Tuesday, January 17, 2012

කැළණි රජමහා විහාරයේ - ආනන්දයේ ප්‍රඥාව .


කලාගුරු වලිමුණි සොයිලියස් මැන්දිස් මහතා 

කැළණිය ගැන තොරතුරු සොයා යන විට කැළණි විහාරයත් සමග අපට තවත් නමක් සිහිපත් වන්නේ ය ඒ විශිෂ්ඨ කලා කරුවෙකුවු  කලාගුරු වලිමුණි සොයිලියස් මැන්දිස් මහතා ය. චිත්‍ර කලා විශාරදයෙක් වු මෙතුමා පෙරදිග සම්භාව්‍ය සම්ප්‍රදාය  අනුව යමින් ශ්‍රී ලාංකීය අනන්‍යතාව ද ස්වභාවිකත්වයද  ඇසුරින් නිර්මාණාත්මක සිතුවම් කලාවක් ශ්‍රී ලංකාව තුල බිහිකිරීමට පුරෝගාමී විය.

1896 ජූලි මස දොළොස්වැනි දින මාදම්පේ මහ බද්දේගම උපන් සෝලියස් මැන්දිස් මහතා ගේ පියා වූයේ ආයුර්වේද වෙද මහතෙකුවූ වලිමුණි සිරිනේලිස් මැන්දිස් මහතා ය. සිරෝ මැන්දිස් මහත්මිය එතුමාගේ මෑණියන් විය.
මාදම්පේ ක්‍රිස්තියානි පාසලේ සත්වැනි පන්තිය දක්වාත්  අනතුරුව නාත්තන්ඩිය වීරසේන විද්‍යාරතන පිරිවෙනට ඇතුළුව අධ්‍යාපනය ලැබ  සොයිලියස් මැන්දිස් පාලි හා සංස්කෘත භාෂාවන් පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගත්තේ ය.
ඔහුගේ ඥාතියකු වූ මෙමෝනිස් ද සිල්වා ඇතුළු ශිල්පීන් කිහිප දෙනෙකු විසින් මාවිල විහාර බිතුසිතුවම් නිර්මාණය  කරමින් සිටින අවධියේ ඔහු හා එක්ව කටයුතු කරමින් සිතුවමට මෙන්ම ඇඹීම් කටයුතුද ප්‍රගුණ කිරීමට  අවස්ථාව ලබා ගත්  එතුමා එතැන් පටන් විහාර කර්මාන්තයෙහි නියැලුණු සිත්තරෙකු බවට පත්විය.
මාවිල විහාරස්ථානයේ කලා කර්මාන්තයන්ගෙන් අනතුරුව සොයිලියස්  මහතා පොළොන්නරුව ශ්‍රී ජය විහාරය, උඩුබද්දාව විහාරය, මල්වානේ ලෙනගම්පල පුරාණ විහාරය හා ගිරිඋල්ලේ මැද්දෙපොල යන විහාරස්ථානවල චිත්‍ර හා මූර්ති කර්මාන්තයන්හි යෙදී ඇත. 1922 වර්ෂය ගිරිඋල්ල මැද්දේපොල විහාරස්ථානයේ  විශේෂත්වය වන්නේ එහි කල  මූර්ති කලානිර්මාණයන් ය. එම මූර්ති තුළින් මතුවන්නේ සොයිලියස් මැන්දිස්ගේ නිදහස් බෞද්ධ කලා ආරේ අනන්‍යතාවයි.මේ වන විට ප්‍රවීන සිත්තරයෙක් බවට පත්ව සිටි සොයිලියස් මැන්දිස් මහතා හෙලේනා විජයවර්ධන ළමාතැනියගේ ආරාධනයෙන් කැලණි රජ මහා විහාර කර්මාන්තයේ  සිතුවම් හා මූර්තියෙන් විසිතුරු කිරීමට එක්වන්නේය.
කැලණි රජ මහා විහාරයේ නව බිතුසිතුවම් ඇඳීමට පෙර මෙතුමා  භාරතීය චිත්‍රකලා නිර්මාණ අධ්‍යයන චාරිකාවක යෙදී ඇත. පෙරදිග සම්භාව්‍ය කලාවේ විශිෂ්ටතම නිදසුන් සමූහයක් සහිත අජන්තා, එල්ලෝරා හා භාග් යන ස්ථාන නිරීක්‍ෂණ චාරිකවකින් පසු කැලණි රජ මහා විහාරයට හෙල ආරට නිමවුන සිංහල බෞද්ධ සිතුවම් කලාවේ විශිෂ්ටතම නිර්මාණ එක් කලේය.
බොහෝ පන්සල් වල මෙන් ඒකාකාරී ලෙසින් ජාතක කථා ඇඳීමක් කැලණි සිතුවම් වල නොමැත. ඒ වෙනුවට සම්බුදු සසුනෙහි ඓතිහාසික සිදුවීම් මාලාවක් බොදු සිත් පහන්වන හැඟුමින් යුතුව සිතුවම් වී ඇත. කැලණි වෙහෙර පිළිබඳ ඉතිහාසය, ශ්‍රී මහා බෝධිය වැඩම කරවීම, විහාර මහා දේවියගේ කථාපුවත, ශ්‍රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේ වැඩම කරවීම බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ලංකාගමනය, චූලෝදර, මහෝදර යුද්ධය ආදී ඓතිහාසික පුවත් ගුරු, දුඹුරු හා අඳුරු කහ යන වර්ණ ප්‍රභේද සංයෝජනයෙන් අපූර්වත්වයෙන් යුතුව චිත්‍රණය කොට ඇත.කැලණි සිතුවම් වර්ණ ගැන්වීම සඳහා එතුමා යොදාගත්තේ දේශීය අමුද්‍රව්‍යයන් වූ මකුළු මැටි ස්වභාවික කොළ, මල් හා කැඩුනු බිත්තරවල සුදු මද වලින් කල මිශුණයකි.
අව්‍යාජ ගැමියෙක් ලෙස  සරමක් හැඳ කොණ්ඩය බැඳි, බුලත්විට සපන සාමාන්‍ය සිත්තර බාස් උන්නැහේ කෙනෙකුවු සොයිලියස් මහතා මුළු දිවියම නිහඬව තම නිර්මාණ ශක්තිය ජාතියට, ආගමට,හා  රටට මහඟු මෙහෙවරක්  උදෙසා දායාද කර තම නාමය සදාකාලික ජීවනයට පත්කරවමින්  1975 සැප්තැම්බර් මස පළමුවැනි දින  අප අතරින් සදහටම සමුගත්තාය

