තල ගැන
කල මේ වියමන මුණු පොතෙන් ගත්තේ. සටහන Nandika Beddegama
ගේ වෑයමක් වෑයම පිලිබදව එතුමන්ට ස්තුතියි
.
දඹුලුත් වැඳගෙන තලගොයිත් මරන් එනවා කියලා කියනවා. මමත් මූණු පොතට ගොහින්
මේ වියමන අරන් ආවා.
වලගම්බා රජු ඉතා දැඩි නීති යටතේ රාජ්‍ය භාණ්ඩාගාරයට බඩු රැ ස් කලාලු.බදු අය කලාලු ගොවීන්ගෙන්.ගොවීන්ට වගා කරන්න බීජ දෙන්නෙත් භාණ්ඩාගාරයෙන්.නමුත් වගාවෙන් කොටසක් අසාධාරණ විදියට ආපහු ගන්නවාලු.නොදුන්නොත් නොයෙක් දඩුවම් ඒ සදහා.ඉතින් ගොවීන් කල්පනා කලාලු බදු පැහර හරින්න. ඒ බිත්තරට දුන් තල බීජ පැල වෙන්නෙ නැති වෙන්න කබලෙ බැදල ඉස්සාලු.පැල උනේ නැහැ ලු.
ඒක ආරන්චි උනු රජතුමා නිලධාරීන්ට අන කලාලු දබුලු ගොහින් තල ගොවියොත් අල්ලන් වරෙව් කියල
එහෙමයි. තල ගොවීන් කාලයත් එක්ක තල ගොයා වුනේ .
තල ගොවියො.තලගොයි උනා
තවත් කතාවක්
තියෙනවා.
ඇත්තෙන්ම මේ කියමනෙන් ගම්‍ය වනවාට වඩා රසවත් වෙනත් අරුතක් ඇති බව මමද වටහා ගත්තේ දඹුල්ල පුබ්බෝගම දුෂ්කර මාර්ගය අසල ගමක් වන දඹුලු හල්මිල්ලැවේ ජිවත් වන වයසක සියා කෙනෙකුගෙන් මේ පිළිබදව මා ඇසු පසුවයි.
මරාගෙන එනවා කියද්දී මුලින්ම මතුවන ගැටලුව නම් වෙසක් පොසොන් පෝය කාලයට අනුරාධපුරේ අටමස්ථානය වන්දනා කරන්නට යන අතරතුරේ දඹුලු ලෙන විහාරය වන්දනා කරන්නට යන පැරණි බෞද්ධ වන්දනා කරුවන් එසේ සතුන් මරා කමින් විනෝද වන්නේ කෙසේද යන්නයි?
එකල දඹුල්ල, සිගිරිය,බකමුණ, ආශ්‍රිත ප්‍රදේශය තල වගාවට ප්‍රසිද්ධ මෙන්ම තල වගාව බහුලව කෙරුණු ප්‍රදේශයකි,තල හේන් වැඩිපුරම කෙරුනේ දඹුල්ල අවට ගම්මාන වලය,තල එකල එතරම් සුලභ නොවූ,වටිනාකමක් ඇති ධාන්‍ය වර්ගයක් වූ නිසාම විශේෂයෙන්ම දුර බැහැර පළාත්වලින් ගොනුන් බැඳී ගැල් වලින් වන්දනාවේ යන පිරිස් ආපසු ගම්බිම් කරා යන ගමනේ දඹුල්ල පසු කරන විට ඒ ගම්මාන වලට ගොස් තල වවන ගොවියන්ගෙන් හෙට්ටු කර අඩු මිලට තල මිලට ගෙන තම ගම් පලාත්වල වැඩි මිලට විකුණා ලාභයක් ලබන්නට හෝ තමන්ගේ ප්‍රයෝජනයට අඩුමිලට තල මිලට ගන්නට පුරුදුව සිටියහ.එලෙස හෙට්ටු කර අඩුමිලට තල මිලට ගැනීම තල ගොවියන් මරා ගන්නවා ලෙස ජන වහරේ යෙදුම පසුව තලගොයි මරා ගන්නවා ලෙස විකාශනය වී අවසන දඹුලුත් වැඳගෙන තලගොයිත් මරාගෙන එනවා යනුවෙන් වහරේ යොදා ගනි.
එලෙස යම්කිසි ක්‍රියාවලියකින් ලැබෙන ප්‍රයෝජනයට අමතරව වක්‍රාකාරයෙන් ලැබෙන වෙනත් ලාභ ප්‍රයෝජන ලැබෙන අවස්ථාවලදී මේ කියමන යොදා ගන්නට සමාජය පුරුදු වෙලා තියෙනවා.
එකල තල ඇට මිණුම්
ඒකකයක් විදියට භාවිතා කර තිබෙනවා.
