුදෙක් දේශපාලන පක්ශයක් ප්‍රවර්දනය කරන පෝස්ටුවක් නොව අනාගතයේ දවසක මටම 2024 දී රට තිබුන තත්වය මතක් කරගැනීම සදහා දමන පෝස්ටුවක් පමණි.
Note: GPD සහ GDP per Capita මිනුම් දෙකෙන් විතරක්ම රටක ආර්ථිකය ගැන කියන්න බෑ. ඒත් ඒ දෙකම රටේ ආර්ථිකය සහ දිශානතිය ගැන අවබෝධයක් ගන්න හොද මිනුම් දඩු.
Note: මම ලංකාව සිංගප්පූරුවක්ම වියයුතු යැයි කියන්නේ නැත. ලංකාව වියයුත්තේ "දියුණු ලංකාවක්" ය. මම එය උදාහරණයකට ගත්තේ අපි හැමෝගෙම කණට ඇහුනු උදාහරණය "ලංකාව සිංගප්පූරුවක් කරනවා" කියන එක නිසා සිංගප්පූරුවේ දැන් තිබෙන ආර්ථික මට්ටමට අපිට එන්න කොතරම් අවුරුදු ප්‍රමාණයක් ගතවේදැයි කියන එක ගැන දළ අදහසක් ලබාදීමටයි. අවාසනාවකට ලංකාවේ ඒක පුද්ගල ආදායම එම මට්ටමට අපේ ජීවිත කාලය තුල ගෙන ඒම ඉතාමත් අසීරු කාර්යයක් බව පෙන්වාදීමටය. අපිට ඊලග අවුරුදු 20/30 ඇතුලට අපේ GDP එක තව ඩොලර් බිලියන 200ක් 250ක් වගේ ප්‍රමාණයකින් වැඩිකරගෙන, එයත් සමග අනෙකුත් ආර්ථික සහ සාමාජීය සාධකත් ප්‍රවර්ධනය වෙනවා නම් ලිපියේ ඉහල පවසා ඇති පරිදි ලංකාවේ HDI එක දියුණු රටක් HDI එකක මට්ටමකට ගෙන එන්න හැකියාවක් තිබේ. අපිට ඩොලර් $12,000 ඒක පුද්ගල ආදායම පසුකරන්න පුලුවන්.

Chamika Sudusinghe


References:
https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD...
https://www.imf.org/.../Publi.../WEO/weo-database/2024/April
https://atlas.cid.harvard.edu/explore?country=128...
A day in the life

වෙනසක් කරන්න පුළුවන් නේද?

හිරිපොද වැස්සක් එක්ක ගහකොළ තෙමෙන

සුන්දර දවසක අළුත් බලාපොරොත්තු දවසින්

දවස ටික ටික මල් පල ගැන්වෙන වෙලාවක්.

ඒ සතුට තව ටිකක් අර්ථවත් කරගන්න ඔබටත්

දායක වෙන්න පුළුවන් .

තමන්ගෙ ප්‍රොෆයිල් එකට ගියාම ඒකෙ තවමත්

එක එක අයට රිදවන විදිහෙ පෝස්ට්ස් වැඩිපුරම

තියෙනවනම් ඔබටත් වෙනසක් අවශ්‍යයි. පරණ

විදිහට තමන් ට විරුද්ධ දේශපාලන අදහස් තියෙන

අයට අවලාද නගන .ඔවුන් හාස්‍යයට හා උපහාසයට

ලක් කරවන නිර්මාණ දැන් අවසන් කළොත්

හොඳ නැද්ද? ඒ වෙනුවට තමන් ගේ ප්‍රදේශයේ

අඩපාඩු ;අළුත් නිර්මාණශීලී නිෂ්පාදන ; සුන්දර ගීතයක්

රට ගොඩ නැංවිය හැකි ව්‍යවසායක අදහස් ;වෙනත්

දියුණු රටවල ආදර්ශ ; අපේම දුර්වලතා ගැන හාස්‍යය

දනවන අහිංසක විහිළුවක් ..ඔබේ පිටුවේ පල කළ

හැකි නම් මොනතරම් වටිනවාද ?

ස්වභාව ධර්මය විසින් අනිවාර්යයෙන්ම දඬුවම හිමි

විය යුත්තාට දඬුවම් දෙනවාමයි. එය මෙසේ කළ යුතු යැයි

අප කෑ ගසා පෝස්ට්ස් දැමිය යුතුද ? එවිට ඔබත් .....

වරදකරුවන් ලෙස සමාජය හංවඩු ගසා ඇති ඔවුනුත්

එකම මල්ලේ නො වේද ?

වෙනස් විය යුත්තේ සිස්ටම් එක නම් ....සිස්ටම් එක

සකස්වන්නේ ඔබේත් මගේත් සිතුවිළි හා චර්යාවන්

අනුවය. නායකත්වය විසින් එය ඔප්පුකොට හමාරය.

අඩු වශයෙන් මුහුණු පොත ; රට ගොඩනැගීමට ශක්තිමත්

පවුරක් කරගැනීමට නම් ; සෑම දෙනාම එකතු කර ගැනීමට

ඔබේ පන්හිඳ මෙහෙයවිය යුතුයි නේද? සංයමයෙන් හා

ඉවසීමෙන් ඔබේ වචන යොදාගෙන මුහුණු පොත සරසන්න.

