Friday, August 16, 2024

නයනා හෙට්ටිආරච්චි.









ඈත ගම් දනව්වල දුක් විඳින ගැහැනුන්ගේ සැබෑම ප්‍රතිරූපයට පණ දෙන ස්වභාවික රංගනයේ විශිෂ්ටතම මැවුම් කාරිය.
නයනා හෙට්ටිආරච්චි.
හිතේ කහටක් නැති නිර්ව්‍යාජ සිනහව, නියම ගැමි කතා වහර, ස්වභාවික ගැහැණු පෙනුම,
අප ඈත ගම් දනව්වල සංචාරය කරන අවස්ථාවලදී එම ප්‍රදේශවල දී අපට මුණ ගැසෙන කටපුරා නැන්දේ යැයි කිව හැකි ගැහැනුන් අපට හමු වෙනවා.එම නැන්දා කෙනෙකුගේ පෙනුම ඇත්තටම අපට ඇයව මතක් වේවි.
නයනා හෙට්ටිආරච්චි සෝමලතා සුබසිංහයන් ගේ ඇසුරෙන් දැනුම් සම්භාරයක් උකහා ගත් රංගවේදීනියකි. වීදි නාට්‍ය , වේදිකා නාට්‍ය ටෙලි නාට්‍ය, සිනමාව තුළ තුළ විවිධ භූමිකාවන් මැවූ අපූරු රංගන ශිල්පිනියකි
ඇයට බොහෝ විට ලැබුණේ කර්කශ පරිසරය තුළ ජීවත්වන ගැහැනුන්ගේ චරිතයි. ඒ
එම චරිත තුළ ඇය ජීවත් වීම නිසාම අපට දැනෙන්නේ ඇය අපත් සමගම සැරිසරන ආකාරයයි.ඇගේ රංගනය දෙස බැලීමේදී ඇය කිසිවිටෙකත් එකතැන හිටගෙන හෝ හිඳගෙන දෙබස් පමණක් කියමින් රඟපාන්නේ නැත.
ඇය යම් කාර්යයක් කරමින් රඟපෑම ඉතාමත් අපූරු ය.ඉවුම් පිහුම් කරමින්, වී අව්වේ වේලමින්, දර කඩමින්, වැනි ක්‍රියාවන් සමගින් රඟපෑම ඇගේ ස්වභාවික රංගනය තුළ දැකිය හැකිය.
බ්‍රෝ, චලෝ, මාණික්කාවත ,ගිරි දේවි, දෙව්ලියේ ,බැද්දෙ කුලවමිය ,සංසාරන්‍ය අසබඩ හිරු දරුවෝ අකුරට යන වෙලාවේ, අග්නි පියාපත්, අඳුන් ගිර,
ඇතුළු ටෙලි නාට්‍ය රැසක විවිධ රංගනයන් ඉදිරිපත් කළාය.
ගිරිදේවි තුළ සඳුන්ගේ මව ලෙස තම සොයුරාටත් පුතාටත් මැදිවූ මවකගේ විශිෂ්ට රංගනයක් දැකිය හැකි විය.
ඇගේ දෙබස් උච්චාරණය චරිතයට නියම ආලෝකයකි.