අබ ඇට දෙකක් නම් තල ඇට එකක් වේ
තල ඇට දෙකක් නම් මුන් ඇට එකක් වේ
මුන් ඇට දෙකක් නම් වියෑට එකක් වේ
වියෑට දෙකක් නම් අඟලින් එකක් වේ…
ඔහොම කීවේ දුර මණින්න…..
ඒ වගේම තමා මෙහෙම කීවේ බෙහෙත් බර මණින්න…
තල ඇට තුනක් නම් අමු ඇට එකක් වේ
අමු ඇට තුනක් නම් වියටින් එකක් වේ
අට වියටක් නම් මදටින් එකක් වේ
විසි මදටක් නම් කළඳින් එකක් වේ…..
අවුරුදු දහස් ගණනක් පැරණි ඉතිහාසයේ ලෝකයේ මුලින්ම වගකරපු භෝග වලින් එකක් විදිහට සැලකෙන තල ඇට මිනිසුන් විසින් ආහාරයට සහ ඔසුවක් ලෙසට භාවිතා කරපු බවට සාක්ෂි තියනවා..
පැරණි ඊජිප්තු පිරමීඩ ඇතුලේ තිබිලා තල ඇට සහ තල තෙල් හමුවෙලා තියනවා..අපේ ජනජීවිතේටත් තල ගොඩාක් සමීප වෙලා තියන්නේ තල තෙල් කියන වටිනා බෙහෙත් තෙල නිසාමය්..
තල සඳහා අප්‍රිකාව නිජබිම විදිහට සලකනු ලබනවා. ලංකාවෙත් රජරට වියළි කළාපයේ වගේම රුහුණු මාගම් පත්තුවෙත් තල වගාව කෙරෙනවා ...අවාසනාවට ලංකාවට උවමනාතරම් තල නිෂ්පාදනයක් අදටත් සිදුවෙන්නේ නෑ. ඒ නොහැකියාව නිසා නෙවේ..තල වගාවට ගොවියන් දිරිගන්වන්නේ නැතුව පිටරටින් තල ගෙන්වීමට රජයන් විසින් කටයුතුකිරීම නිසා තල වගාව වළපල්ලට ගිහින් තියන්නේ...
ඒ නිසා ගොවියන් විසින් "තල නම් තෙලට වේලේ ..මී බෙටි කුමට වේලේද" කියලා අහන තැනට වැඩ සිදුවෙලා..
තල / Sesame/ Benne/ Sesamum indicum..
තෙල් වර්ග අතරින් උසස්ම වගේම ගුණාත්මක බවෙනුත් පළමු තැන හිමිවන්නේ තල තෙල් වලට.
තල තෙල් පෙරදිග ආහාර වල බහුලව භාවිතා කරනවා වගේම බටහිර ආහාර රටාවේ බනිස් වගේ දේවල් රස ගැන්වීමට සහ සැරසීමට භාවිතා වෙනවා. මැද පෙරදිග සහ අප්‍රිකානු රටවල ඔලිව් තෙල් සහ තල තෙල් රත් නොකර ආහාරයට ගැනීමට පුරුදුවෙලා සිටිනවා.රත්වීමෙන් පෝෂණ ගුණය වැනසෙන නිසා ඔවුන් එසේ කරනවා. ලංකාවේ උතුරු ප්රදේශයේ දෙමළ ජන ජීවිතේ තල තෙල් එක්ක බැඳිලා තියන්නේ ..එයාලා ආහාරයට ගන්නවා වගේම ඇඟේ ආලේප කරන්න ගන්නෙත් තල තෙල්. විෂ්ණු දෙවියන්ට පවත්වන පුද පූජා වෙනුවෙන් තල ඇට සහ තෙල් අනිවාර්යය් . තල තෙල් කියන්නේ ඔසුවක්..දෙවියන් වෙනුවෙන් යොදාගන්නා බොහෝ පූජාවන් වෙනුවෙන් තල තෙල් සහ තල මිශ්‍ර ආහාර යොදාගැනීම එම සංකෘතියේ අංගයක්.
සිංහල වෙදකමේ තල ශාකයේ සියලු කොටස් ඖෂධ සඳහා යොදා ගැනෙන අතර තල තෙල යොදාගෙන"චන්ද්රකාන්ති , සරස්වතී, සිංහරාජ, ප්රාණජීව, මහා හෙණරාජ....වගේ වැනි වටනා ආයුර්වේද තෙල් ගණනාවක් ම නිෂ්පාදනය වනවා.
ඒ වගේම තල ඇට විවිධ ආහාර වෙනුවෙන් එදා ඉඳලාම අදටත් යොදාගැනෙනවා..