ඔබේ කාරුණික මග පෙන්වීම් නිසා තමන් ගේ

දේශපාලන චින්තනය යළි සකසා ගැනීමට එක් අයෙකුට

හෝ සිතුණොත් ....වෙනස එයම නොවේද?

අළුත් රටක් නිර්මාණය විය යුත්තේ හැම දෙනා ම

එකම අච්චුවට දැමීමෙන් නොව ...විවිධත්වයට ගරුකරමින්

සමානාත්මතාවය අගයමින් ...ලස්සණ රටකට

විවිධ හැඩයේ විවිධ ප්‍රමාණයේ ..විවිධ පාටින් යුත්

සියළුම දෑත් එකතු කර ගැනීමෙනි.

හැමදාම share වෙන එකම පෝස්ට් එක තමනුත්

Share කර තවෙකෙකුට රිදවනවා වෙනුවට ...අපේ

නිර්මාණාත්මක බව වැඩිකර ගණිමින් ...අනිකා ද

නායකයාගේ කකුලෙන් අදින්නකු නොව ..රට ගොඩ

දමන්නට අවංකවම වෙනස් වන කෙනෙකු කරන්නට

ඔබට අවශ්‍ය නම් ; ඔබ වෙනස් විය යුතුමයි.

එයට මානව දයාව දෙකෙන් පංගුවක් එකතුකර

ඔබේ වටිනාකම ඔබ ඉදිරිපත්කරන නිර්මාණය තුළින්

පෙන්වන්න .

වෙනසක් කරමු.

ඔබට ඒ සඳහා ශක්තිය මෙන්ම බලවත් අවශ්‍යතාවයක් ද

ඇති බව දනිමි.

“කළල් මඩෙන් මතුවී පිපෙන පියුමක් ”වෙන්න .

ඔබ මෙන්ම පරිසරය ද සුවඳවත් වනු ඇත.

 

රෝ.සි.

2024 .09.29.

A day in the life

ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ඇති දේ යථාර්ථයක්ද?

ඉදිරි ජනාධිපතිවරණය වෙනුවෙන් ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශ එළිදැක්වීම ආරම්භ කර තිබේ. ප්‍රධාන අපේක්ෂකයන් අතුරින් මුලින්ම ප්‍රකාශයට පත් වූයේ ජාතික ජන බලවේගයේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයයි. එය නම් කර ඇත්තේ ‘පොහොසත් රටක් ලස්සන ජීවිතයක්’ වශයෙනි. මෙවර ජනාධිපතිවරණයේ ස්වාධීන අපේක්ෂකයකු වන ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය නම් කර ඇත්තේ ‘පස් වසරක මෙහෙයුම – පුළුවන් ශ්‍රී ලංකා’ නමිනි. එසේම සමගි ජන සන්ධානයේ අපේක්ෂක, විපක්ෂ නායක සජිත් ප්‍රේමදාස ද සිය ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය මේ වන විට එළිදක්වා ඇත. එහි තේමාව ‘සැමට ජයක්’ යන්නයි. එහෙත් මේ ලිපිය ලියන මොහොත වන විටත් ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ ජනාධිපති අපේක්ෂක නාමල් රාජපක්ෂගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය එළිදක්වා නැත. අනුව එය සැප්තැම්බර් 02 වැනිදා එළිදැක්වීමට නියමිතය. සර්වජන බලයේ ජනපති අපේක්ෂක, ව්‍යවසායක දිලිත් ජයවීර මහතාද ‘එක්ව නංවන රටක් – සතුට පිරුණු දැයක්’ යන තේමාවෙන් ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයක් එළිදක්වා ඇත. ජනාධිපතිවරණයට ඇත්තේ තවත් ඉතා සීමිත දින ගණනකි. හැමදෙනාම සිය ඡන්දය භාවිතා කරන්නේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශන කියවාම නොවේ. එහෙත් අවශ්‍ය අයට එක් එක් පක්ෂවල ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ගේ ප්‍රතිපත්ති කියවා, ඒවා කිරා මැන බැලීමට දේශපාලන වේදිකාවේ කියන දේවල්වලට වඩා වැදගත් වනු ඇත්තේ මේ නිල ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ඇති කරුණුය.