බැද්දේ කුලවමිය චංචලා ගේ මව ලෙස තම දියණිය වෙනුවෙන් කැපවෙන සංවේදී ගැහැනියක් ලෙස අපට දැකගත හැකි විය.
අඳුන් ගිර මව ලෙස රඟපෑ චරිතය තුළ ඇයට රඟපෑමට අවශ්‍යද සියලුම අඩුමකුඩුම එහි විය. දරුවන්ගේ ප්‍රශ්න හමුවේ හඬා නොවැටෙන දිරිය ගැහැනියක ලෙස ශක්තිමත් චරිතයක් රඟපෑවාය.
නයනා හෙට්ටිආරච්චි සරල ගැහැනියකි පොශ් ගති ඈ තුළ නැත.
ගැමි ගැහැනුන් ගේ චරිත වලින් ඔබ්බට ගිය චරිතයක් ලෙස ඇය අග පිපි මල් ටෙලිනාට්‍යය රඟපෑවාය.
ඇයට ඕනෑම චරිතයක් කළ හැකි නිළියකි.
අග්නි පියාපත් තුළ සරෝජිනී ගේ මව කෙසේ අමතක කරන්නද.
ආදරය, ඉවසීම , දරාගැනීම ,කලහ කිරීම ,වැනි ගති ලක්ෂණ වලින් හෙබි මෙම චරිතයට ඇය උපරිම සාධාරණය ඉටු කළා ය.
ගෝල්, සුළං කිරිල්ලී එක දවසක අපි වරිගපොජ්ජ පුරහඳ කළුවර, වැනි සිනමා නිර්මාණ තුළ කෙටි චරිතයක් වුවද මතකයේ රැඳෙන ලෙස රඟපෑමට ඇය සමත් වූවාය.
රඟ නොපා රඟපෑම යනු කුමක්ද චරිතවල ජීවත් වන්නේ කෙසේද යන්න තේරුම් ගැනීමට ඇගේ රංගනය දෙස බැලීමේදී අපට තේරුම් ගත හැකිය.
ඇය සරල ගැහැනියකි සරල කම නිසාම මහ පොළොවේ ඕනෑම තැනක පැල වෙන්නට ඇයට හැකි ය .වීදි නාට්‍ය වේවා ටෙලි ,වේදිකා සිනමා මේ ඕනෑම තැනක තම හැකියාවන් පෙන්වීමට හැකි වන්නේ ඒ නිසාය.
ප්‍රවීණ කලාවේදී ප්‍රසන්නජිත් අබේසූරිය මහතාගේ දයාබර බිරිඳ වන ඇය සැබෑ ජීවිතයේ දයාබර මවක් ආදරණීය බිරිඳක් ලෙස කුටුම්භය තුළ ද අපූරු චරිතයකි.
ඇගේ රංගනයට නිසි ඇගයුමක් ලැබී තිබෙනවා දැයි සැක සහිත ය සම්මාන උළෙලවලදී ඇය නිර්දේශ වත් වූවා දැයි මතක නැත.
ආදරණීය ලෙන්ගතු දයාබර නයනා හෙට්ටිආරච්චි රංගවේදීනියනි සමාජයේ වෙසෙන තවත් ගැහැනුන්ගේ ජීවිත තිරය මත ජීවත් කරවන්නට ඔබට ශක්තිය ධෛර්යය ලැබේවා.