Sunday, January 08, 2012

උපන්දා සිට කරපු පව් නැත වරක් වැන්දොත් කැළණියේ.




දුරුතු පෝදා අපට සිහිවන්නේ කැළණියයි. එහෙත් මෙකල නම් දුරුත්තේ නොව දිනපතාම මාධ්‍ය විසින් කැළණිය අපට සිහිපත් කරයි. ඒ කැළණිය නම්වු පුදබිම නිසා නොව අසංවර දේශපාලකයින්ගේ  මාධ්‍ය සංදර්ශණ නිසාවෙනි. බුදුන් වැඩි මේ පින්බිම කෙලෙසන මේ මිනිසුන් දෙව්දත් තෙරුන් ගිය මග නොයන්නේ ලෝකයම දෙව්දත් ලා ගෙන් පිරී ඇති නිසාවෙනි.

මේ සියල්ල අමතක කර අපි සීතල දුරුත්තේ බුදුන් වැඩි පින්බිම ගැන කතාකරමු. එවිට මොහොතකට හෝ අපේ සිත් නිවාලනු ඇති. අපේ ගැමි කවියෙකු කැළණියේ වටිනාකම පලකර ඇත්තේ මෙවන් පදවැලකිනි.
පසන් ගව්තම මුනිදු බුදු වී - සාසනේ ලොව            පැවතියේ
එසන් පත් ඇති අයත් මරුවා කැටුව යනවා            උරුදියේ
වසන් ඇති දා කරපු හිතමය කැටුව යන්‍නේ            පැහැදියේ
උපන් දා සිට කරපු පව් නැත වරක් වැන්දොත්         කැළණියේ.