තල කන්න කවුද අකමැති නේද? දැන් තල වගාව පටනගන්න කාලේ ..රජරට සහ රුහුණේ තල ගොවියෝ අපේ රටේ යම් ප්‍රමාණයක් වගා කරනවා...ලංකාවේ සාමාන්ය අස්වැන්න හෙක්ටයාරයකට කිලෝ ග්රෑම්700-750 වගේ ප්‍රමාණයක් ..මෙය පහසුවෙන් ටොන් එකක් වැනි මට්ටමකට ගෙනෙන්න පුළුවන් බව වගාවේ ඉන්න ගොවියන්ම පවසනවා..අවස්‍යතාව තියන්නේ සුදුසු ගුණාත්මක බීජ වගාව වෙනුවෙන් දෙන්න ඕනේ තල යනු වියලි කලාපයටම හැඩගැසුණු බෝගයක්.
වල් අලි තල වගාවට එන්නේ නෑ. කෘෂිරසායන ද්රව්යයන්ගෙන්ද මේ වගාව නිදහස්....අපි ඉස්සර තල වගාවක් කරන්නේ හේනක් වටේට වෙන්න..හේතුව තමා වල් සතුන්ගෙන් හානි වෙන්නේ නෑ...
. අඟුණකොළපැලැස්ස පර්යේෂණායතනය නව තල ප්රභේදයක් හඳුන්වාදී ලා…. ඒ.එන්.කේ.බී.එස්. – 5 (ANK-BS 5) යන සංකේත නාමයෙන් දැනට ඇති වැඩි අස්වැන්නක් ගෙනදෙන කළු ඇට සහිත තල ප්රභේදය එයයි .. ..
දැනට කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව මගින් තල ප්රභේ 3ක්... උමා, මලී,සහ එම්.අයි – 3 (MI-3) වශයෙන් නිර්දේශිතව තියනවා. . මෙම වර්ග තුනම සුදු පැහැ තල ප්රභේදයන් . කළු ඇට සහිත වර්ගයක් තමා මේ ANK-BS5 වර්ගය.
තල වගාවේ පළමු ස්ථානය මියන්මාරය (බුරුමය) වන අතර දෙවන ස්ථානය ඉන්දියාව සහ චීනය. තල සඳහා ඇති ජනප්රියතාවය හා ඉල්ලුම එහි බීජ හා එයින් නිපදවන තෙල් නිසාමය් .ලෝකයේ වැඩියෙන්ම තල ආහාරයට ගන්නවා කියන්නේ ජපන් ජාතිකයන් සහ මැද පෙරදිග වැසියන් ...වැඩි ආයුස ලබන්න නම් තල වැඩියෙන් ආහාරයට ගන්න කියලා ඔවුන් විස්වාසකරනවා ..එය නිවැරදි බව දැන් පිළිගන්නේ ලේ පිරිසිදු කරන රතු රුධිරානු වඩන්න හොඳම ආහාරයක් තමා තල කියන්නේ ..මේ දේවල් දැන් පර්යේෂණ වලින් සනාථ කලාට ඔවුන් දන්නේ ඊට පෙර ඉඳලා.
තලවල හිතකර ගුණ
* තල ඇට වලින් ලබා ගන්නා තල තෙල් ආහාරයට ගැනීමෙන් ශරීරයට මනා පෝෂණයක් ලැබෙයි.
* රෝග සෑදීම වැළැක්වීමේ මෙන්ම රෝග සුව කිරීමේ අපූරු ගුණයක් තලවලට ඇත.
* විශේෂයෙන් අක්මාව, වගුගඩු, පීහාව, ආමාශයට තල ආහාරයට ගැනීම ඉතා ගුණදායකය.
* බඩ වැල් වල සෑදිය හැකි පිළිකාවලට යෝග්‍යම ආහාරයකි.
* ප්රතිඔක්සිකාරක ගුණයක් තලවලට ඇත.
* සන්ධි රෝග වළක්වයි.
* ධමනි ගත රෝග වළක්වයි.
* මිග්ග්‍රෙන්වලින් පෙළෙන අයට ද තල බොහෝ ගුණ දායක කෑමකි.
* තල තෙල් වලින් ශරීරයෙහි ඇති කොලෙස්ටරීල් ප්රමාණය අඩු කරයි.
* මල බද්ධයට බෙහෙවින් ගුණදායකය.
* කරකැවිල්ල, පීනසට, දත්වල වේදනාවට තල වලින් ලැබෙන්නේ මහඟු පිටුවහලකි.
* ඇස් පෙනීම වර්ධනය කරයි.
* කිරි දෙන මවකට මවු කිරි වඩයි.
* ගර්භණී සමයේ බිය නොවී ආහාරයට ගත හැකි කෑමකි.
* ස්නායු ආබාධ වලට වඩාත් යෝග්‍ය වේ.
