ඉඳුරුව අපේ ගම් පළාත. දකුණු පළාතටයි අයිති. බස්නාහිර පළාතෙ මායිමට වෙන්න පිහිටි ගමක්. රටා පැදුරු විවීම අතින් ඉඳුරුව දුම්බරට දෙවෙනි නැහැ.
මෙහි විශේෂත්වය වන්නේ පැදුරු විවීම හස්ත කර්මාන්න්තයක් ලෙස පවත්වාගෙන යාමයි.
පැදුරු වියන්නෙ අතින්. බිම වාඩිවෙලා. එය ගැහැනු අයගෙ කර්මාන්තයක්. සෑම ගෙදරකම ඒ කාලෙ වැඩිහිටි ගැහැනු අයට පැදුරු වියන්න පුලුවන්. සමහර තරුණියන්ද මේ වැඩේට දක්ෂයි. එය ඔවුන්ගෙ අතිරේක ආදායම් මාර්ගයක්.
සමහර අය පැදුරු වලට අමතරව මලුත් වියනව. ඉස්සර කඩේ ගෙනියන්නෙ පන් මලු. පාසල් ළමුන් පොත් බෑග් වෙනුවට පාවිච්චි කරන්නෙත් පන් මල්ල. අපිත් ප්‍රාථමික පන්ති වලදි පොත් දාගෙන ගියේ පන් මල්ලක. මේක පරිසර හිතකාමී කර්මාන්තයක්.
පැදුරු මලු වියන්නෙ පන් වලින්. පන් වර්ග තුනක් ඒ පැත්තෙ පාවිච්චි වෙනව. බොරු පන්, ගල්ලැහැ, සහ තුන්හිරියා කියන වර්ග. බොරු පන් හා තුන් හිරියා කුඹුරු ඉඩම් වල ඉබේ හැදෙනවා. ගල්ලැහැ පන් ඕවිටිවල වගා කරනවා. ඒ වර්ගය ටිකක් ඉහලයි. මිල අධිකයි. ශක්තියෙන් වැඩියි. ගල්ලැහැ පන් බොහෝ විට වගා කරුවන්ගෙන් මිලට ගන්න ඕන.
පන් වගාවත් හොඳ ආදායම් මාර්ගයක්. අපේ ගෙවල් ලඟ හිටිය නෑයෙක් වූ පන් මුදලාලි කෙනෙක්. අක්කර දෙකක විතර ගල්ලැහැ පන් කොටුවක් තිබුන එයාට. එයා තමයි වැලිකඩ සිරගෙදරට ඒ කාලෙ පන් සහ බොරුපන් පැදුරු සැපයුවෙ. හොඳට හම්බ කළා එයා.
පැදුරු වියන ගෙවල් වල ආච්චිල , අම්මල , දූල ඔක්කොම ඒක තරඟෙට කරනව. පාසල් යන තරුණ ගැහැනු ළමයිද බොහෝ විට විවේක කාලෙට පැදුරු වියනව. ඒක ඔවුන්ටත් ආදායම් මාර්ගයක්.
පැදුරු වෙලෙන්දො ගෙවල් වලටම එනව. පැදුරු වල තරම, ශක්තිය, නිමාව හා රටාව අනුව මිළ නියම වෙනවා. අමාරු රටාවක් නම්, යොදල තියෙන වර්ණ සංයෝගය කදිම නම්, හොඳ මිලක් ලැබෙනව. සමහර කපටි වෙලෙන්දො පැදුරුවල නොයෙක් අඩුපාඩු කියමින් ලාබෙට ගන්න කේවල් කරනව. පැදුරු අහසට අල්ලල සිදුරු පේනවද බලනව. ඒත් ඉඳුරුවෙ ගෑනු ඒ වෙළඳ ගැට වලට අහුවෙන්නෙ නැහැ. පාසල් ළමුන්ගෙ පැදුරු ඉහල ප්‍රමිතියෙන් නැහැ. ඒ නිසා ඔවුන්ට ලැබෙන්නෙ අඩු මුදලක්. ආච්චිල තමයි දුර්ලභ ලස්සන රටා වියන්නෙ. ඒවට එක එක නම් තියෙනව. පත්තෑය, මොනරා, තාරකා, කිරිබත් කෑල්ල , ආදී වශයෙන්. සමහර පැදුරු රටා ඒ ඒ පවුල් වලට ආවේනිකයි. ඒ මෝස්තරය වෙන අයට වියන්න බැහැ.
ඈත ගම් වල ගැහැනුත් අපේ හරියෙ වෙල්යායට එනව පන් උදුරන්න. උදේ ඉඳල උදුරපු පන් විශාල මිටි බැඳල ඔළුව උඩ තියාගෙන හවසට පෝලිමේ යනව පෙරහැර වගේ. ජෝති අයිය කියල කෙනෙක් එහෙම එන ලස්සන අම්මණ්ඩි කෙනෙකුට පන්මිටි උස්සන්න උදවු කරල අන්තිමේ ඒ ගෑනු කෙනාව කසාද බැන්දා.