ලක්දිව බටහිර වෙරලේ වෙළද නගරයක් වු කල්‍යාණී නගරයක් ගැන පන්සිය පනස් ජාතකයේ වලාහස්ස ජාතකයේ කියවේ. වාල්මීකීගේ රාමායනයේ  ඉන්දියාව් රාම රජු පරදා කැළණියේ විසු විභීෂනට  ලංකා රාජ්‍ය භාර කල බව පැවසේ. මේ කතා වෘතාන්තවුවත් කැළණිය මෙරට පමනක් නොව ඉන්දියාවේද ප්‍රසිද්ධ හා දියුණු නගරයක් ව පැවති බව මේ කතා මුළාශ්‍රකරගෙන අපට සිතා ගැණිමට හැකියාව  ලැබේ.

බුදුරජානන් වහන්සේ  ලංකාවට වැඩම කිරීම සමග කැළණියට සුවිශේෂවු ආගමික වැදගත් කමක් අත්වේ. බුද්ධත්වයෙන් නව මාසයකට පසු මෛහියංගණයට වැඩම කල බුදුරජානන් වහන්සේ ට බුහුමන් දැක්වීම පිණිස එහි ගිය මණිඅක්ඛික නාග රජුගේ ආරාධනයෙන් කැළණියට වැඩම කලේය. එහිදී චුලෝදර - මහෝදර  සහෝදරයින් මැණික් පුටුවක් උදෙසා ඇතිවු අරගලය සංසිදුවා  නා රජ දරුවන්ට බණ දේශණා කල බව සදහන්වේ. ඉන්පසුව බුදුරජානන් වහන්සේ  ධර්ම දේශණා කල තැන අරගලයට තුඩුදුන් මැණික් පුටුව පිහිටුවා චෛත්‍යයක් ඉදිකල බව පැවසේ.

කැළණිය ක්‍රිස්තු පුර්ව දෙවෙනි සියවස්වලදී පවා ජනාවාසයක්ව පැවතී ඇත.එකල කල්‍යාණී දේශ යනුවෙන් හදුන්වන ලද කැළණිය දියුණු නගරයක්ව පැවතෙන්නට ඇත. ක්‍රිස්තු පුර්ව දෙවෙනි සියවසේ කල්‍යාණ තිස්ස රජු විසින් උණු තෙල් කටාරමක ලා රහතුන් වහන්සේ නමක් මැරවු හෙයින්  මුහුද ගොඩ ගලා විත් මහත් ව්‍යසනයක්වු බව පුරා වෘත්තියේ  සදහන් වේ.

Thursday, January 05, 2012

හිනාවෙමු.

Wednesday, January 04, 2012

කොළොම් පුරේ ශ්‍රීයා . Colombo 1800 -1980

 Breakwater, Colombo. Ceylon 


Colombo Harbour and Shipping
The name Colombo is derived from the Sinhalese word "kola-amba-thota", meaning "Harbour with leafy mango trees." Since Colombo was a convenient resting place for ships from Arabia to Southeast and Far East Asia, as well as a gateway to the cinnamon resources of the former island of Ceylon, it has been an important port for centuries. During World War II, it became a major re-supply station for Allied forces in Asia as well.


Colombo Race Course Governor's Cup Day - 03rd August 1929

Colombo Town Hall, Ceylon, Late 1800's 


 Colpetty Bazaar, Colombo, Ceylon

Colpetty, or Kollupitiya, Bazaar is a thin strip of land which lies alongside the Galle Road Colpetty Bazaar, along with the Fort area, was the hub of the early British colonial presence in Colombo. The famous Galle Face Hotel is situated at the northern end of Colpetty Bazaar.

Early Days of Chatham Street in Fort, Colombo

Galle Face Green Colombo
Panoramic view of Galle Face Colombo, Sri Lanka around 1880s-1900, looking south from Galle Road (later this path became the Galle Road), Club House & Galle Face Hotel (far right) showing in the background.




Gordon Gardens (later Queen’s House) Colombo, Ceylon, 1924
On February 1, 1804, the British Government took over the private house of the last Dutch Governor in Ceylon, Johan Gerard van Angelbeek in the heart of Colombo Fort. This is the house that became the official residence of the British Governor and was referred to as Queen’s House – so named because the British monarch at the time was Queen Victoria. Queen’s House, was set in about 4 acres of land and the residence gained further attraction when Governor Sir Arthur Hamilton Gordon (1883-90) laid out the Gordon Gardens at his own expense in honour of Queen Victoria’s golden jubilee celebrations in 1887. The Gardens boast of an amazing variety of trees and a marble statue of Queen Victoria which was removed from the gardens in 2006. Gordon Gardens was a public park opened to the public until 1980 when it was made part of the President’s House and today is off-limits to the public. 