Shan Iddamalgoda.

meta. 

A day in the life

Thursday, August 15, 2024

ක්‍රිස්තු පූර්ව 400 ශීතකරන





ක්‍රිස්තු පූර්ව 400 පමණ ජීවත් වූ අතීත මිනිස්සුත් "ශීතකරන" පාවිච්චි.කරලා තියෙනවා කියලා කිව්වොත් ඔබ ඒක විශ්වාස කරනවද?
විදුලිය සොයා ගැනීමටත් බොහෝ කාලයකට පෙර සිටි පර්සියානු (වර්තමාන ඉරානය) ජනයා "ශීතකරන" භාවිතා කරලා තියෙනවා. පර්සියානු බසින් මේවා "යක්චාල්" ලෙස හැඳින්වෙනවා. යක්චාල් යන්නෙහි තේරුම 'අයිස් වළ' යන්නයි.
වාෂ්පීකරණ සිසිලනකාරකයක් ලෙස ක්‍රියා කරන මේ ශීතකරණ ව්‍යුහය පොළවට ඉහළින් ගෝලාකාර හැඩයක් සහ භූගත ගබඩාවක් ලෙස කොටස් දෙකකින් සමන්විතයි. ඒ වගේම ඝන තාප ප්‍රතිරෝධී ඉදිකිරීම් ද්‍රව්‍ය වලින් භූගත අවකාශය හොඳින් පරිවරණය කර තිබෙනවා. මේ ගබඩා තුල ආහාර ද්‍රව්‍ය මෙන්ම අයිස් ද ගබඩා කර තිබූ බව සඳහන් වෙනවා.
මේ යක්චාල් ඉදිකර තියෙන්නේ බොහෝවිට කාන්තාර තුලයි. කාන්තාර දේශගුණයේ අඩු ආර්ද්‍රතාවයෙන් ජලය වාෂ්පීකරණය ප්‍රවර්ධනය වීම ඊට හේතුවයි. ඒ වගේම හිරු බැස ගිය පසු වාතයේ සිසිලන වේගයත් අනෙක් ගොඩබිම් ප්‍රදේශ වලට වඩා කාන්තාරයේදී වේගවත් වෙනවා. ඉහළ උන්නතාංශ වල පිහිටා ඇති සමහර කාන්තාර ප්‍රදේශවල රාත්‍රියේදී උෂ්ණත්වය හිමාංකයට වඩා පහත වැටෙනවා.
මේ වාෂ්පීකරණ සිසිලන පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වූයේ උල්පත් වලින් qanats නම් විශේෂ ජල මාර්ග හරහා ගෙන එන ජලය හරහා යි. මේ ජලය යක්චාල් අසලදී තටාක වලට එකතුවෙන අතර ශීත සෘතුවල රාත්‍රි කාලයේදී මේවා අයිස් බවට පත් වෙනවා. පර්සියානුවන් මේ අයිස් යක්චාල් තුල ගබඩා කරනවා. උණුසුම් කාලවලදී නම් අවට ඇති අයිස් කඳු වලින් අයිස් කඩා ගෙනවිත් තැන්පත් කරන්නත් ඔවුන් කටයුතු කරලා තියෙනවා.
යක්චාල් ඉදිකරලා තියෙන්නේ "සරූජ්" නම් අද්විතීය ජල-ප්‍රතිරෝධී බදාමයකින් වන අතර එය වැලි, මැටි, බිත්තර සුදුමද, අලුහුණු, එළු ලොම් සහ අළු නිශ්චිත අනුපාතයකින් යොදාගෙන සකස් කරලා තියෙනවා. ඒ බදාමය තාප හුවමාරුවට ප්‍රතිරෝධී වෙනවා වගේම සම්පූර්ණයෙන්ම ජලයට ද ප්‍රතිරෝධී වෙනවා. මේ කේතු හැඩැති ව්‍යූහය සාමාන්‍යයෙන් මීටර 18ක් පමණ උසයි.
මේ නිර්මාණය අතීත පර්සියානු ඉංජිනේරු ශිල්පයේ විශිෂ්ටත්වය ලෝකයට කියාපානවා.
අතීත මිනිසුන් ඔවුන්ගේ තාක්ෂණය තුල සොබාදහම ඉක්මවා නොයමින් සොබාදහමෙන් වැඩ ගන්නෙ කොහොමද කියලා අපිට හරි අපූරුවට පෙන්නලා දීලා තියෙනවා කියලා මේක දැක්කම හිතෙනවා නේද?
Chathranga Priyadarsana
meta.