පැදුරු විකුණන්න ඉඳුරුව හා තදාසන්න ප්‍රදේශ වල අයගෙ වෙළඳපොල තිබුනෙ ගෝනගල. ඒක තරමක කඩ මණ්ඩියක්. පොළ තියෙන්නෙ අඟහරුවාදා. ලංකාවෙ හතර දිග්බාගෙන් එන පැදුරු වෙලෙන්දො එක්ක හෙට්ටු කර කර පැදුරු විකුණන ගැහැනු බලන්න ලස්සනයි එදාට. ඉතින් බොහෝ අය ඒ මුදල් වලින් සියලුම දේවල් ඒ පොළෙන්ම මිළට අරන් ගෙදර එන්නෙ රටක් රාජ්‍යයක් ලැබුන වගේ සතුටින්. ඒක හරියට ඒ පැත්තෙ සංස්කෘතියක් වගෙයි.
ඉඳුරුවෙ බොහෝ ගම් වල පැදුරු වියන්නන්ගේ සමූපකාර සමිතිය නමින් සමිති ශාලාවක් තිබුන. ඔවුන්ගේ පොදු ගැටලු හා සුභ සාධනය එහි අරමුණ වුනා.
පැදුරු එකතු කරන තවත් වෙලෙන්දො කීප දෙනෙක් අපේ ගමේම හිටිය. ඒ අය පැදුරු අරන් කෝච්චියෙන් යනව ඒ ඒ කාලවල උත්සව පවත්වන තැන් වලට. හලාවත මුන්නේශ්වරම, කතරගම, අනුරාධපුරේ , නුවර දළදා මාලිගාව ආදී තැන් වල ඉඳුරුවෙ පැදුරු හොඳට අළෙවි වෙනවා.
පැදුරු වියන ගැහැණු ඒ වෙනුවෙන් විශාල වෙහෙසක් කැප කිරීමක් කරනව. ගෙදර වැඩ අවසන් කරල රෑ එක දෙක වෙනකම් කුප්පි ලාම්පු එළියෙන් පැදුරු වියනව. දවල් කාලෙදි සමහර නැන්දල එක ගෙදරකට රොක් වෙල තේ කහට බිබී බුලත් හපමින් , රටේම ආගත නාගත දොඩමින් පැදුරු වියන අවස්ථාද නැතුවා නොවෙයි.
ඒක ඒ අයගෙ නිල නොවන රස්සාව.
ගල්ලැහැ පන් විවීමට පෙර තලා පැතලි කරගත යුතුය. ඒ සඳහා පන් මෝල් තිබේ. අතින් කරකවන මේ පන් මෝල යකඩ රෝලර් දෙකක් එකිනෙකට යාව කැරකෙන පරිදි සකසා තිබේ. මේ බර යකඩ රෝලර් දෙක අතරින් යන පන් ගස් සුමටව තැලී පැතලි වීයයි. කුඩා අපි ඒ කාලෙ මේ පන් මෝල කැරැකැවීමෙන් ලොකු විනෝදයක් ලැබුවා.
බොරු පන් හා තුන්හිරියා පන් සුමට කිරීමට මෝල අවශ්‍ය නොවේ. ඒවා මිටියක් බැඳ පයින් පාගා ගැනීම ප්‍රමාණවත්‍ වේ.
පන් ගස් වර්ණ ගැන්වීමද කලාවක්. ඒ සඳහා කුකුළු සායම් කඩෙන් මිළට ගතයුතුයි. ඒවා කහ, නිල්, කොල, දම් හා රතු පැහැයෙන් ලබා ගත හැක.
ලොකු තඹ මුට්ටියක වතුර නටවා ඊට සායම් කුඩු දමා කුඩාවට ඔතන ලද පන් මිටි එහි දමා තම්බා අනතුරුව අව්වේ දමා හොඳට වේලා ගනු ලැබේ. මේ විවිධ වර්ණ සංයෝජන මනා ලෙස යොදමින් රටාවන් එන ලෙස පැදුරු විවීම ඒ අයට ආවේනික කලාවක්.
පැදුරක් විවීමේ ආරම්භය "පැදුර පිරීමයි". එහි අවසානය " මෝටි දැමීමයි". ලිහෙන්නෙ නැති ලෙස පැදුරේ වාටිය ගෙතීමයි එයින් අදහස් කරන්නේ. මෝටි දැමීම ළමුන්ට කළ හැකි දෙයක් නොවන බැවින් ඒවාට වැඩිහිටියන් උදව් කරනවා.
ඉඳුරුව පැත්තේ අය පිට පළාත්වල නෑ මිත්‍රාදීන්ට තෑගි ලෙස දෙන්නේද ලස්සන රටා පැදුරකි. එය ඔවුන්ට වටිනා තෑග්ගකි. පන්සල් වල පිරිකරටත් බොහෝවිට පැදුරු පූජා කරති.
කොහොම නමුත් එකක් කියන්න ඕන. ඉඳුරුවෙ පැදුරු ඇඟට හරිම සනීපයි . පැදුර පෑගුනත් ඇති නිකම්ම නින්ද යනව.
කෙසේ නමුත් දැනට එම පළාතේ එම සුප්‍රකට පැදුරු කර්මාන්තය තවම තිබේදැයි මා හරි හැටි නොදනියි. ලංකාවෙ කොහු කර්මාන්තයට ආනයනික ප්ලාස්ටික් බඩු නිසා හෙනහුරා වැහුව වගේ චීනෙන් ආනයනය කරන ලාබ ප්ලාස්ටික් පැදුරු හා කාපට් නිසා මේ වටිනා කලාවත් අභාවයට ගිහින් වගෙයි.
ජයකුමාර රංචා ගොඩ - අඩයාලමට වියමන් කල වියමනකි.