මේ සෑම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයකම බොහෝ සුන්දර දේවල් සඳහන්ව තිබිය හැකිය. එහෙත් ඒවායේ කවර සුන්දර දේ සඳහන්ව තිබුණත් රටට සහ මහජනයාට වඩාත් වැදගත් වන්නේ ඔවුන් බලයට පත් වූ පසුව ඇත්තවශයෙන්ම ක්‍රියාත්මක කරන වැඩපිළිවෙළයි. පසුගිය ජනාධිපතිවරණයේ ලක්ෂ 69 ක ඡන්දයෙන් ජයගත් ගෝඨාභය රාජපක්ෂට අන්තිමට සිදු වූයේ කුමක් ද? රට ද බංකොලොත් වී (ඒ සඳහා ඔහුගේ පාලන කාලයට අයත් ආසන්න හේතු මෙන්ම දිගුකාලීන හේතු බලපා ඇත.) ඔහුට එරෙහිව මතු වූ ජනතා විරෝධතාවලට මුහුණ දී ගත නොහැකිව රටින් පලා යෑමටයි. රට පාලනයට අසමත් වූ ඔහු රටින් පැන ගොස් අන්තිමේ ඔහුට ලැබුණු 69 ලක්ෂයේ ජනවරමට පටහැණිව රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතා වැඩබලන ජනාධිපතිවරයා ලෙස ද පත් කළේය. ශ්‍රී ලංකා පොදුජන පෙරමුණේ පාක්ෂික ජනයා ගෝඨාභය රාජපක්ෂගේ ‘සෞභාග්‍යයේ ඉදිරි දැක්ම’ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශය බලා ඡන්දය දුන්නේ නම් පාක්ෂික ජනයාගේ එම අසීමිත අපේක්ෂා ඉටු වූයේ ද? මම තමයි හොඳටම කරේ කීවත් ඔහුට තම ධුර කාලයේ පවා රට පාලනය කරගත නොහැකි විය. එම අසාර්ථක ඉතා කෙටි පාලන කාලය තුළ ඔහුගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශයේ සඳහන් ‘සෞභාග්‍ය’ කෙසේ වෙතත් අන්තිමට රටට ණය ටික ගෙවාගෙන යෑමටවත් නොහැකිව රට බංකොලොත් විය. මේ නිසා ජනපති අපේක්ෂකයන්ගේ හෝ ඔවුන් නියෝජනය කරන පක්ෂවල ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල කවර දේ සඳහන්ව තිබුණත් අන්තිමේ දී රටට සහ ජනතාවට වඩාත් වැදගත් වන්නේ එම බලයට පත්වන රජයේ ක්‍රියාත්මක වැඩපිළිවෙළයි.
මේ පසුබිම තුළ අපට මේ සෑම ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයක් ගැනම සැලකීමට සිදුව ඇත. කෙසේ වෙතත් මේ මොහොතේ අප සිතන්නේ රට තිබෙන්නේ ඉතාමත් තීරණාත්මක මොහොතක බවයි. 2022 වසරේ රට බංකොලොත් වීමෙන් පසුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහාය ද ඇතිව මේ වන විට රට කිසියම් ස්ථාවර තත්ත්වයකට පැමිණ ඇති බව සත්‍යයකි. එහෙත් අප සිතන්නේ තවමත් රට දෙපයින් නැගිට නැති බවයි. එනම් ආර්ථිකය මුළුමනින්ම යථා තත්ත්වයට පත්ව නැත. පවතින ආර්ථික ස්ථායිතාව ස්ථිර ස්ථායිතාවක් බවට පත්කරගත යුතු වේ. රටේ ජනතාව මේ වන විට විඳිමින් සිටින ආර්ථික පීඩනය සමනය කරගත හැකි වන්නේ එවිටය. ඒ සඳහා ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය අඛණ්ඩව අනුගමනය කරමින් තවත් කාලයක් ගත කිරීමට අපට සිදු වනු ඇත. ඒ සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ දැනට ක්‍රියාත්මක වැඩසටහන අනුගමනය කරමින් එම ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති දිශානතියේ අඛණ්ඩව රටට ගමන් කිරීමට සිදුවනු ඇත. මේ ප්‍රතිපත්ති දිශානතිය ලෙස අප විශ්වාස කරන්නේ ආර්ථික අර්බුදයෙන් රට ගොඩ ගැනීම සඳහා අයිඑම්එෆ් සහාය ඇතිව ක්‍රියාත්මක කරමින් සිටින ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය මිස රජයේ ආර්ථික වැඩපිළිවෙළම නොවේ. මේ නිසා ප්‍රතිපත්ති දිශානතියේ අඛණ්ඩව ගමන් කිරීමට සිදුවනු ඇතිය යන්න දේශපාලන කතාවක් නොවේ. එහෙත් මේ දෙකේ සම්බන්ධයක් ඇති බව වෙනම කතාවකි. අයිඑම්එෆ් එකඟතා අනුව බදු ඉලක්ක සපුරාගත යුතු බව ඇත්තය. එහෙත් එම බදු ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා බදු අය කර ගන්නේ කවර මාර්ගවලින් ද යන්න පවතින රජයට අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කර එකඟතා ඇති කරගත හැකිය. මේ නිසා අප සිතන්නේ ඉදිරි ජනාධිපතිවරණයෙන් කවරෙකු බලයට පත් වුවත් මේ ප්‍රතිපත්ති දිශානතියේ ඉදිරියට ගමන් කිරීමට හැකිවනු ඇති බවයි. නව ජනපතිවරයෙක් සහ රජයක් බලයට පත් වූ පසුව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහන ඉදිරියට කරගෙන යෑම ගැන එම රජය සමග ඔවුන් සාකච්ඡා කරනු ඇත.

ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ඇති දේ යථාර්ථයක්ද?
මේ පසුබිම තුළ අප දකින වඩාත්ම ප්‍රමුඛම කාරණය දැනට ක්‍රියාත්මක අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ඉදිරියට ගෙන යාම සම්බන්ධයෙන් අනාගත රජය අනුගමනය ප්‍රතිපත්තියයි. සෑම ප්‍රධාන ජනපති අපේක්ෂකයෙක් පාහේම ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ දැනට ක්‍රියාත්මක වැඩසටහන ගැන අදහස් දක්වා ඇත. මේ අතරින් වත්මන් ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ මහතාගේ ප්‍රතිපත්තිය ගැන නම් අදහස් ඕනෑ තරම් ප්‍රකාශයට පත්ව ඇත. ඔවුන් එම වැඩසටහන දැනට ඇති එකඟතා ප්‍රකාරව ඉදිරියට ක්‍රියාත්මක කරනු ඇත. එනම් සැලසුම් කළ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය ඉදිරියට ක්‍රියාත්මක කරනු ඇත. සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා වෙනුවෙන් මේ ගැන වඩාත්ම අදහස් දක්වන්නේ ආචාර්ය හර්ෂ ද සිල්වා මහතාය. ඔහු ප්‍රකාශ කර ඇත්තේ අයිඑම්එෆ් සමග සාකච්ඡා කර යම් වෙනස්කම් සහිතව අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ක්‍රියාත්මක කරන බවටයි. එය ද බැරි දෙයක් නොවේ. සජිත් ප්‍රේමදාස මහතා ජනපති වුවහොත් එම නව රජයේ ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් අනුව අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කළ හැකිය. එසේම අයිඑම්එෆ් එක ද කටයුතු කරන්නේ යම් රටක පවතින රජය සමග මිස දේශපාලන කණ්ඩායමක් සමග නොවේ. මේ නිසා ජාතික ජනබලවේගයේ අපේක්ෂක අනුර කුමාර දිසානායක මහතා ජනපති වුවත් එම රජය සමග ද ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් සමග අයිඑම්එෆ් එක සාකච්ඡා කරනු ඇත. එහිදී අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ඉදිරියට පවත්වාගෙන යෑම සම්බන්ධයෙන් එකඟතා ඇතිකරගත හැකි නම් ප්‍රශ්නයක් ඇති නොවේ. ප්‍රශ්නයක් ඇති වන්නේ සහ අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන අපට අහිමි වනු ඇත්තේ අනාගත රජය අයිඑම්එෆ් සංවිධානය සමග සාකච්ඡා එකඟතාවක් ඇති කර ගැනීමට නොහැකි වුවහොත්ය.
මේ අනුව ජාතික ජනබලවේගය විසින් සිය ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ ‘ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමග වැඩසටහන’ මැයෙන් යුතුව මේ පිළිබඳව ප්‍රකාශයට පත්කර ඇත. එහි මෙසේ ප්‍රධාන කරුණු පහක් සඳහන් වේ.
දුප්පත් හා අසරණභාවයට පත් කොට ඇති ජනතාව එම තත්ත්වයෙන් මුදා ගැනීම සඳහා වඩාත් ශක්තිමත් හා නිවැරදි වැඩපිළිවෙළක අඩංගුව හා එය ක්‍රියාත්මක කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමග නැවත සාකච්ඡා කිරීම
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල ඉදිරිපත් කර ඇති අදායම් පාදක වියදම් කළමනාකරණ (Revenue based fiscal consolidation) යෝජනා නැවත සමාලෝචනය කිරීම සඳහා කාර්යක්ෂම බදු පරිපාලනය හා ආණ්ඩුවේ වියදම් කළමනාකරණය පිළිබඳ නව යෝජනා ඉදිරිපත් කිරීම
ණය තිරසර බව පවත්වා ගැනීම හා දරාගත හැකි මට්ටමක ණය පොලී තබා ගැනීම ඉලක්ක කරගනිමින්, අවශ්‍යතාවය අනුව ණය සමාලෝචන කටයුතුවලදී භාවිත කිරීම සඳහා විකල්ප ණය තිරසරකරණ විශ්ලේෂණයක් පිළියෙල කිරීම (DSA)
රාජ්‍ය මූල්‍ය විනිවිදභාවය සහ ආණ්ඩුවේ වගවීම සහතික කිරීමට හා ණය අවභාවිතය සිදු කළ පුද්ගලයින්ට එරෙහි නීතිමය පියවර ගැනීම සඳහා ආණ්ඩු විසින් ලබා ගත් විදේශ ණය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක ණය විගණනයක් (Debt Audit) කඩිනමින් සිදුකිරීම
රටේ සහ බැංකු පද්ධතියේ ණය ශ්‍රේණිගත කිරීම ඉහළ දමා ගැනීම සඳහා රාජ්‍ය මූල්‍ය හා මූල්‍ය විනය වැඩි දියුණු කිරීම’
මූලිකවම සඳහන් කළ යුතු වැදගත්ම දෙය නම් ජාතික ජනබලවේගය ද අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන සමග ඉදිරියට ගමන් කිරීමට ප්‍රතිපත්තිමය වශයෙන් තීරණය කර ඇති බවයි. එහෙත් එහිදී ඔවුන්ගේ ප්‍රතිපත්ති වෙනස්කම් අනුව අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කර නව එකඟතා ඇති කර ගැනීමට එම පක්ෂය අපේක්ෂා කරන බව මේ සඳහන් කරුණුවලින් අපට වැටහෙන දෙයයි. එහි වරදක් නැත. එහිදී අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ඉදිරියට ගෙන යෑම සඳහා අනිවාර්යෙන්ම දෙපාර්ශ්වයම එකඟ විය යුතු වේ. එය මූලිකම දෙයයි. මූල්‍ය අරමුදලේ සහ නව රජයේ එකඟතාවකින් එනම් දෙපාර්ශ්වයේ එකඟතාවකින් තොරව මේ වැඩසටහන ඉදිරියට ගෙනයෑමට ඉඩක් නැත. මෙහි කරුණුවලින් පළමු කරුණ ගැන කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැත. දෙවෙනි කරුණ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල ඉදිරිපත් කර ඇති ආදායම් පාදක වියදම් කළමනාකරණ යෝජනා නැවත සමාලෝචනය කිරීම ගැන ද අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කළ හැකිය. එහෙත් මේ කියන කාර්යක්ෂම බදු පරිපාලනය හා ආණ්ඩුවේ වියදම් කළමනාකරණය ගැන ජාතික ජනබලවේගය වචනවලින් කියන දේ ප්‍රායෝගිකව ක්‍රියාත්මක කර ප්‍රතිඵල උදාකරගත ඒවා විය යුතු බව අපගේ අදහසයි. ඕනෑම ජනපති අපේක්ෂකයෙකුට හෝ දේශපාලන පක්ෂයකට ඕනෑම දෙයක් ගැන නව යෝජනා ඉදිරිපත් කළ හැකිය. එහෙත් ප්‍රශ්නය වන්නේ එම යෝජනා මොනවා ද යන්නයි. එසේම ඒවා කොතෙක් දුරට ප්‍රතිඵලදායී ඒවා ද යන්නයි. එහෙත් ඒ ගැන කිසිවක් මෙහි සඳහන් නොවේ. එසේම ඔවුන්ගේ එම නව යෝජනා ගැන අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කර එකඟතා ඇති කරගත යුතු ද වේ. මෙහි සඳහන් විකල්ප ණය තිරසරකරණ විශ්ලේෂණය ගැන ද කිව යුතු වන්නේ එය කුමක් ද යන්න තවමත් අප දන්නේ නැති බවයි. එසේම එය ද අයිඑම්එෆ් එක සමග සාකච්ඡා කර එකඟ විය යුතු වේ. විදේශ ණය පිළිබඳ සවිස්තරාත්මක ණය විගණනයක් කිරීමේ කරුණ අප ද සිතන්නේ හොඳ දෙයක් බවයි. ආණ්ඩුවලට ඇති තරම් විදේශ ණය ගෙන රටට අවශ්‍ය දේ මෙන්ම අනවශ්‍ය ව්‍යාපෘති ද ක්‍රියාත්මක කළ හැකිය. ඒ හරහා ණයකරුවන් බවට පත්වන්නේ රට සහ ජනතාවයි. එසේම ණය ගෙවීමේ හැකියාව නොසලකා විදේශ ණය ගැනීම ද රටේ ණය තිරසරභාවය නැති වීමට හේතුවක් වූවා විය හැකිය. මූල්‍ය විනය වැඩි දියුණු කිරීම ද රට පවතින ආර්ථික අර්බුදයෙන් තවදුරටත් ගොඩ ගැනීම සඳහා අවශ්‍යම දෙයකි. එහෙත් ප්‍රශ්නය එය කරන්නේ කෙසේ ද යන්නයි. වචනවලින් ඕන කෙනෙකුට මෙවැනි දේ කිව හැකිය. එහෙත් ඒ සඳහා අනුගමනය කරන ක්‍රමවේදය කුමක් ද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත. සියලු ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනවල ඇති සියලු දේ එකවර සාකච්ඡා කිරීම දුෂ්කර කරුණකි. ඒ නිසා අප මෙහිදී වඩාත්ම අවධානය යොමු කළේ දැනට තරමක් දුරට ස්ථාවර කරගෙන ඇති ආර්ථිකය තවදුරටත් ස්ථාවර කරගෙන යථා තත්ත්වයට පත්කර ගැනීම සඳහා අයිඑම්එෆ් වැඩසටහන ඉදිරියට ගෙනයෑමේ ප්‍රමුඛ කාරණයයි.
ශ්‍යාම් නුවන් ගනේවත්ත
shyam.divaina@gmail.com

A day in the life

බංගලි මතක

උදන් ප්‍රනාන්දු
මුලින් ම බංගලදේශයට යන කාලයේ මා ශිෂ්‍යයෙකි. අපගේ ප්‍රධාන සම්බන්ධතාවය තිබුණේ ශිෂ්‍ය සංවිධාන සමග ය. එකල ඒ ශිෂ්‍ය සංවිධාන දේශපාලන පක්ෂ ඔස්සේ බෙදී සිටි හා ඒවාට අනුබද්ධිත ඒවා විය. දෙපැත්තේ ම සිසු කණ්ඩායම් කුඩා පිස්තෝල හා පිහි ආදියෙන් සන්නද්ධ ව සිටි බව මතක ය. එක් කලක් ඩකා සරසවිය බිහිසුණු යුද පිටියක් වූයේ එකිනෙකාට විරුද්ධ ශිෂ්‍ය කණ්ඩායම් දෙක ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙක වෙනුවෙන් ප්‍රොක්සි යුද්ධයක් කළ නිසා ය. මේ කාලයේ ම ය ලංකාවේ ස්වාධීන ශිෂ්‍ය සංගමයේ නායකයා වූ දයා පතිරණ ජනතා විමුක්ති පෙරමුණ විසින් ඝාතනය කරනු ලැබුවේ. ලංකාවේ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාර, විශේෂයෙන් විශ්ව විද්‍යාල මට්ටමේ, නවක වදය හා සමහර සිද්ධීන්වලදී ගුටිබැට හුවමාරු හා ඔලු පලා ගැනීම් වරින් වර සිදුකර ගත්ත ද, බංග්ලදේශයේත් තරම් ප්‍රචණ්ඩත්වයක් නොතිබුණ බවයි මගේ නිරීක්ෂණ ය. ඉහත කතා කරන කාලයේ ම මා තායිලන්තයේ තමාසාත් විශ්ව විද්‍යාලයට විද්‍යාලයට ද ගිය අතර, එහි තිබු ශිෂ්‍ය ප්‍රචණ්ඩත්වය හා ආයුධ භාවිතය අතින් ලංකාවේ ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය සිටියේ ප්‍රාථමික මට්ටමක ය. 87 89 කාලයේ අප සම්බන්ධයෙන් අප ඉතාමත්ම තීව්‍ර සංවර්ධනයක් අත්පත් කර ගත්ත ද, ඒ බිහිසුණු සමයේ ප්‍රධාන ක්‍රියාකාරිකයන් ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරයේ කොටසක් නොවූ බවයි මගේ වැටහීම.
ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාර කටයුතු වලින් පසුව මම වෘත්තිය ජීවිතයට පිවිසුණු විට, බංගලි සිවිල් සමාජ හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන සමඟ ඉතා කිට්ටු සම්බන්ධතාවයක් පැවැත්වීමි. ඒ වැඩ සඳහා මා එම රටට බොහෝ වාරයක් ගොස් ඇති අතර, ඊට අමතර ව බංගලි සිවිල් සමාජ නායකයන් සමඟ වෙන රටවල්වල පිහිටා ඇති ජාල හා සමුළු ගණනාවක කොටසක් වීමි. 1990 දශකයේ බංග්ලදේශ ආර්ථිකයේ හා සමාජ දේහයේ තීරණාත්මක සංඝටකයක් වූයේ සිවිල් සමාජ හා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන ය. විශේෂයෙන් ම සුභසාධන ආර්ථික කටයුතු, සෞඛ්‍ය හා අධ්‍යාපනය ඇතුළු, කටයුතු රජයට වඩා කරනු ලැබුවේ රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන විසිනි. එම සංවිධානවල බජට්ටු රජයේ අයවැයට (අදාල ක්ෂේත්‍ර) වඩා වැඩි විය. එම නිසා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන හා ඒවායේ නායකත්වය බංගලි සමාජයේ ඉතා බලවත් ප්‍රභූ පිරිසක් වූහ. මේ නිසා ම ඔවුහු දේශපාලනය සමඟ ද ඈඳී සිටිය හ. ශිෂ්‍ය ව්‍යාපාරය මෙන් ම, රාජ්‍ය නොවන සංවිධානද ප්‍රධාන දේශපාලන පක්ෂ දෙක ඔස්සේ බෙදී සිටි බව මතක ය. හසිනාගේ රජයක් පවතින විට, කලිඩාගේ හිතවත් රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන මර්ධනයට ලක්වෙන අතර කලීඩා බලයට ආ විට සිදුවන්නේද එය ම ය.
2001 වසරේ මා ඩකා නුවරට ගියේ නීතිඥ සංවිධානයක් විසින් සක්කාරක භූමිකාවක් ඉටු කළ ආසියාතික රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන රැස්වීමකට සහභාගි වීමට ය. එම රැස්වීමේ ප්‍රධාන සංවිධායකයා හා සත්කාරක ලෙස සිටියේ ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතිඥයෙකු වූ හසන් අරීෆ් ය. කලක සිට අප අතර දැන හැදුනුම්කමක් තිබුණු අතර, හසන් මා ඇතුළු අනෙකුත් ජාත්‍යන්තර නියෝජිතයින් පිළිගත්තේ උණුසුම් ආකාරයට ය. හසන්ගේ සහායට හිටියේ තවත් ජ්‍යෙෂ්ඨ නීතීඥයෙකු වූ, ආදිල් (අදිල්යුර්) රහ්මාන් ඛාන් ය. අපගේ රැස්වීමේ මුල් දිනයේ මොවුන් දෙදෙනා ඉතාමත් ක්‍රියාකාරී වූ නමුදු දෙවන දිනයේ හසන් ද ආදිල් ද දක්නට නොලැබිණ. දවස අවසානයේදී අප මේ ගැන විමසීමේ දී ඔවුන් වෙනුවෙන් සංවිධාන කටයුතු කළ බංගලි නියෝජිතයන් අපට කීවේ, එදින උදෑසන හසන් නීතිපති (ඇටර්නි ජනරාල්) ලෙසත් ආදිල් නියෝජ්‍ය නීතිපති ලෙසත් දිවුරුම් දුන් බවත්, ඔවුන්ට ඒ සම්බන්ධයෙන් වගකීම් ඇති නිසා සෙසු වැඩසටහනට පැමිණිය නොහැකි බව යි. අප ඩකා නුවරට ගිය කාලයේ ය හසිනා මැතිවරණයෙන් පරාජය වී කලීඩාගේ ආණ්ඩුවක් පිහිටවනු ලැබුවේ.
බංග්ලදේශයේ මගේ තවත් සමීප මිතුරෙකු වූයේ ගණකාධිකාරයෙකු ලෙස මුලින් පුහුණුව ලද පසුව ජන මාධ්‍යවේදියෙකු හා සන්නිවේදනවේදියකු වූ ශාෆික්‍ රෙහ්මාන් ය. මා ඔහු දැන හඳුනා ගත්තේ ශාෆික් හසිනාගේ රජයේ මර්දනයට ලක් ව, රටින් පලා ගොස් එංගලන්තයේ විප්‍රාවාසී ව වෙසෙන කාලයේ ය. මොහුට එසේ පලා යාමට හේතුව වූයේ 'ජයි-ජයි-දින්' නමින් ඔහු සංස්කරණය කළ අතිශය ජනප්‍රිය ටැබ්ලොයිඩ් පත්තරය නිසා ය. ඒ පත්තරේ කිසිදු පූර්ණ කාලීන මාධ්‍යවේදියෙකු නොවී ය. කතෘගේ කාර්යය වනුයේ, පාඨකයන්ගෙන් ලැබෙන ලිපි, රචනා, කාටූන් ආදිය මනා සේ සකසා මුද්‍රණය කිරීම ය. පසුව සිටිසන්ස් ජර්නලිසම් කියා මාධ්‍ය ක්ෂේත්‍රයේ ප්‍රසිද්ධ වුණේ මේ වගේ දේවල් ය. කෙසේ හෝ මා 2001 ඩකා නුවරට පැමිණි විට, ඒ බව දැනගත් ශාෆික් කොහෙන්දෝ මතුවිය. එවිටයි මා දැනගත්තේ ඔහු කලිඩාගේ සහායට බංග්ලදේශයට පැමිණ සිටි බව. 2001 කලීඩාගේ ආණ්ඩුවේ මාධ්‍ය ඇමතිකම ශාෆික්ට පිරිනැමූ බව මා දැනගත්තේ වෙන මිතුරෙකු ගෙනි. කලකට පසු හමු වූ අපගේ මිත්‍රත්ව රියූනියනය සැමරීමට ශාෆික් මා කැඳවාගෙන ගියේ ඩකා නුවර අතිශය ප්‍රභූ අවකාශයක් වන 'ඩකා ක්ලබ්' එකට ය. යටත් විජිතවාදී ඇම්බියොන්සයකින් හෙබි එම අවකාශයට ගැලපෙන ඇඳුමක් මා නොඇඳ සිටි නිසා, එහි ම කුලියට ගත හැකි කළු සූට් එකක් හැඳ ශාෆික් සමග මා අඩියක් ගැසීමට ගියෙමි. ඒ ගත කළ පැය දෙක තුනේය මට පශ්චාත් උපාධි පාඨමාලාවකට වඩා ගැඹුරු දැනුමක් හා අවබෝධයක් ලැබුණේ බංගලි සමාජ බලතන්ත්‍රයේ හැඩරුව හා ගතිකයන් ගැන. අප වීථි පුරා දකින මහා විරෝධතා ජන ගඟ මෙහෙයවන, ඉංග්‍රීසියෙන් කියත්තොත්, 'ශේකර්ස් ඇන්ඩ් මුවර්ස්' කවුරුන් ද යන වග.