Grand Oriental Hotel, Colombo
The Grand Orient Hotel, or GOH as it is commonly known, is located on the waterfront in Fort Colombo. The GOH was built in 1837 for the British soldiers. In 1875 it was converted into a hotel. The hotel was also known as the "Taprobane" and was extremely popular among ship passengers and local residents for its ballroom dancing and luxury. Furniture and crockery from the hotel became style and fashion items. Today the hotel continues to flourish after renovations in the 1990s. The many fine hotels in Colombo reflect the city's popularity as a transit port during the 19th and early 20th century among passengers going to Far East Asia from Europe.




 House boat in Wellawatta Canal, Ceylon, Late 1800's 


Main Street showing Khan Clock Tower, Colombo, Ceylon
The Khan Clock Tower was built around the turn of the nineteenth century. A prominent Colombo landmark, it stands at the entrance to the Pettah markets. The Tower was built by a wealthy Parsi family of Bombay, which also owned the famous Colombo Oil Mills. In this old photo of Sri Lanka the clock tower can be seen in the center background. 

Prince Street & York Street intersection, Fort, Colombo
Later view towards the Pettah from the intersection of Prince Street and York Street, Fort, Colombo. Grindlays Bank building and Gaffoor Building, with two additional floors, is visible on the left facing the Bristol Building and YMBA building on the right. Cargills building is visible on the near right besides the tree and the parked vintage cars.



Colombo, Capital of Ceylon - 1980s
Picture taken from Janadhipathi Mawatha (formally Queens Street) in Colombo Fort. Galle Face Green and the Beira Lake could be seen in the background. Colombo was made the capital of Sri Lanka (then Ceylon) in 1815 under British rule. Prior to the British rule, Colombo had been occupied by the Portuguese until 1656, and by the Dutch from 1656 until 1796. All three of these nations wanted control of Ceylon in large part to safeguard their trade in ivory, cinnamon, elephants and sapphires. 


Galle Face Green Colombo, Ceylon, Late 1800's 


 Street Scene in Pettah Colombo, Late 1800's


The Bambalapitiya Road, Leading to Mount Lavinia, Ceylon, Late 1800's 


The entrance, Mount Lavinia Hotel, Ceylon
The Mount Lavinia Hotel was originally built in 1806. After falling into disrepair, Mount Lavinia House was rebuilt in 1830 by the British Governor Edward Barnes at a cost of 30,000 pounds. It was designed along the lines of "Banqueting Palace" in Whitehall, London designed by the architect Inigo Jones. Like an Italian villa, the house had a coach house, and military barracks and quarters. Mount Lavinia was home to five British Governors. When the British government had finished using the Governor's residence it was converted into the world famous Mount Lavinia Hotel. Scenes from the movie "Bridge on the River Kwai" were filmed here. Mount Lavinia was home to five British Governors. When the British government had finished using the Governor's residence it was converted into the world famous Mount Lavinia Hotel.  
  

The Museum, Colombo
The National Museum of Colombo was established in 1877. The Colombo Museum is the largest and oldest museum in Sri Lanka. It was established under the reign of the British Colonial Governor, Sir William Henry Gregory. The museum was designed in an imposing Italian style by James G. Smither. 



 Banyan Tree - Colpetty, Ceylon


Berre Lake Colombo, Early 1900s
Beira Lake is in the heart of the city of Colombo, Sri Lanka and surrounded by many important businesses. Lake occupied approximately 165 hectares of land in early 1900s and it has been reduced to mere 65 hectares today. 


 Union Place Colombo, Ceylon, Late 1800's


Upper Chatham Street, Fort, Colombo

Subsequent Development of Upper Chatham Street, Fort, Colombo, leading to the Indian Ocean on the Western Coast. Bullock carts lined up along the stretch of shops was used as the mode of transport of goods and people. 


 

මීදුම Published @ 2014 by Ipietoon