A day in the life

Wednesday, August 14, 2024

රම්මල කන්ද






හම්බන්තොට ඇති තෙත් කළාපය
රම්මල කන්ද
හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ බටහිර ගිරුවා පත්තුවේ වලස්මුල්ල ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ පිහිටි රම්මල හෙවත් රන්මලේ කන්ද පිහිටා තිබෙන්නේ. තංගල්ල නගරයේ සිට කිලෝ මීටර 34ක් දුරින්. මාතර සිට කිලෝ මීටර 52ක් දුරයි. විතාරන්දෙණිය, වීරකැටිය, කොටබෝධිය හරහා ජුලම්පිටිය පාරේ පැමිණ රම්මල් කන්ද පාමුලට එන්න පුළුවන්. කන්ද උසින් අඩි 2700ක් දක්වා පැතිර යනවා. කඳු අඩවිය විශාලත්වයෙන් වර්ග කිලෝ මීටර 268ක් වෙනවා. හම්බන්තොට දිස්ත්‍රික්කයේ උස ම තැන වන්නේ ද මේ කඳු මුදුන යි. රම්මල් කන්ද වටා පිහිටි පරිවාර කඳු ලෙස දෙනිය කන්ද, කරවිල කන්ද, මැද කන්ද, බෙංගමු කන්ද, හුළං කන්ද වේගිරිය කන්ද සැලකිය හැකි යි. එහි විශාලත්වය අක්කර 2000ක් පමණ වෙනවා.
11-12 සියවස්වලදී මේ අවට නිතර යුදගැටුම් සිදුවුණු අතර රණ මල යන්න පසුව රන්මල වූ බවට මතයක් පවතිනවා. කැලෑවෙන් වැසුණු කන්ද යන අරුතින් රන්මල වූ බව තවත් අදහසක්.



තෙත් කලාපයේ ගස්වැල්
හම්බන්තොට කියන්නේ නිතර ඉඩෝරයෙන් බැටකන ශුෂ්ක කලාපයට අයත් ප්‍රදේශයක්. නමුත් මේ දිස්ත්‍රික්කයේ පිහිටි නිවර්තන තෙත් වනාන්තරයක් තමයි රම්මලේ කන්ද කියන්නේ. වැඩි දෙනකු නොදැන සිටියත් මෙහි දැක ගත හැක්කේ තරමක සිසිල් දේශගුණයක්. මැයි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා නිරිතදිග මෝසමින් ද නොවැම්බර්- දෙසැම්බර් මාස දෙකේ ඊසානදිග මෝසමින් ද මේ ප්‍රදේශයට වර්ෂාව ලැබෙනවා.
පහතරට නිවර්තන කලාපයේ වැවෙන හොර, බක්මී, මල්බුරුත, කුඹුක්, ඉඳි, කැකුණ, අංකෙන්ද, කිතුල් ආදී ශාක වර්ග රාශියක් මේ වනපෙතේ වැවෙනවා. වෙනිවැල්, කුඩුමිරිස ඇතුළු ඖෂධීය වැල් වර්ග රාශියක් ද දැකගත හැකි යි. රම්මල කඳුවැටියෙන් ආරම්භ වන සපුගහදොළ, බිසෝඇල්ල පිගලැල්ල දොළ ආදි දොළ මාර්ගවලින් කිරම ආර පෝෂණය වෙනවා. එහි ප්‍රධාන ජල පෝෂක ප්‍රදේශය වන්නේ රම්මල රක්ෂිත වනය යි.
ඉතිහාස පුවත්

මහාවංශයේ රම්මල කන්ද සඳහන් වන්නේ “සුවණ්ණමලය”නමින්. මේ ප්‍රදේශය ලංකා ඉතිහාසයේ මුලින් ම සඳහන් වන්නේ පළමුවන විජයබාහු රජ දවස යි. කුඩා කාලේ විජයබාහු කුමරු හා ඥාතීන් සතුරු සේනාවලින් ආරක්ෂාවීමට රම්මල අඩවියේ රෙමුණ හෙවත් සිත්නරු බිම් ප්‍රදේශයේ බුදල්නාවන් නම් පුද්ගලයාගේ රැකවරණය ලැබූ බව පනාකඩුව සන්නසේ සඳහන් වෙනවා.



සිත්තම් ගල්ලෙන

පළමුවන පරාක්‍රමබාහු රජ සමයේ සුගලා බිසව සමඟ පැවති සටන්වලදී රම්මල අඩවියේ කඳවුරු කිහිපයක් ම පිහිටුවා ගත් බව මහාවංශය සඳහන් කරනවා. මාවරල, බෙරලපනාතර, ඌරුබොක්ක, පුවක්දණ්ඩාව, බෝවල, කටුවන ආදී ස්ථාන නාමවලින් ඒ බව පැහැදිලි වෙනවා. රම්මල කන්ද ආශ්‍රිත ව සිත්තම් ගල්ලෙන, කටුවන ශ්‍රී මහා විහාරය, අඹගහහෙන් පුරාණ විහාරය ඇතුළු පැරණි විහාර කිහිපයක් ද දැකගත හැකි යි.
විජයබාහු කුමරු රම්මලේ කන්දේ “රෙමුණුගල කඳවුර” බැඳි බව සඳහන් වෙනවා. රම්මලට ආසන්නයේ ඇති බෝවලදී විජයබාහු කුමාරයා” ,“ලොකේෂ්වර” සමඟ යුද කොට ජය අත්පත් කර ගත් බව ද මහාවංශය විස්තර කරනවා.
බුද්ධ වර්ෂ 2234 වැන්නෙහි ලියූ “කොලවෙනිගම විහාර සන්නසේ සඳහන් වන්නේ දන්ත ධාතුව ටික කලක් රම්මලේ කන්දේ සඟවා පැවති බවයි. “බියට පත් මහ සඟන දන්ත ධාතූන් වහන්සේ ප්‍රධානව වස්තූන් ද ගෙන රහසින්ම කොලවින්න විහාරය අතහැර වන වැදී මහ හිමයන් පසු කර රෝහණ දේශය බද රංමලේ නමැති ගිරට පැමිණ එහි වූ ගුහාවක දන්ත ධාතූන් වහන්සේ සඟවා තබා….” යන පාඨයෙන් ඒ බව පැහැදිලි වෙනවා.
ස්තුතිය ' පහ දිනන හපන්නු


A day in the life

Tuesday, August 13, 2024

පන් පැදුර


 



මහගෙදර කුස්සියේ පැදුරු ආනක තිබුණු
රටා පැදුරක් අරන් දිග අරින්නෙමි සොඳින්
රතුපාට සුදුපාට ජ්‍යාමිතික හැඩ මවන
රමණීය පන් පැදුර මගේ ඇස ගැටෙනවා .
මිටි බංකුවේ හිඳ යොදා කඩිසර දෑත
වකුටු වී නැමීගෙන රෑපුරා නිදි වරා
නිදි කුමාරිගෙ ඉඳන් කියූ රස ජන කතා
පන් ගහක් ගානේම තැවරිලා තියෙනවා .

අත්තම්මගේ සුමුදු පන් පැදුරෙ නිදියන්ට
පොරකාපු දඟ එවුන් රටෙත් නෑ දැකගන්ට
කඳු ශිඛර තැනිතලා නිම්න හා බඩවැටි ද
පැදුර මත දිග හැරුණු අපූරුව පෙනෙනවා .

 

සැවැන්දර සුවඳ දෙන කම්බාය ඇන්දාම
උකුලෙ හිස තියාගෙන ඇස් පියං ඉන්නවා
ඔළුවෙ නිය ගගහ ඈ සෙත් පිරිත් කියනකොට
පොඩි වුන්ට පන් පැදුරෙ රස හීන පේනවා .


කාල යානය දිගේ අතීතෙට දුවනකොට
සිහිනයෙන් ගෑ සුවඳ පන් පැදුරෙ එතෙනවා
පරිගණක සිරමැදිරි අතර අපි දැවෙන කොට
බිඳුණු ලෙන්ගතු හැඟුම් හිතේ ඉකි බිඳිනවා .

 

---------රෝ.සි.





A day in the life
 

මීදුම Published @ 2014 by Ipietoon