* තල ආහාරයට ගැනීමෙන් අස්ථි වැඩීම, රුධිරුයේ රතු සෛල වර්ධනය වීම මනාව සිදුවේ.
* ශරීරයේ එන්සයිම වල ක්‍රියාකාරීත්වය වැඩි දියුණු කරයි.
* හෝමෝන නිපදවීම, හෘදයේ මාංශ පේශි හොඳින් ක්‍රියා කිරීමට තල ගුණදායක ආහාරයකි.
* ශරීරයේ අනවශ්‍ය විෂ කොටස් ඉවත් කිරීමට උදව් වේ.
* මස්තිෂ්කයේ සිදු වන සුළු ආඝාත නැති කරයි.
* කුඩා දරුවන් වැඩීමට අවශ්‍ය ප්‍රෝටීන් බහුලව තලවල ඇති නිසා ඔවුන්ගේ ආහාර වේලට නිතර තල එකතු කර ගන්න.
* තල තෙල් වල විටමින් බී බහුලය.
* පණු රෝගවලට බෙහෙවින් ගුණදායකය.
* තල තෙල් ආලේප කිරීමෙන් සමේ රෝග නැති වෙයි. මේ නිසාමදෝ රූපලාවන්‍ය කටයුතු වලදී විවිධ ආලේපන සෑදීම සඳහා තල තෙල් පාවිච්චියට ගැනේ.
* ස්ත්‍රීයගේ ඔසප්වීමේදී ඇතිවන වේදනාවට වඩාත් ගුණදායක වේ.
* මුත්‍රා ගල් සෑදීම වළක්වන ගුණයක් තලවලට ඇත.
ලිපිඩ නිපදවීම අඩු කරයි. මොළයේ අතිරේක ශක්ති ජනකයක් වන කීටොන් බොඩි නිෂ්පාදන වැඩි කරයි. සෙසමින්හි ඉතා ඉහළ ප්රතිඔක්සිකාරක ගුණ ඇත. එමඟින් විටමින් ඊ ප්රතිචක්රීකරණය වැඩි කරයි.
ශරීරයේ එන්සයිම වර්ග රාශියක පරිවෘත්තියන් මෙහෙයවයි. තලවල අඩංගු පීනොල් සහ සෙසමින් පිළිකා මර්දනය කරයි. එම සංයෝග පිළිවෙළින් ලියුකේමියා, මල්ටිපල්, මයලෝමා, ආහාර මාර්ග පිළිකා, පියයුරු පිළිකා, පෙණහලු පිළිකා ඇති වීම වළක්වයි.
තල දියවැඩියාව මර්දනය කරයි.LDL කොලෙස්ටරෝල් අඩු කරයි. HDL කොලෙස්ටරෝල් වැඩි කරයි. රුධිර පීඩනය අඩු කරයි. හෘදය වස්තුව, අක්මාව සහ වකුගඩු ආරක්ෂා කරයි. ස්නායු පද්ධතිය සුරකියි. බිය සහ මානසික පීඩනය දුරු කරයි.
එළකිරි පෝෂණයට වඩා 8 ගුණයකින් වැඩි වන අතර මස්වලට වඩා8 ගුණයකින් පෝෂණය ඉහළය. තලතෙල් රුධිරවාහිනි නාලිකාවල මේදය අඩු කරයි.තල තෙල් තුවාල වේළීමට හොඳ ඖෂධයකි.
සංයුතිය සහ කැලරි
තල ග්රෑම්100 ක සංයුතියට ඇතුළත් වන්නේ:
ප්‍රෝටීන - ග්රෑම් 19.2;
මේදය - 49 ග්රෑම්;
ජලය- 9 ග්රෑම්;
ආහාරමය තන්තු - ග්රෑම් 5.5;
අළු- ග්රෑම්4.46;
සංතෘප්ත මේද අම්ල(ලිනොලික්, ඔලෙයික්, පැල්මිටික්, ලිනොලනික්, ස්ටියරික්) - 6.4 ග්රෑම්;
මොනොසැකරයිඩ - 2 ග්රෑම්;
පොලිසැකරයිඩ - 2 ග්රෑම්;
පිෂ්ඨය- 10 ග්රෑම්;
පොටෑසියම් - ග්රෑම්495;
කැල්සියම් - 1470 mg;
මැග්නීසියම් - 540 mg;
සෝඩියම්, 75 mg;
පොස්පරස් - 721 mg;
යකඩ - 15 mg;
විටමින් B 1;
විටමින් B 2;
විටමින් E;
ප්රතිඔක්සිකාරක- ලිග්නන්; ෆයිටොස්ටෙරෝල්.
ප්රධාන වශයෙන් අසංතෘප්ත මේද අම්ල වලින් සමන්විත වේ: 43% ඔලෙයික් අම්ලය සහ41% ලිනොලෙයික් අම්ලය
මේද අම්ල:
