පන්නිල

(රුවන් සංජය වික්‍රමසිංහ ෆේස්බුක් හී තැබු ලිපියක් ඇසුරිනි.

ලිපියේ අයිතිය සම්පූර්ණයෙන්ම ඔහු සතුය)

පන්නිල ගම රත්නපුර දිස්ත්‍රික්කයේ කහවත්ත ප්‍රාදේශීය ලේකම් කොට්ඨාසයේ කෙළවරකට වෙන්නට පිහිටා ඇත. තුන් පැත්තකින් සිංහරාජ වනාන්තරයෙන් වටවූ ගම මැද කුඹුරු යාය පිහිටා ඇති අතර සොබා සෞන්දර්යෙන් අනූන පාරාදීසයකි. මීට අවුරුදු කුන්සීයකට පමණ පෙර කන්ද උඩරට සෙංකඩගල රජවාසල ඉංග්‍රීසින් සමග එකතු වීම නිසා රජුට විරුද්ධ වූ රජවාසල නිලයන් දැරෑ පිරිසක් පැන විත් මේ භූමියේ පදිංචි වීම නිසා‍, නිලයෙන් පැන වුත් පදිංචි වූවන්ගේ ගම පන්නිල වූ බව පැරන්නන්ගේ මතයකි. එසේම ගම පැන නිල්දියපිරි පන්පිරුනු විලක් නිසා පන්නිල වූ බවද‍, නිල් මැණික් නිසා පන්නිල වූ බවද පැරන්නන් මත පළ කරති.

පන්නිල මොහොට්ටාලලාගේ‍, ගල්හේන මොටහාට්ටාලලාගේ‍, කෝණාර මුදියන්සේලාගේ‍, පරගහවත්ත විතාරමලාගේ සහ තවත් පරම්පරා කිහිපයක් ලෙසින් පවුල් පරම්පරා අතීතයේ සිට මේ දක්වා දිවෙයි. ගමේ සෑම නිවසකටම අතීතයේ සිට පැවත එන අන්වර්ථ නාමයක් පවතී. වෑකුඹුරහේන‍, අළුත්ගෙදර‍, පහළ අළුත්ගෙදර‍, කොරටුවෙගෙදර‍, දෙවැටකඩේ‍, එගොඩලියද්ද‍, ගල්හේන‍, ඕවිටිගෙදර‍, කුරුලියද්ද‍, පිටෝවිට‍, කනතෙරියන‍, තෙන්ඕවිට‍, පිඹුරගෙවත්ත‍, කොළොම්ඹුඕවිට‍, බටන්දෙණිය‍, රාමන්ගිරිමුල්ල‍, කිතුන්නකන්ද‍, පරගහවත්ත ‍, වලකඩකන්ද‍, ගිනිමලාවත්ත‍, එගොඩවත්ත‍, හෙට්ටිකුඹුරවත්ත‍,ගුලනෙගෙදර‍, ඕවිටිගෙදර‍, කඩේකොට්ටුව , ඇහැළගහවත්ත ඉන් සමහරකි. තවත් බොහෝ ගෘහ නාම ගම තුල ව්‍යවහාර වෙයි.

ගම තුළ බොහෝ කුඹුරු ඇති අතර උල්පත් දියෙන් ඒවා වගා කරති. අස්වැද්දුම‍, වෑකුඹුර‍, පිටමුල්ල‍,ගෙදරකුඹුර‍, මැටිහග්ගොඩ‍, වලමග‍, දෙල්ගහඇස්සැද්දුම‍, වෙලබඩහේන‍, මහකුඹුර‍,මැද්දෙකුඹුර‍, වැලිපත‍, ගල්ලෙනපීල්ල කුඹුර‍, බෝගහයට කෑල්ල‍, වැ⁣ටකෙයියාපත‍, හිරිපුරන‍, වැලිපත‍ සහ තවත් නම් බොහොමයකින් කුඹුරු කොටස් යුක්තය. එසේම ගමේ යම්කිසි රාජකාරි ක්‍රමයකට කුඹුරු තිබී ඇති බව ඒවායේ පහත නම් වලින් හදුනාගත හැකිය. බණ්ඩාරකුඹුර‍, පිංකුඹුර‍, හේවගෙදරකුඹුර‍, හෙට්ටිකුඹුර‍, පනිච්චියගෙකුඹුර‍, කුසිගෙකුඹුර‍, නැකැත්තගෙකුඹුර‍, රදාලියද්ද‍, මනන්නයෙකුඹුර‍, බඩහැලකුඹුර‍, බෙරකාරයගෙකෑල්ල‍, බෙරවලියද්ද‍, පංසලගාවදෙණිය‍ ආදී ලෙසට හදුනාගත හැකිවේ.

අතීතයේ මුතුන් මිත්තන් බොහෝ දුෂ්කරව ජීවිතය ගැටගසාගෙන පැමිණ ඇත. ගොවිතැන‍, කිතුල් මල් කපා පැණි හකුරු නිපදවීම‍, වනාන්තරයෙන් දුම්මල එකතු කර විකිණීම‍, බට ගස් වලින් ගැරුම් වට්ටි‍, වේවැල් වලින් කූඩ වියා විකිණීම‍, වැනි දුෂ්කර වෘත්තීන් වල නිරත වී ඇත. ගම්වැසියෙකු බරපතල ලෙස අසනීප වුවහොත් ඇදක ලීයක් ගැටගසා ඒ මත රෝගියා තබාගෙන ගමම එකතු වී මහවන මැදන් දුෂ්කරව හෙල් පල්ලම් දොළවල් තරණය කර නගරයේ රෝහලකට ගෙනයෑමට හෝරා තුන හතරක් ගතවිය. එයිට මෙහා සියලු අසනීප ගමේ පාරම්පරික වෙද මහතා ඉසිවරයෙක් බදුව වෙදකම් කිරීමෙන් සනීප කර ඇත.

ගම මැද කැළෑ කුට්ටියේ නුග දොරටුව නම් මහා රූස්ස වනස්පතියක් තිබී ඇති අතර මිනිස්සුට එහා මෙහා යෑමට නුග ගසෙහි නුග මුල් අතරින් සෑදුනු කුඩා දොරකඩක් තිබී ඇත. අදුර පිරි ගුප්ත බවකින් යුතු මේ නුගදොරටුවෙන් එහා මෙහා යන අයත් ‍, ගම කොණ සොහොන් පිට්ටනිය හරහා ගමන් කරන අයත්‍, සවස නානතොටවල් හරහා ගමන් කරන අයත් අමනුෂ්‍ය බලපෑම් වලට නතු වීම එකල සුලභ දෙයකි. සතියකට තොවිලයක් දෙකක් ගමේ කොහේ හෝ තිබී ඇති අතර තොවිල් බැලීමට ගම්වැසියන් එක්රොක් වී ඇත. අස්වනු නෙළා සිදුකරන මේස පිදිල්ල ශාන්ති කර්මය‍, නූල් බැදීම්‍, දෙහි කැපීම්‍, වින කැපීම්‍, තොවිල්‍, ගරායක් සන්නි‍, අයිල පැදීම‍‍, පිල්ලියැවීම් ආදිය තිබුනු බව ජනප්‍රවාදයේ සදහන් වේ.

නිවසේ බත් පිසීමට හාල් ගන්නා විට සහල් මිටක් වළදකට දමා තබා එම මිටිහාල් වළදේ සහල් විහාරස්ථානයට පූජා කිරීම හෝ දේවාල සදහා පරිත්‍යාග කිරීම කලක සිට සිදුව ඇත. කුඹුරු හේන් වැඩ අත්තම් ක්‍රමයට සිදු කරයි. කුළියට නොව එකිනෙකාට උදව් කිරීම මගින් ගම තුළ සහජීවනය වර්ධනය වී ඇත. එය අදටත් කුඹුරු ගොවිතැනේදී දකින්නට ඇත. ගමේ සෑම නිවසකම වාගේ වී අටුකොටු පිරී පවතී.

අතීත පන්නිල බොහෝදෙනෙන් දුෂ්කරව කල් ගත කලද සතුට සහජීවනය ගම තුළ පැතිරී තිබිනි. අතීතයේ සමහර අයෙකුට සන්තකයටම තිබී ඇත්තේ එකම එක සරමක් පමණි. දිය නෑමට දොළට ගිය විට ඒ සරම සෝදා ගලක වනා සරම වේලෙන තුරු දියනෑම කල බව අසා ඇත. හොද සරමක් කෝට් එකක් තිබී ඇත්තේ කිහිප දෙනෙකුට පමණි. මගුල් තුලාවකදී ඇදුම් හිමි පුද්ගලයා හමුවී ඒවා ගෙන ගොස් ඇදගෙන යාම සිදුකර ඇත. එසේම ගොයම් පාගන කාලයට සමහර නිවෙස් හිමියන් බුලත් අතක්ද රැගෙන පැමිණියේ නිවසේ වහළය සෙවිලි කරගැනීමට පිදුරු ටිකක් ඉල්ලා ගෙන යාමටය. මී හරකුන් විශාල ලෙස ඇතිකර ඇත්තේ ගොවිතැන සදහාය. කුඹුරු වගාකළ පසු කුඹුර වටේටම වැටක් බැදීම සිදුකර ඇත්තේ හරකුන්ට කුඹුරු යායට ඇතුළු වීමට නොහැකි පරිදිය. එම වැට දොළේත් ඉදිකර ඇති අතර දොළේ වතුර වැඩිවන විට වැට වතුරත් සමග උඩට යන පරිදි ඉදිකර තිබූ බව පැරැන්නෝ පවසති.

ගමට ඉහළින් වනාන්තරය මැද පොළොව යට හුණුගල් ගුහා රාශියක් පිහිටා ඇත. ඒවා ⁣පන්නිලටම විශේෂ වූ අවුරුදු මිලියන ගනනකට පෙර ඇතිවූ‍, ලෝකයටම සුවිශේෂී වූ පාෂාණ බව ආචාර්ය Aravinda Ravibhanu මහතා සදහන් කර සිටී. එම ගුහා තුළ මනරම්ව හිරිලඹ හා හිරිටැඹ වසර දහස් ගනණක් තිස්සේ නිර්මාණය වී ඇත. එසේම පන්නිල වනාන්තරයේ රම්මලකඩ නම් වූ ප්‍රදේශයේ මීට දශක කිහිපයකට පෙර සිය ගණනක් සේවය කළ මිනිරන් පතල් සමූහයක් තිබී ඇති අතර දැන් ඒවා වැසී ගොසිනි. ඉංග්‍රීසින් මෙරට පාලනය කරන සමයේ කෝපි තේ සාදික්කා පැගිරිමානා ආදිය ගමට ඉහළ වනාන්තරය තුළ වගා කර ඇත. එම වගාවන් හා ඔවුන් ඉදිකළ ගොඩනැගිලි වල නෂ්ටාවශේෂ ‍, අශ්ව කරත්ත පාරවල් අදද දක්නට ඇත.

මේ ආදී බොහෝ ලස්සන කතන්දර සමූහයක් පන්නිල ගම වටා ගොනූවී ඇත. ගම් දහයක් එකතු කර පාලන පහසුවට සෑදූ පත්තුවට නම තබා ඇත්තේද පන්නිල්පත්තුව ලෙසින්ය. පන්නිල බුදුගල්ලෙන චන්ද්‍රාරාමය ගමට ඇති විහාරස්ථානයයි. එහි විහාරමන්දිරය තුළ පිහිටිගලේ ශෛලමය සැතපෙන පිළිමයක් නෙළා ඇති අතර‍, ගල්ලෙනෙහි ඉපැරැණි කටාරමක්ද දක්නට ඇත. වලගම්බා රජු සැගවී සිටි ගල්ලෙනක් බව පැරන්නන් විශ්වාස කරයි.

A day in the life

Read More

The Dali, ඩාලි

 ෆ්‍රැන්සිස් ස්කොට් කී  Francis Scott Key Bridge  පාලම කඩා වැටීමට තුඩු දුන් අවස්ථාවන්හි විස්තර භාණ්ඩ නෞකාවේ "කළු පෙට්ටිය" මුහුදු ගමන් දත්ත පටිගත කිරීමේ යන්ත්‍රයෙන් (VDR) සොයා ගන්නා ලද්දේ නියමුවා ඉදිරි තත්වය පිළිබඳව බලධාරීන් දැනුවත් කිරීමට උත්සාහ කරන විටය.

 අඩි 984 ක් දිග  සිංගප්පූරු ධජය සහිත The Dali, ඩාලි යාත්‍රාව බැල්ටිමෝර් වරායෙන් පිටතට යාත්‍රා කිරිමේදී විදුලිය අහිමි වී අඟහරුවාදා අලුයම 1:27 ට පමණ පාලමේ ගැටී ඇති බව ජාතික ප්‍රවාහන ආරක්ෂණ මණ්ඩලය National Transportation Safety Board පවසයි. නැගෙනහිර වෙරළේ නාවික ගමනාගමනයේ සැතපුම් 2කට ආසන්න  වූ පාලම තත්පර කිහිපයකින් the Patapsco River පැටප්ස්කෝ ගඟට කඩා වැටුණි.

 බිඳවැටීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන් ප්‍රාදේශීය, ප්‍රාන්ත සහ ෆෙඩරල් නිලධාරීන් ඒකාබද්ධ ප්‍රකාශයක්  මගින් ,  නිවේදනය කළේ සුන්බුන් වලින් ගඟේ ඇති අනතුරුදායක තත්වයන් හේතුවෙන් කිමිදුම් මෙහෙයුම් සහ වාහන ගමනාගමය  අත්හිටුවා ඇති බවයි.

 අනතුරෙන් පසු ඩාලි හි සාමාජිකයින් 22 දෙනෙකුගෙන් යුත් කාර්ය මණ්ඩලය යාත්‍රාවේ  රැඳී සිටින බව වෙරළාරක්ෂක ප්‍රාකාශක “සින්තියා ඕල්ඩ්හැම් Cynthia Oldham “පැවසීය. නෞකාවේ සිටි කිසිවකුට තුවාල සිදුවී නොමැත. පාලම කඩා වැටෙන විට ඉදිකිරීම් කම්කරුවන් අට දෙනකු පාලමේ වළවල් සකස් කරමින් සිටියහ. ඔවුන්ගෙන් දෙදෙනෙකු දිවි ගලවා ගත් අතර අනෙක් අය මිය ගොස් ඇතැයි අනුමාන කෙරේ.

 ප්‍රවීණයන් ඇස්තමේන්තු කරන්නේ පාලම ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට වසර දෙකක් ගත වන අතර ව්‍යුහයේ අත්තිවාරම දිය යට තත්ත්වය මත පදනම්ව අවම වශයෙන් ඩොලර් මිලියන 350 ක් වැය වනු ඇති බවයි. එක්සත් ජනපද ප්‍රවාහන ලේකම් පීට් බුටිගීග් පැවසුවේ  හදිසි වැඩ සඳහා ෆෙඩරල් අරමුදල්වල පළමු ඩොලර් මිලියන 60 අනුමත කර ඇති බවයි.

 

A day in the life

Read More

ඉලපත (ඉලිපොත)

අදවගේ නෙවේනෙ අතීතයෙ තිබ්බේ කටු මැටි ගහලා බිත්ති බැදපු ගෙවල්. එව්වාට බිම මැද්දේ මැටිත් එක්ක ගොම කලවංකරලා. මැටි ගෙයි ගොම ගාපු බිම පුදුම නැවුම් සුවදක් එන්නේ.. ඒවායෙ ඉදපු අය ඒක දන්නවා හොදටම.

මෙන්න මේ ගෙවල් අතීතයේ අතුපතු ගාගන්න යොදාගත්තේ ඉලිපොත කියන උපකරණයයි. මේ ඉලිපොත හදාගන්නේ අර ගොම ගාපු පොළව පලුදුවෙන්නෙ නැති විදිහේ අමුද්‍රව්‍ය යොදාගෙන. ඒ සදහා ඉක්මනින් හැලෙන්නෙ නැති කොළ අතු තමා යොදාගත්තේ.

අපේ ආත්තම්මලා ගෝතමානා කියන වල් මල් වේලෙන්න ඇරලා ඒ මල්වල ඇට වැටුනට පස්සෙ ඉලිපත් බදිනවා. පුවක් අත්ත,පොල් අත්තේ අඟ කොටස,සඹුක්කු අතු ආදියෙන් ඉලි⁣පත බදිනවා පැරණ්නන්.

නමුත් ඒ ඒ ප්‍රදේශ වල සැදෙන ස්භාවික ශාක කොටස් මේ සදහා ලබාගන්නා නිසා ඉහත සදහන්කරපුවා පමණක් යොදාගන්නවා කියලා කියන්න අමාරුයි.

අද භාවිත කොස්ස භාවිතා උනේ පසුකාලීනවනේ. ගොම පොලව අතු ගාන්න යොදාගත් ඉලිපත පැරණි කාන්තාවගේ හොද ආත්ම ආරක්ෂක උපකරණයක් බවත් අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැනේ ඉතිම්.."ඉලිපත ගන්න කලින් බැහැපන් කිව්වෙ දොට්ට...", "ඉලිපත කැඩෙනකම් ගහලයි මම පස්ස බැලුවෙ..." එදා ඉලිපතින් ගුටිකනවා කියන්නෙ මහ නිංගිරාවකට ලක් උනා කියන කාරණාවක්. ඒකට හේතුව ඉලිපත බිම අතුගාන්න, කුණු ඉවත්කරන්න ගන්න උපකරණයක් වීමයි.

උපුටා ගැනිමකි..

මුල් හිමිකරුට ස්තුතිය

A day in the life

Read More

බරණ ගණිතයා

Kamal P Alahakoon

මාතර යුගයේ හිටි කවියන් අතර,

සංකීර්ණ චරිතයක් "බරණ ගණිතාචාර්ය තුමා".

සාමාන්‍යය වහරෙදි "බරණ ගණිතයා".

පෘතුගීසි,ලන්දේසි පාලන සමයන් තුළ ඔවුන්

"ආර්ථිකය හා නීතිය" විෂයෙහි බලපෑමක් කළද,

අධ්‍යාපනය පැවතුනේ පන්සල කේන්ද්‍ර කර ගෙනම,ය.

සිටිනාමළුවේ යතීන්ද්‍රයන් වෙතින් ශිල්ප හදාල බරණ,

වෙසෙසින් ප්‍රසිද්ධ වන්නෙ,"වස් කවි,සහ සෙත් කවි"ප්‍රබන්ධය පිළිබඳව ය.

මෙනිසා බරණට මිතුරන්ට වඩා සතුරන් වූ බව කියති.

"වනපොත් කිරීම"හෙවත්"කට පාඩම් කිරීම"ශිල්ප ක්‍රමයක් ලෙස සැළකුන

මේ අවදියේ මිනිසුන්ගේ "මතක තබා ගැනීමේ ශක්තිය "උසස් එකක් විය.

අහම්බයකින් බරණ ගණිතයාට මහමඟදී හමුවන

නොඑසේනම්,කිරින්දට දීග ගොස්

තම ගමට පැමිණ ආපසු යන

රෑමත් ළඳක් දැක බරණ ගණිතාචාර්ය වරයා එකෙනෙහි පබැඳූ

මෙම කවිය මෙළෙස යළි ඇසුරු කරන්නට නොලැබෙනු ඇත.

"සුරින්ඳගේ අඟනන් මෙන - බරින් බිමට බටු සන්දන

කිරින්දෙ සිට අවුදින්,යන - බිරින්දගේ සොබනා

රැවින්,ඇගේ යසසින්,වන - රතින්ඳුගේ,ඔද සින්දන

ලෙසින් කියමි එළඳුන් ගැන - සිතින් හැඟෙන පමණා

"තදින් තකිට දිමිතොන්" ,යන -පෙදෙන් නටන ඇගෙ පුන් තන

එරන් තිසර පැටියන් මෙන - නෙතින් නෙතට පෙණුනා

මෙවන් අඟන මට දැන් ගෙන - විඳින්ට රති සැප දුන් තැන

ඔවුන්ට දෙමි මසුරන් ගෙන - රැකෙන්ට මට තිබෙනා

රැවින් සදසි සිරිකල් වන - නුවන් යුගැති ඉඳුනිල් වන

කුසුම් වරළ සිකිපිල් වන - ගගන් අකුස විලසා

ලෙවන් අදර වදමල් වන - දසන් දෙපල කොඳතුල් වන

වදන් කියන සුරතල් වන - පෙමින් බලන අඩැසා

සුපුන් දෙතන සුලකල් වන -පෙදින් පෙදට නිති සෙල්වෙන

සෙදින් සළෙලු මන අල්වන - ලෙසින් හසිනි නොලසා

මෙවන්,රැසිරි නුඹෙ දුල්,වන - කුසුම් සරුගෙ ඔද සොල්වන

විඳින්ඩ රති සැප කල් වන - වරෙන් පියඹ විගසා.

"බරණ ගණිතාචාර්ය වරයා"හෙවත් "බරණ ගණිතයා"ගැන පෙර සටහකදී

ඔහු ජන ප්‍රසාදයට මෙන්ම,අප්‍රසාදයට පත්ව සිටි වගක් කිවුවා.

"අප්‍රසාදයට" පත් වුණේ ඔහු වස් කවි කියන්නෙකු" වීම නිස යි.

නිසි ගන පිහිටුවා "වස් කවි "කීමෙන්

"සොර සතුරන්ට දඬුවම් දීම " කළ හැකි යැයි මතයක් පවතිනවා.

මාළු ඇල්ලීම සඳහා ඇටවූ "කෙමනක් සොරා ගත්තාට"

බරණ කී වස් කවි පෙළකිය මේ.

මුරු අණ බෙලෙන් රෝදුක් ගත වැඩීයන්

දොරු වන වදින ඉස්සන් බඩ ඉරාගන්

කිරැමෙන තරාදිය බරණින් බලා ගත්

ගුරු දින කෙමන ගත්තෙකු යකු මරා ගන්

බහින ජලය මෙන් සියගත ඇදීයන්

නඟින ගහෙන් උගුලෙන් උල ඇනීයන්

බහින බැම්මිවල හැරපට කැඩීයන්

කෙමන ගත් සොරා හතරට පැළීයන්

කලුවන තැනය යනි රෑපාන නොවැළකූ

මැලි නොව සිතේ කැපකර ගන්න බිල්ලෙකූ

මුළු ලොව බලන තෙද ඇති මහ සොහොන් යකූ

අළු කර ගන්න අල්ලා කෙමන ගත් යකූ

දිනෙක රෑ ගස්වල සිටම කුරුම්බා බිවු සොරනට කියූ වස් කවක්.

මොකාදෝ එකා මට නොදනෙයි ඒකා

කකා කුරම්බා ගෙඩි බිම දමන එකා

යකා ඇට නහර මස් බිලි ගන් සැනෙකා

විකාමහ සොහොන් දෙවි දිවි හරින් මකා

තෙළි දිය සොරකම් කළාට කී කවක්.

ලා වෙලා තුබුළා කිතුල්මල තුබූ තෙළි දිය ගෙන අළුත්

ඒ බලා නුමුලා සොරෙක් බීලා ගියා සැළ ගෙන අළුත්

ලෝතුලා තුබුලා පසිඳු යස තෙද බලැති දෙවියනි අළුත්

ඌ හෙලා නුමුළා ගසින් හළ මැනවි දැන් නොතබා අළුත්

A day in the life

Read More

මොස්කව් ප්‍රාහාරය.

මොස්කව් ප්‍රසංග ශාලාවක අවම 

වශයෙන් පුද්ගලයින් 139 දෙනෙකුට මරු කැඳවූ මොස්කව් ප්‍රසංග ශාලාවට ම්ලේච්ඡ ප්‍රහාරයක් එල්ල කළ බවට සැක කෙරෙන පුද්ගලයින් සිව්දෙනා ත්‍රස්ත චෝදනා මත අධිකරණයට ඉදිරිපත් කර ඇත, ක්‍රෙම්ලිනය සමූලඝාතනය වැළැක්වීමට අපොහොසත් වීම සම්බන්ධයෙන් විවේචනය කරන ලද සිය ආරක්ෂක සේවාවන් ආරක්ෂා කරමින් සිටි.

සැකකරුවන් තිදෙනෙකු ඉරිදා රාත්‍රියේ මොස්කව් උසාවියට පා ගමනින් යන විට දෙගුණයක් නැමී සිටි අතර සිව්වැන්නා රෝද පුටුවක සිටි අතර ඔවුන් ප්‍රතිචාර නොදක්වයි.

මධ්‍යම ආසියාතික තජිකිස්තාන් ජනරජයෙන් පැමිණි නමුත් තාවකාලික හෝ කල් ඉකුත් වූ වීසා මත රුසියාවේ සේවය කළ සැකකරුවන් Dalerdzhon Mirzoyev, Saidakrami Rachabalizoda, Shamsidin Fariduni සහ Mukhammadsobir Faizov ලෙස මොස්කව් නගර අධිකරණය විසින් නම් කර ඇත. ඔවුන්ට ජීවිතාන්තය දක්වා සිරදඬුවම් ලැබිය හැකිය.

සිකුරාදා මොස්කව් තදාසන්න ප්‍රදේශයක ක්‍රොකස් සිටි ශාලාවට කඩා වැදී, ගොඩනැගිල්ලට ගිනි තැබීමට පෙර  සිවිල් වැසියන්ට වෙඩි තැබීම, ප්‍රසංගයට යන අය ඇතුළත සිටියදී වහලය කඩා වැටීමට සැලස්වීම ඔවුන්ට  එල්ල වි ඇති චෝදනා වන්ය.

ISIS සමූල ඝාතනයේ වගකීම භාරගත් අතර සිද්ධිය පෙන්වන ග්‍රැෆික් දර්ශන නිකුත් කරන ලදී - නමුත් මොස්කව් විසින් නිසි  සාක්ෂි නොමැතිව අපරාධකරුවන් යුක්රේනයට පලා යාමට සැලසුම් කර ඇති බවට අවධාරනය කර ඇත. කියෙව් සම්බන්ධය දැඩි ලෙස ප්‍රතික්ෂේප කර ඇති අතර ක්‍රෙම්ලිනයේ ප්‍රකාශයන්  එම අදහස් "විකාර" ලෙස හඳුන්වයි.

සඳුදා අනෙකුත් රජයේ නිලධාරීන් සමග පැවති රැස්වීමකදී රුසියානු ජනාධිපති ව්ලැඩිමීර් පුටින් මෙම ප්‍රහාරය "රැඩිකල් ඉස්ලාම්වාදීන්" විසින් සිදු කර ඇති බව පිළිගත්තේය, නමුත් තවමත් අවසාන වගකීම යුක්රේනය මත පැටවීමට උත්සාහ කළේය.

"මෙම අපරාධය සිදු කරනු ලැබුවේ රැඩිකල් ඉස්ලාම්වාදීන් විසින් බව අපි දනිමු, ඔවුන්ගේ දෘෂ්ටිවාදය උදෙසා ඉස්ලාමීය ලෝකයම සියවස් ගණනාවක් තිස්සේ සටන් කරමින් සිටී" යැයි පුටින් පැවසීය, නමුත් මෙම ප්‍රහාරය "එතැන් සිට රුසියාවට එරෙහිව සටන් කරන අයගේ උත්සාහයන් මාලාවක සම්බන්ධකයක්" බව පුටින් පවසයි. 

චෝදනාවට ලක් වූ පළමු සැකකරු වන මිර්සොයෙව්ගේ ඇසේ කළු පැහැයක්, මුහුණේ තැලීම් සහ ගෙල වටා ප්ලාස්ටික් බෑගයක් තිබුණි. 32 හැවිරිදි මිර්සොයෙව්ට සයිබීරියාවේ නොවොසිබිර්ස්ක් නගරයේ මාස තුනක තාවකාලික පදිංචි බලපත්‍රයක් තිබූ නමුත් එය කල් ඉකුත් වී ඇති බව රුසියානු රාජ්‍ය මාධ්‍ය RIA Novosti වාර්තා කළේය.

1994 දී උපත ලැබූ රචබලිසෝඩා භාෂා පරිවර්තකයෙකු මාර්ගයෙන් අධිකරණයට පැවසුවේ තමා සතුව රුසියානු ලියාපදිංචි ලේඛන ඇති නමුත් ඒවා කොහේදැයි මතක නැති බවයි. ඔහු උසාවියට පැමිණ සිටියේ ඉදිමුණු ඇසක් සහ කනක් බැඳගෙනය.

තුන්වන විත්තිකරු, 1998 දී උපත ලැබූ ෆරිදුනි, කාර්මික නගරයක් වන පොඩොල්ස්ක් හි කම්හලක සේවය කළ අතර මොස්කව් අසල Krasnogorsk හි ලියාපදිංචි විය.

ත්‍රස්තවාදී චෝදනා සම්බන්ධයෙන් පුද්ගලයන් තිදෙනා වරද පිළිගෙන ඇති බව රුසියානු මාධ්‍ය වාර්තා කළේය. 2004 දී උපත ලැබූ හතරවැන්වනා වන ෆයිසොව් පොරොන්දු වූයේ කුමක්ද යන්න පැහැදිලි නැත. ඔහු වීදුරු කූඩුවක් තුළ රෝද පුටුවක වැතිර සිටින අයුරු ඡායාරූපයේ දැක්වේ.

උසාවියට ගෙන එන විට ඔවුන්ට පහර දී තුවාල වී ඇති බවක් පෙනෙන්නට තිබුණි. ඔවුන්ගෙන් සමහරක් ප්‍රචණ්ඩ ලෙස ප්‍රශ්න කරන බව පෙන්වන වීඩියෝ සහ නිශ්චල ඡායාරූප, එක් පැහැදිලි විදුලි සැර වැදීමක් ඇතුළුව, රුසියානු සමාජ මාධ්‍යවල පුළුල් ලෙස බෙදා හරින ලදී.

එක් වීඩියෝවක පෙනී යන්නේ රචබලිසෝඩාව බිම තබාගෙන සිටින අතර ඔහුගේ කනෙන් කොටසක් කපා දමා කටේ පුරවාගෙන , සැඟවී සිටින පරිවර්තකයෙකු විසින් ඔහුව තබාගෙන සිටින ආකාරයයි.

රුසියානු රාජ්‍ය ප්‍රචාරක ජාලය වන RT හි ප්‍රධාන කර්තෘ වන මාගරිටා සිමෝනියන්, රචබලිසෝඩා දැඩි ලෙස වෙළුම් පටියක් දමා උසාවියේදී පෙනී සිටින වීඩියෝවක් පළ කර ඇත, 

CNN සැකකරුවන්ට එරෙහිව සිදු කරන ලද "ප්‍රචණ්ඩත්වයේ දෘශ්‍යමාන සලකුණු" පිළිබඳව ක්‍රෙම්ලිනයෙන් විමසූ නමුත් ප්‍රකාශක දිමිත්‍රි පෙස්කොව් අදහස් දැක්වීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය.

ඔවුන් සිව්දෙනා 2022 මැයි මාසය දක්වා පූර්ව නඩු විභාගයකට පෙර රඳවා තබා ගැනීමට නියෝග කර ඇති බව අධිකරණය ප්‍රකාශ කළේය.

පසුව සඳුදා, රුසියාවේ විමර්ශන කමිටුව ප්‍රහාරය සම්බන්ධයෙන් තවත් පුද්ගලයින් තිදෙනෙකු - සහෝදරයන් දෙදෙනෙකු සහ ඔවුන්ගේ පියා - රඳවා තබන ලෙස අධිකරණයෙන් ඉල්ලා සිටි බව රුසියානු රාජ්‍ය මාධ්‍ය TASS වාර්තා කළේය.

ප්‍රහාරයෙන් දින තුනකට පසු සඳුදා, ගැලවුම්කරුවන් තවමත් කඩා වැටුණු ප්‍රසංග ශාලාවේ නටබුන් අතර සොයමින් සුන්බුන් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ කරමින් සිටියහ. රුසියාවේ හදිසි අවස්ථා පිළිබඳ අමාත්යාංශය පැවසුවේ "විශේෂඥයින්" 300 කට වැඩි පිරිසක් එම ස්ථානයේ වැඩ කරන බවයි.

දශක දෙකකට ආසන්න කාලයකදී රුසියානු භූමියේ සිදු වූ මාරාන්තික ප්‍රහාරය වන මෙම ප්‍රහාරය, රුසියාව තුළ කෝපයට හා අවිශ්වාසයට මුහුණ දුන් අතර, දරුණුතම දඬුවම් දිය යුතු යැයි ඉල්ලා සිටියේය.

ISIS සංවිධානය තම සටන්කාමීන් ප්‍රහාරය එල්ල කළ බවට සාක්ෂි සපයන බව පෙනෙන්නට තිබුණද, පුටින් සහ අනෙකුත් ජ්‍යෙෂ්ඨ නිලධාරීන් යුක්රේනය ත්‍රස්ත ප්‍රහාරයට සම්බන්ධ කිරීමට උනන්දු වී ඇත.

ප්‍රහාරය   ආරම්භ වී පැය 19 කට වැඩි කාලයකට පසු - සෙනසුරාදා පුටින් කියා සිටියේ ප්‍රහාරකයන්ට යුක්රේනයට පැන යාමට "කවුළුවක්" සූදානම් කර ඇති බවයි. ඔහු සාක්ෂි ඉදිරිපත් කළේ නැත. රුසියානු විදේශ අමාත්‍යාංශයේ ප්‍රකාශිකා මාරියා සකාරෝවා ද මෙසේ පැවසුවාය: “මේ ලේ වැකි අවජාතකයන් හිංසා පීඩාවලින් සැඟවීමට සැලසුම් කළේ කුමන රටේදැයි දැන් අපි දනිමු - යුක්රේනය.”

මේ සම්බන්ධව යුක්රේනය කිසිදු අදහසක් තරයේ ප්‍රතික්ෂේප කර නැති අතර එම චෝදනා "රුසියානු සමාජය තුල යුක්‍රේන විරෝධී හිස්ටීරියාව තවදුරටත් අවුලුවාලීම සඳහා ක්‍රෙම්ලිනය විසින් සැලසුම් කරන ලද ප්‍රකෝප කිරීමක්" ලෙස හඳුන්වන අතර මොස්කව්හි යුක්රේනය ආක්‍රමණයට සහභාගී වීමට රුසියානු පුරවැසියන් තවදුරටත් බලමුලු ගන්වා ඇත.

වොෂින්ටනය සහ මොස්කව් අතර සබඳතා ඓතිහාසික පහත් මට්ටමක පැවතුනද, ISIS සටන්කාමීන් රට තුළ ප්‍රහාරයක් දියත් කිරීමට සැලසුම් කරන බවට එක්සත් ජනපදය රුසියාවට අනතුරු ඇඟවීය. මොස්කව්හි එක්සත් ජනපද තානාපති කාර්යාලය මේ මස මුලදී පැවසුවේ, “ප්‍රසංග ඇතුළුව මොස්කව්හි විශාල රැස්වීම් ඉලක්ක කිරීමට අන්තවාදීන්ට ආසන්න සැලසුම් ඇති බවට ලැබෙන වාර්තා අධීක්‍ෂණය කරන” බවයි.

එක්සත් ජනපද ජාතික ආරක්ෂක කවුන්සිලයේ ප්‍රකාශිකා ඇඩ්‍රියනා වොට්සන් පැවසුවේ “අනතුරු ඇඟවීමේ රාජකාරිය” ප්‍රතිපත්තිය යටතේ එක්සත් ජනපදය මෙම තොරතුරු රුසියානු බලධාරීන් සමඟ බෙදා ගත් බවයි. සිනමාහල් සහ ප්‍රසංග ශාලා වැනි ස්ථානවලින් වළකින ලෙසට ද එක්සත් ජනපදය ඇමෙරිකානු පුරවැසියන්ට අනතුරු ඇඟවීය.

එහෙත් ප්‍රහාරයට දින කිහිපයකට පෙර අඟහරුවාදා කළ කතාවකදී පුටින් ඇමරිකානු අනතුරු ඇඟවීම් “ප්‍රකෝපකාරී” ලෙස ඉවත දැමුවේ “මෙම ක්‍රියාවන් මුළුමනින්ම බ්ලැක්මේල් කිරීම හා අපේ සමාජය බිය ගැන්වීමේ හා අස්ථාවර කිරීමේ චේතනාවට සමාන” බව පවසමිනි.

සඳුදා වාර්තාකරුවන්ගේ ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු දෙමින්, පෙස්කොව් මොස්කව් වෙත වොෂින්ටනයෙන් අනතුරු ඇඟවීම් ලැබී තිබේද යන්න ගැන අදහස් දැක්වීම ප්‍රතික්ෂේප කළ අතර රුසියාවේ ආරක්ෂක සේවාවන්හි “වෙහෙස නොබලා වැඩ” ආරක්ෂා කළේය.

රුසියානු දේශපාලනය සහ FSB ආරක්ෂක සේවය පිළිබඳ විශේෂඥයෙකු වන Mark Galeotti CNN වෙත පැවසුවේ පුටින් "ඇමරිකානුවන්, දත්මිටි කාගෙන සිටියත්, වර්තමාන පරිසරය තුළ ත්‍රස්තවාදී තර්ජන පිළිබඳව සැබෑ බුද්ධිය ලබා දෙනු ඇතැයි විශ්වාස කිරීම දුෂ්කර යැයි" ඔහු සිතන බවයි.

"වෙනත් රටක මැතිවරණයකට මැදිහත් වීම සඳහා ව්‍යාජ බුද්ධි අනතුරු ඇඟවීමක් නිකුත් කිරීම ගැන ඔහුට කිසිදු තැකීමක් නැති නිසා, ඇත්ත වශයෙන්ම ඇමරිකානුවන් කරන්නේ එය බව ඔහු සිතන්නට ඇතැයි මම විශ්වාස කරමි," Galeotti පැවසීය.

මොස්කව් හි CNN කණ්ඩායමක් සිකුරාදා ප්‍රහාරයෙන් විපතට පත් වූවන් වෙනුවෙන් මල් තැබීමට පැමිණි ශෝකයට පත් වූවන් සමඟ කතා කළහ.

37 හැවිරිදි ඇලෙක්සැන්ඩර් මැට්වීව් CNN වෙත පැවසුවේ රුසියානුවන්ට අනාරක්ෂිත බවක් දැනෙන බවත් තවත් ප්‍රහාරයක් සිදුවිය හැකි බවට කනස්සල්ලට පත්ව සිටින බවත්ය. යුක්රේනය සම්බන්ධ බවට පුටින්ගේ යෝජනාව පිළිගත හැකි බව ඔහු පැවසීය.

“ඔවුන් යුක්රේනයට පැන යාමට උත්සාහ කරන බව ඔහු පැවසීය. මෙය අර්ථවත් කරයි. ඔවුන් මුදල් සඳහා ආශාවෙන් සිටි අර්ධ බුද්ධිමතුන් සොයා ගත්තා, ”මැට්වීව් පැවසීය.

 ------CNN ප්‍රවෘත්ති.

A day in the life

Read More

නැකත් සහ අරුන් ගැන කතා බහක්.

නැකැත් ගැන මා ලියූ ලිපියේ මට අවධාරණය කිරීමට අවශ්‍ය වූයේ කරුණු දෙකක්. එකක් සිංහල සංස්කෘතියේ විවිධත්වය අනුව අවුරුදු නැකැත් සීට්ටු කිහිපයක් තිබිය හැකි බව. ඒ ඒ අය අවශ්‍යතාව මත ඒ ඒ සීට්ටු තෝරා ගනීවි. ජාතික සමගිය එක් නැකැත් සීට්ටුවක් පමණක් තිබීමෙන් ඇති කරන්න බැහැ. දෙවැනි කරුණ අවුරුද්ද ලබන මොහොත නිර්වචනය පිළිබඳ ප්‍රශ්නයක් පමණක් බව. සමහර විට අවුරුද්ද ලබන මොහොත සූර්යයා අස්විද නැකැතට පැමිණීම සමග සම්බන්ධ කරන්න තිබුණා. ඔය නැකැත් විසිහත නම් අපේ නිර්මාණ (සංස්කරණ). ඒ නම්වල පරිවර්තිත ස්වභාවයක් නැහැ. එහෙත් සුපුරුදු පරිදි ප්‍රතිචාර දැක්වූ අය වෙන කරුණු බදාගෙන. ඇතැමුනට පැය දොළහකට වඩා බඩගින්නේ ඉන්න බැහැ වගේ කතා. ඇතැමුනට ඊනියා පරිනාම කතා. සංස්කෘතියත් අනෙක් හැම දේ ම වගේ වෙනස් වෙනවා. ඒ අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නැහැ.

අරුන් එජාපයට යෑම බලාපොරොත්තු නොවූවක් නොවේ '

දෙතුන් දෙනකු අරුන් සිද්ධාර්ථන්ට මොකද වෙන්නෙ කියා අහල තිබුණා. පඬි නැට්ටකු හරි ජෙප්පකු හරි සපුමල් කුමරු ගැන කියා තිබුණේ තම නොදැනුවත්කම බොහෝ අය මෙන් සකර්බර්ග් මගින් ප්‍රදර්ශනය කරමින්. අරුන්ට වෙන්න යන දේ ගැන අපට නම් අවබෝධයක් තිබුණා. ඔහු රනිල්ගේ යාපනයේ නියෝජිතයා වෙලා. ඒ ගැන අපට සැකයක් තිබුණේ නැහැ. ඔහුට රනිල් ආරක්‍ෂාව මුදල් මෙන් ම පාසල් ප්‍රතිසංස්කරණය වැනි ආකර්ශනීය වැඩ ලබා දුන්නා. මේ පිටුවේ ජනවාරි 22 හා 23 පළ වූ ලිපිවලින් කොටස් උපුටා දක්වනවා.

"අරුන් ගැන රනිල්ගේ නම් තක්සේරුවක් ඇති බව පැහැදිලියි. රනිල් ජනාධිපතිවරණයක් තියන්නේ තමාට 50%ක් ඡන්ද ඇති බව ඒතතු යන්නේ නම් පමණයි එසේ නැත්නම් ඔහු විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය අහෝසි කිරීමට පනතක් ගෙනේවි. ඒ සඳහා අද වැඩ කරන්නේ කරු ජයසූරියයි. ඒ පනතත් සමග මාමා අනුගමනය කරමින් තමා ම විධායක අගමැති කර ගැනීමේ හැකියාවක් ද තියෙනවා.

කෙසේ වෙතත් අද මෙරට තීරණාත්මක සාධකය බවට අරුන් පත් වී තියෙනවා. අරුන්ගේ උතුරේ ඡන්ද ප්‍රමාණය මෙටාවේ මැත දොඩවන එක්ස් කාරයන්ගේ නොගිණිය හැකි ඡන්ද ප්‍රමාණය සමග සැසඳූ විට මහමෙර හා අබ ඇටයක් වගේ. අරුන් රනිල්ට සහාය දෙන්නේ ද නැද්ද යන්න ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීමට තීරණයක් ගැනීමේ දී රනිල්ට බලපාවි. ඒ අරුතින් අරුන් මෙරට දේශපාලනයේ වැදගත් සාධකයක් බවට පත් වී තියෙනවා." (22)

"අද වන විට ඇතැම් වෙල්ලාලයන් රට හැර ගොස් ඇති බැවින් යාපනය ප්‍රදේශයේ බහුතරය වෙල්ලාලයන් නොවන අය. එබැවින් ඡන්දයක් තිබ්බොත් අරුන්ගේ අගය වැඩි වෙනවා. ඒ බව දන්නේ අරුන් පමණක් නොවෙයි. රනිල් ද එය දන්නවා. රනිල් අරුන්ට ආරක්‍ෂකයන් සපයලා. ඔහුට පාසල් සීයක් සංවර්ධනය කරන බවට පොරෙන්දුවක් දීලා. පඬි නැට්ටන්ට නොතේරුණාට රනිල්ට අරුන්ගේ වටිනාකම තේරෙනවා. පඬි නැට්ටන්ට සිංහල ප්‍රදේශවල සතපහක වටිනාකමක් නැහැ. එහෙත් යාපනය ප්‍රදේශයේ අරුන් සිද්ධාර්ථන් ඉදිරි මැතිවරණවල දී විශාල වෙනස්කම් කිරීමට හැකි පුද්ගලයෙක්. සමහර විට මීළඟ ජනාධිපති තෝරන්නේ ඔහු වෙන්න පුළුවන්!(23)

අරුන් අපට වැදගත් වන්නේ ඔහු ජාතිවාදී දෙමළ වෙල්ලාල ආධිපත්‍යයට විරුද්ධ ව සංවිධානගත දේශපාලනයක යෙදෙන නිසා. ඔහු රනිල්ටත් වැදගත්. ඒ රනිල්ට වෙල්ලාල නොවන දෙමළ ඡන්ද ලබා ගැනීමට. රනිල්ට අරුන් වැදගත් ජාතිකවාදීන්ටත් අරුන් වැදගත්. ඒ කියන්නෙ ජාතිකවාදීන් ඉන්නෙ රනිල් සමග වගේ විදග්ධ නිගමනවලට ඇතැමුන් එළඹෙන්න පුළුවන්. සමහරු කිසි දා පාසල් විවාද මට්ටමෙන් ඉහළට යන්නේ නැහැ.

අරුන්ට ආරක්‍ෂාව දෙන්නවත් මුදල් ආධාර දෙන්නවත් ජාතිකවාදීන්ට බැහැ. අරුන්ට වෙල්ලාලයන්ගෙන් ජීවිත තර්ජන තියෙනවා. වෙල්ලාලයන් හැමදාමත් ඉන්දියාවෙන් මෙහෙයවෙනවා. ඉන්දියාව අද සජිත්ට ආධාර කරනවා. වෙල්ලාල ඡන්ද බහුතරයක් සජිත්ට. රනිල් එයට මුහුණ දෙන්නේ අද යාපනයෙ බහුතරයක් බවට පත් වී ඇති වෙල්ලාල නොවන ඡන්ද දිනාගැනීමට කටයුතු කිරීමෙන්. අරුන් යාපනයේ එ ජා ප සංවිධායක ලෙස පත් කෙරෙන්නේ එබැවින්. එය රනිල්ටත් අරුන්ටත් ප්‍රයෝජනවත්.

එහෙත් රනිල්ට අරුන්ගේ ඡන්ද ලැබුණත් 50%ට වඩා ඡන්ද ගැනීමට පුළුවන් ද යන ප්‍රශ්නය තියෙනවා. තමාට 50%ක් ඡන්ද ලබා ගැනීමට නොහැකි යැයි ඒත්තු ගියොත් රනිල් ජනාධිපතිවරණය පැවැත්වීම සැක සහිතයි. කෙනකුට කියන්න පුළුවන් ව්‍යවස්ථාව අනුව මේ වසරේ ජනාධිපතිවරණය පවත්වන්න ඕන කියා. ඕනෑම නීතියක රටේ උත්තරීතර නීතියෙත් හිල් තියෙනවා. දක්‍ෂ නීිතිඥයන්ට නීතියේ හිල්වලින් රිංගන්න පුළුවන්.

--නලින් ද සිල්වා

A day in the life

Read More