සිවිල් සමාජ හා රාජ්‍ය නොවන ක්ෂේත්‍රයේ වැඩවලින් අනතුරු ව, 2012 වසරේ පමණ සිට මාගේ වෘත්තීය සබඳතා තිබුණේ විශ්ව විද්‍යාල, පර්යේෂණ ආයතන හා තින්ක් ටෑන්ක සමග ය. මේවා රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන තරම් ම තීව්ර ලෙස පක්ෂ දෙක ඔස්සේ බෙදී නොසිටියේ ය. ඒවායේ බොහෝ විට සිටියේ කලක් රාජ්‍ය හා තානාපති සේවයේ සිටි ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් ය. ඔවුන්ගේ අවධානය පර්යේෂණ හා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය ක්‍රියාවලියට බලපෑම් කිරීම නිසා කුමන පවතින ආණ්ඩුවක් සමග යාප්පුවෙන් කටයුතු කිරීම ඔවුන්ගේ සිරිත විය. මේ පිරිස් ද 'ඩකා ක්ලබ්' යන එන බලවත් නමුත් කුඩා ප්‍රභූ පිරිසේ කොටසක වූ හ. ඔවුන්ගේ බොහෝ දෙනා සිටියේ අපගේ කොළඹ හත මෙන් අවකාශයක වූ ධන්මොන්ඩියේ ය.
ඊයේ පෙරේදා මහාචාර්ය යුනුස්ගේ ප්‍රධානත්වයෙන් පිහිටවන ලද අන්තර්වාර පාලන කමිටුවේ සාමාජික සාමාජිකාවන්ගේ නම් හා ප්‍රොෆයිල මා පිරික්සූවේ මහත් ඕනෑකමකිණි. ඒ අතර මා වෘත්තීය මට්ටමෙන් කටයුතු කර ඇති දෙතුන් දෙනෙක්ගේ නම් දැකබලා ගත හැකි විය. ෆරීඩා අක්තාර් මහත්මිය එරට මුල් පෙලේ තින්ක් ටෑංකයක ප්‍රධානියා ලෙස සිටියා මතක ය. ලැයිස්තුවේ උඩ පහළ මා බැලුවේ ෂාෆික් රෙහ්මාන්ගේ නමත් එහි ඇති දැයි කියා ය. එසේ නොමැති කල මා, වහා මගේ මිතුරෙකුට කතා කර ඔහු ගැන විමසූ විට, මට දැනගන්නට ලැබුණේ හසිනාගේ පාලන සමයේ, දැඩි මර්දනය හා කෙනෙහිලිකම් නිසා ඔහු කලක් සිරගත ව සිට පසුව රටින් පිටව ගොස් ඇති බව යි. නමුත් මගේ මිතුරා කීවේ, වැඩි කල් නොගොස් ඔහු බංග්ලදේශයට සම්ප්‍රාප්ත විය හැකි බවයි. මාගේ තින්ක් ටෑන්ක සගයෙකු වූ ඩෙබප්‍රිය බටචර්යා (ප්‍රකට ආර්ථික විද්‍යාඥ හා කලින් රුසියාවේ බංග්ලාදේශ තානාපති) අන්තර්වාර ආණ්ඩු කමිටුවට එන ලෙස ආරාධනා කලත් එය ඔහු ඩිප්ලෝමැටික ව මග හැර ඇති බව මට දන්නට ලැබිණ. ඩෙබප්‍රිය වැන්නන් කුමන පක්ෂයක හෝ හුදු ඉත්තන් වීමට තරම් වැලේ වැල් නැති එන්ජීයෝ කාරයෙකු නොවන බව මා හොඳාකාර ව දන්නේ අප වසර අටක් පමණ සමී ව වැඩ කර ඇති නිසා ය. මාගේ දෑස් උඩ ගියේ, 2001 වසරේ මා ඩකා නුවරට ගිය විට සඳුදා රාජ්‍ය නොවන ක්‍රියාකාරීන් ව හිඳ, අඟහරුවාදා නීතිපති හා නියෝජ්‍ය නීතිපති වූ, පිළිවෙලින්, හසන් හා ආදිල් ද අන්තර්වාර පාලන කමිටුවේ සාමාජිකයන් බව දුටු විට ය. එක අතකට එලෙස පුදුම නොවිය යුතු බව ඊළඟ මොහොතේ ම මට අවබෝධ වූයේ මොවුන් දෙදෙනා ම 2001 දී ඛලීදා සියාගේ ඇපොයින්ටීලා වීම හා 2007 හසීනා නැවත බලයට ආ විට මොවුනට එළ ව එළවා පහර දුන් නිසා ය. පැරිසියේ සිට ආනයනය කළ අන්තර්වාර ආණ්ඩුවේ ලොක්කා මහැදුරු යූනුස් ද හසීනාගේ කාලයේ නානාවිධ කිරිමෙල් හා බදු නඩු ගණනාවක පැටළිණ. යූනුස් නිර්පාක්ෂික නොවන්නේ ඔහු නොබෙල් ත්‍යාගය ලත් කාලයේ ම 'නාගොරික් ශක්ති' නම් දේපාලන පක්ෂයක් තනන්නට මහත් වෙරක් දැරූ නිසා ය. එක්සත් ජනපදයේ හා බටහිර රටවල ඩාර්ලින් චරිතයක වූ යූනුස් ඔවුන්ගේ උපදෙස් පරිදි එම ව්‍යායාමය තරමක් තාවකාලික ව රිවර්ස් කළේ ය. යූනුස් ව්‍යාපාර අධිරාජ්‍යයේ පුරුකක් වූ ග්‍රාමීන් ටෙලිකොම් හි ට්‍රස්ටීවරියක වන නුර්ජහන් බෙගම් ද අන්තර්වාර් ආංඩුවේ සාමාජිකයකි. බංගලි සමාජයේ ස්වාධීන හා නිර්පාක්ෂික අයෙකු සෙවීම කළුනික සොයනවා වැනි ය. බංගලි සමාජය සැමදාම සිටියේ දෙකට බෙදී, හට්ටිය කේතලයට කළු ය කියමින් කේතලය හට්ටියට කළු ය කියමිණි.

A day in the life